Over het onderzoek
Onderzoek naar de serious game Broedels
Voordat we de game gratis beschikbaar maakten voor brussen, wilden wij onderzoeken of Broedels brussen ook echt helpt. Hiervoor hebben tussen 2022 en 2024 in totaal 107 brussen en ouders in Nederland én Vlaanderen meegedaan aan ons onderzoek. Wij willen hen heel hartelijk bedanken voor hun tijd en inzet!
Het onderzoek werd uitgevoerd vanuit de Vrije Universiