สำรับแห่งวัฒนธรรม 

       ในช่วงก่อนการคิดค้นสูตรผัดไทยขึ้นนั้นเป็นช่วงสมัยสงครามโลกครั้ง 2 เกิดภาวะข้าวแพง เพื่อลดการบริโภคข้าวภายในประเทศ รวมไปถึงภาวะความแตกแยกทางชาตินิยม เพราะการมีคนไทยเชื้อสายต่าง ๆ จำนวนมาก เช่น เชื้อสายจีน ซึ่งในช่วงนั้นประเทศยังใช้ชื่อว่า สยาม จึงมีการปลุกระดมให้คนไทยรู้สึกรักชาติ โดยออกประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วย “รัฐนิยม” หลายอย่าง เพื่อปลุกระดม “ลัทธิชาตินิยม” ในหมู่ข้าราชการและประชาชนอย่างกว้างขวาง มีความพยายาม
ที่จะให้คนไทย “รักเมืองไทย ชูชาติไทย” “ไทยทำ ไทยใช้ ไทยเจริญ”

แต่การจะรณรงค์ให้ประชาชนกินเส้นก๋วยเตี๋ยวก็ไม่เหมาะ เพราะก๋วยเตี๋ยวได้รับอิทธิพลจากชาวจีน เหมือนผัดซีอิ้วมากเกินไป เลยมีการคิดค้นเปลี่ยนเป็นเส้นจันทบูรแทนและใส่กุ้งแห้งแทนเนื้อหมู และส่วนผสมอื่น ๆ ลงไป แล้วก็ตั้งชื่อให้เป็นชาตินิยมว่า ผัดไทย นั่นเอง

วิธีการทำผัดไทยอย่างง่าย ๆ คือ นำก๋วยเตี๋ยวเส้นเล็กแบน มาผัดกับกระเทียม เต้าหู้ หัวไชโป๊สับ ถั่วงอก กุยช่าย ไข่ กุ้งแห้ง ปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียก น้ำตาลปี๊บ น้ำปลา พริกแห้งป่น
เพิ่มรสมันด้วยถั่วลิสงคั่วป่นหยาบ รับประทานกับหัวปลี ใบบัวบก กุยช่ายและถั่วงอก

ยำใหญ่เป็นหนึ่งในอาหารไทยโบราณที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะในสายอาหารชาววัง ซึ่งมีลักษณะพิเศษทั้งด้านรสชาติ ความพิถีพิถันในการจัดจาน และวัตถุดิบที่ใช้

ยำใหญ่ปรากฏอยู่ในบทพระราชนิพนธ์เรื่อง กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน โดยรัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งถือเป็นหนึ่งในหลักฐานทางวรรณกรรมที่แสดงให้เห็นถึงความนิยมของเมนูนี้ในราชสำนัก ตัวอย่างบทกาพย์ที่กล่าวถึงยำใหญ่ ได้แก่

ได้รับฉายาว่าเป็น “ราชาแห่งเครื่องแกง” ด้วยรสชาติที่เข้มข้นเป็นเอกลักษณ์ ผสมผสานทั้งความเผ็ดร้อน ความหวาน และความหอม ด้วยนานาเครื่องเทศกลมกล่อม จนเป็นที่เลื่องลือไปทั่วโลก ถูกปากติดใจของชาวต่างชาติ จนได้รับการจัดอันดับให้เป็นเมนูที่อร่อยที่สุดในโลกอยู่หลายสมัย โดยเริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 จากสื่อต่างประเทศอย่าง CNN Travel และปัจจุบันแกงมัสมั่นยังคงครองบัลลังก์เป็นแชมป์อาหารที่อร่อยที่สุดในโลกตลอดมา

มัสมั่นเป็นอาหารไทยที่ได้รับอิทธิพลจากอาหารต่างประเทศ และได้รับการพัฒนาให้มีรสชาติและลักษณะเฉพาะตามแบบอาหารชาววัง โดยเฉพาะในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น

คำว่า “มัสมั่น” (Massaman) มาจากภาษามลายูว่า "masam" ซึ่งแปลว่า “เปรี้ยว” หรืออาจมีรากมาจากภาษาเปอร์เซียหรืออาหรับที่เกี่ยวกับอาหารเครื่องเทศ เนื่องจากมัสมั่นมีความเชื่อมโยงกับอาหารอิสลาม ที่ใช้เนื้อวัวหรือเนื้อแกะ และมีการปรุงด้วยเครื่องเทศหลากหลายชนิด

มัสมั่นเข้ามาในไทยตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ผ่านการค้ากับชาวเปอร์เซียและมุสลิม ต่อมาได้รับการดัดแปลงให้เข้ากับรสนิยมของชาวไทย และถูกนำเข้าราชสำนักไทยในสมัยรัตนโกสินทร์

มัสมั่นได้รับการกล่าวถึงอย่างโด่งดังใน กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน ของรัชกาลที่ 2 โดยพระองค์ทรงพรรณนาถึงรสชาติของมัสมั่นไว้อย่างไพเราะ

ช่อม่วงเป็นขนมไทยโบราณที่มีรูปร่างและการตกแต่งที่วิจิตรประณีต เป็นหนึ่งในอาหารว่างหรือขนมชาววังที่แสดงถึงความละเอียดอ่อนทางศิลปะของไทย และสะท้อนถึงรสนิยมของผู้บริโภคในระดับสูง

     ช่อม่วง ปรากฏหลักฐานการมีอยู่ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเฉพาะในราชสำนักยุคต้นกรุง มีการจัดเสิร์ฟในงานเลี้ยงรับรองและพิธีการต่าง ๆ ภายในวัง เพราะเป็นขนมที่ต้องใช้ ฝีมือและความอดทนสูงในการปั้นและจับจีบแป้งให้มีลวดลายคล้ายดอกไม้    ชื่อ "ช่อม่วง" มาจากรูปร่างของขนมที่ทำให้คล้ายดอกช่อม่วง และนิยมทำให้มีสีม่วงอ่อนตามธรรมชาติ