The Tailor and Ansty

 

Ar C'hemener hag Anstie zo ul levr savet gant ar skrivagner Eric Cross. Embannet e oa evit ar wezh kentañ e 1942 gant an embannadurioù Mercier e Corcai met buan avat e oa difennet gant ar c'hontrollerezh, da vare gouarnamant puritan Eamon Valera, abalamour ma vije bet kontrol d'ar vuhezegezh vat. Goude klemmoù a bep tu e oa aotreet en-dro hag aozet evit ar c'hoariva. Deuet eo da vezañ hiziv an deiz unan eus oberennoù klasel lennegezh Iwerzhon.

Troet eo bet diwar ar saozneg gant Joëlle Gag en 2008 e ti Keltia Graphic.

 

 

Le Tailleur et Anstie est un livre de l'écrivain Eric Cross. Il fut édité pour la première fois en 1942 par les éditions Mercier à Cork mais rapidement interdit par la censure pour outrage aux bonnes moeurs sous le gouvernement puritain d'Eamon de Valera. Réhabilité après une dizaine d'année, le livre fut adaptée pour le théâtre. Il figure désormais parmi les classiques de la littérature irlandaise.

Il a été traduit de l'anglais par Joëlle Gac en 2008 chez Keltia Graphic.

 

 

 

Anastasie ou la censure

 

 

Eric Cross a oa ganet e 1905 e Newryn e kontelezh Down. Aet e oa war ar studi da vezañ ijinour war ar gimiezh hag ez eas da labourat da Vro-Saoz. Dizoleiñ a reas er bloavezhioù 1930 e talvezfe al labour a rene hag hini tud all da zifraostañ an hent evit bezañ gouest da vrezeliñ gant viruzoù ha bakteri.  

 

Kuitaat a reas e labour ha mont da vevañ da gornôg Iwerzhon. Eno e prenas un ti-karr hag ur marc'h hag ez eas gantañ war an heñchoù. En un draoñienn sioul eus menezioù Muskerry, e keriadenn Garrynapeaka, e-kichen Inchigeela, e kornôg kontelezh Corcai, en em gavas gant un den hervez e c'hoant, a oa Timothy Buckley e anv. Ar c'hemener kozh hag ar seanchaí-se ne rae ket kalz war-dro ar pezhioù dilhad ken hag e oa o vevañ gant e wreg Ansty (Anastazia) en ur foukennig war un dachennig douar, diwar dek shilling leve a reseve bep sizhun ha laezh ur vuoc'h du. 77 vloaz e oa ha bale a rae war-bouez ul flac'h. Evel ma c'hallit gwelet ne oa ket un enebour gwall spontus evit buhezegezh ar vroad.

 

Dedennet e oa Eric Cross gant hoalerezh an den kozh, e gaoz, e istorioù, e furnez hag e fent un tamm dibrenn. Tremen a reas kalz eurvezhioù gantañ, eñ ha kalz tud all, en o zouez ar skrivagner Franck O'Connor, en e lochenn pe er pradoù endra ma tiwalle e vuoc'h. Ar skiantour sioul, tec'het diouzh ur bed dispennet gant ar brezel, a gemeras plijadur o lakaat komzoù an Iwerzhonad kozh war ar paper. Embannet e oa er gazetenn The bell, e miz C'hwevrer 1941, ha goude e lakaas embann anezhañ e 1942 gant ur rakgêr eus Frank O'Connor.

 

Ar C'hemener hag e vaouez Ansty zo testoù eus ur bed aet da get, en o sav war vevenn an XXvet kantved, en un Iwerzhon maenaet, o vevañ mareoù diwezhañ an trevadennerezh, un tu bennak etre an Naonegezh vras hag an Eil Brezel Bed. Mestr eus o buhez, diskouez a reont gant o lez mignoned an testeni birvidik eus ur wirvoudelezh taer hag eus un dalc'h prederiouriezhel divrall.

 

Daoust ma n'o doa ket pinvidigezhioù fetis, ar c'hemener a oa ampechet abaoe e c'hanedigezh, Timothy Buckley hag e wreg o devoa kalz re all, da lâret eo o brokusted, o imor vat hag o birvilh. Daou c'her-stur eus ar seanchaí kozh zo deuet da vezañ brudet  : The world is only a blue bag. Knock a squeeze out of it when you can (Ar bed n'eus anezhañ ken ur sac'h lastez, flastrañ anezhañ pa c'hallez, da lâret eo "Tenn da vat eus ar vuhez pa c'hellez") ha Glac bóg an saol agus glacfaidh an saol bóg thú (en iwerzhoneg : Kemer ar vuhez diouzh an tu mat hag e raio ar memes tra ganit). 

 

 

Chapell Sant Finbarr e Gougan Barra (Gallout a rit brasaat ar poltred)

***

La chapelle de Saint Finbarr à Gougan Barra (vous pouvez agrandir la photo)

  

 

Ar menezioù e-kichen Gougan Barra

***

Les montagnes près de Gougan Barra

 

 

 

Komz a ra an daou iwerzhonad en un doare didroidell ha dieub eus holl zoareoù ar vuhez, a-wezhioù en ur feson livus pe farsus-kenañ hag ar pezh a lavaront diwar-benn an darempredoù etre an dud ha gouennerezh al loened zo kaoz en deus lakaet ar c'hontrollerezh berz war al levr abalamour d'e zoug dre vras da vezañ dizoare hervezañ.  

 

Degemeret gant un nebeud menegoù entanet da gentañ, difennet e oa al levr gant gouarnamant Eamon De Valera goude un abadenn leun a reuz e sened Iwerzhon, e 1943. Graet e oa ur peizant sorc'hennet gant ar seks eus Timothy Buckley hag e vaouez a oa graet ur paour kaezh inosantez anezhi. Krediñ a reas ar senedour Magennis, prezidant bodad ar c'hontrollerezh, komz eus flaeriusted spered ar c'hemener. An aozer, diouzh e du, a oa tamallet outañ da vezañ kemeret perzh en un irienn enep-katolik renet diouzh Bro-Saoz hag arc'hantaet gant kapitalourien brotestant ar Stadoù-Unanet. Mont a reas ar sened betek lakaat diverkañ diouzh e rentaoù-kont an arroudennoù a oa bet implijet e-pad e abadennoù.

 

Ar gwashañ d'ar c'houplad kozh a oa an droug a yeas en dud. Lakaet e voent a-gostez gant an holl gêriadenn ha gwelet fall-kenañ. Abalamour d'o zanvez dister ha d'o oad bras, n'o doa ket gallet en em dennañ en ul lec'h all estrevit en o ti bihan enk war un hent er menez, e-tal al lenn e Gougane Barra. Tremen a rae ur poliser ingal da gontroliñ anezhe ha klask miret ouzh ar vastined diwar-dro da euvriñ o c'hounnar war ar c'houblad kozh, o ziig pe o buoc'h nemeti. Lod eus annezidi ar c'hornad, bugale anezho c'hoazh er bloavezhioù 40 evit lod, a nac'h koulskoude e vije bet gwallgaset ar c'houblad. 

Klemm a reas ar c'hemener un devezh d'ar poliser diwar-benn donedigezh tri beleg, ur mintin war dreuzoù e zor, a redias anezhañ da vont war bennoù e zaoulin ha da zeviñ ar skouerenn nemeti eus al levr a oa en e gerz. Oadet e oa a 83 vloaz d'ar c'houlz-se. Droug a yeas en Ansty a lavaras e oa bet devet meur a "pencead" paper, ur sammad bras evite hag ur moc'haj paper ouzhpenn rak tomm e oa an amzer !  Ar c'hemener a chomas fur ha sioul daoust d'an darvoudoù, Anstie avat a oa sebezet ha fromet-bras.

Er bloavezhioù 70 e oa droug c'hoazh e tud eus kornôg kontelezh Corcai abalamour da embannadur al levr-se. Peadra d'en em c'houlenn m'o doa lennet ar memes levr ...

 

Ar c'hemener, Timothy Buckley, ganet e 1863 e Kilgarvan e kontelezh Ciarraí, zo aet da anaon e 1945, ha tremenet eo e vaouez Anastazia e 1947. Interet int o-daou e Gougane Barra, dindan ur maen-bez brav kizellet gant o mignon kizeller Seamus Murphy. Skrivet eo bet ar frazenn da-heul war-c'horre : "A star danced and under that was I born".

 

Adembannet e oa al levr goude 10 vloaz difenn hag aozet e oa evit ar c'hoariva gant O'Connor. Eric Cross en deus skrivet ivez Silence is golden, un dibab istorioù hag esaeoù. Aet eo da anaon e 1980.

 

E 1978 Seanchas an Táilliúra (Kontadennoù ar c'hemener) a oa embannet gant Aindrias Ó Muimhneacháin. Dastumet e oa bet seanchas al levr gant Séan Ó Cróinín eus an Irish Folklore Commission e 1942 digant Timothy Buckley.

Marv ar c'hemener eo danvez unan eus an istorioù tenerañ savet gant Sean O’ Faoiláin : "The Silence of the Valley" (1947).

 

 

Levrlennadur

 

* Nancy Scheper-Hughes, Saints, Scholars, and Schizophrenics : mental Illness in Rural Ireland, University of California Press, 2001 

* Benedict Kiely, A Raid Into Dark Corners, Cork University Press, 1999 

* Julia Carlson,  Banned in Ireland, Taylor & Francis, 1990

 

* Wikipedia, pennad Eric Cross 

 

* Lec'hienn an Ostan Gougan Barra

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                     


 

 

 

Eric Cross est né en 1905 à Newry, dans le comté de Down. Il fit des études d'ingénieur en chimie et partit travailler en Angleterre. Il s'aperçu dans les années 30 que son travail et celui d'autres personnes pavait la voie qui menait à l'utilisation d'armes bactériologiques.

 

Il abandonna son travail et partit vivre dans l'ouest de l'Irlande. Là, il acheta une roulotte et un cheval et partit sur les routes. Dans une vallée tranquille des monts Muskerry, dans le village de Garrynapeaka, près d'Inchigeela, dans l'ouest du comté de Corck, il rencontra un homme selon son coeur du nom de Timothy Buckley. Ce vieux tailleur et seanchaí ne s'occupait plus guère d'habits et vivait avec sa femme Anastasie dans une cabane, sur un petit lopin de terre, d'une pension de 10 shillings par semaine et du lait d'une vache noire. Il avait 77 ans et marchait, quoique avec une certaine agilité, avec une béquille. Comme vous pouvez le penser, il ne représentait pas un ennemi bien terrible pour la moralité de la nation.

 

Eric Cross fut captivé par le charme en dehors du temps du vieil homme, sa conversation, ses histoires, sa sagesse, et son humour teinté de grivoiserie. Lui même et beaucoup d'autres personnes, dont l'écrivain Franck O'Connor passèrent de nombreuses heures avec lui dans son cottage ou dans les prés tandis qu'il surveillait sa vache. Le scientifique tranquille, échappé d'un monde en guerre, se plut à coucher les paroles du vieil irlandais par écrit. Le récit paru d'abord dans le journal The bell, en février 1941 puis il le fit éditer en 1942 avec une préface de Frank O'Connor.

 

Le tailleur et sa femme Anstie sont les témoins d'un monde révolu, campés à l'aube du XXe siècle, dans une Irlande pétrifiée, en proie aux derniers sursauts du colonialisme, quelque part entre la Grande Famine et la Seconde Guerre mondiale. Maîtres de leur existence, ils offrent avec leur cour d'amis le témoignage vibrant d'un réalisme farouche et d'une résistance philosophique inébranlable.

 

 

Bien qu'ils n'aient pas possédé de richesses matérielles, le tailleur était handicapé depuis sa naissance, Timothy Buckley et sa femme en possédaient de considérables, qui résidaient dans leur générosité, dans leur bonne humeur et dans leur enthousiasme.

Deux devises du vieux senchaí sont devenues célèbres : The world is only a blue bag. Knock a squeeze out of it when you can (littéralement : le monde n'est qu'un sac poubelle, écrase le quand tu peux, c'est à dire "Profite de la vie quand tu peux") et Glac bóg an saol agus glacfaidh an saol bóg thú (en irlandais : Prend la vie du bon coté et elle fera de même). 

 

 

 

 

Blarney castle, Kastell ar vMcCarthyed, aotronez Muskerry, savet war-dro 1446 

***

Blarney castle, le château des McCarthys, seigneur de Muskerry, bâti vers 1446 

 

Les deux irlandais parlent franchement et librement de tous les aspects de la vie, parfois d'une façon pittoresque ou truculente et leurs commentaires sur les relations humaines et la reproduction animale ont fait censurer le livre pour sa tendance générale jugée peu décente.

  

D'abord accueilli par quelques critiques enthousiastes, le livre fut censuré par le gouvernement d'Eamon De Valera après un débat houleux au sénat irlandais, en 1943. Timothy Buckley fut traité de paysan obsédé sexuel et sa femme d'idiote du village. Le sénateur Magennis, président de la commission de censure, osa parler de la puanteur de l'esprit du tailleur. L'auteur, de son coté, fut accusé de participer à une campagne anti-catholique dirigée depuis l'Angleterre et financée par les capitalistes protestants américains. On alla jusqu'à censurer les extraits utilisés lors des débats du sénat dans les compte-rendu des séances.

 

Le plus terrible pour le couple cependant fut l'ire populaire. Ils furent mis au ban de la société et laissé à l'écart de leur village. A cause de leurs ressources limitées et de leur âge avancé, il ne purent se retirer ailleurs que dans leur petite maison exiguë sur une route de montagne, près du lac, à Gougane Barra. Un policier passait régulièrement pour les contrôler et tentait d'empêcher des brutes du coin de passer leur colère sur le vieux couple, leur cottage ou leur unique vache. Certains habitants de la région, encore enfants dans les année 40 pour certains, nient cependant que le couple ait été malmené. 

Le tailleur se plaignit un jour au policier de l'apparition, un matin sur son seuil, de trois prêtres qui le forcèrent à se mettre à genoux et à brûler sa seule copie du livre. Il était alors âgé de 83 ans. Ansty s'emporta, déclarant que les flammes avaient consumé pour plusieurs pences de valeur, une grosse somme pour eux et un gâchis de papier car le temps était chaud ! Le tailleur resta philosophe malgré les événements mais Anstie fut stupéfiée et très affectée.

Dans les années 70, certaines personnes de l'ouest du comté de Cork étaient encore en colère à cause de la publication de cet ouvrage. C'est à se demander s'ils avaient lu le même livre ...

 

 

Le tailleur, Timothy Buckley, né en 1863 à Kilgarvan dans le Kerry, est décédé en 1945, et sa femme Anastasia en 1947. Ils sont enterrés ensemble à Gougane Barra, sous une belle pierre tombale exécutée par leur ami sculpteur Seamus Murphy. La phrase suivante a été écrite dessus  : "A star danced and under that was I born".

 

Le livre fut réédité après 10 années de censure et adapté pour le théâtre par O'Connor.

Eric Cross a aussi écrit Silence is golden, une sélection d'histoires et d'essais. Il est décédé en 1980.

 

En 1978 Seanchas an Táilliúra (Les histoires du tailleur) fut édité par Aindrias Ó Muimhneacháin. Les seanchas du livre avaient été collectées par Séan Ó Cróinín de la Irish Folklore Commission en 1942 auprès de Timothy Buckley.

La mort du tailleur est le sujet d'une des histoires les plus tendres de Sean O’ Faoiláin : "The Silence of the Valley" (1947).

 

 

Eric Cross

 

Bibliographie

 

* Nancy Scheper-Hughes, Saints, Scholars, and Schizophrenics : mental Illness in Rural Ireland, University of California Press, 2001 

* Benedict Kiely, A Raid Into Dark Corners, Cork University Press, 1999 

* Julia Carlson, Banned in Ireland, Taylor & Francis, 1990

 

* Wikipedia, article Eric Cross 

 

* Site du Ostan Gougan Barra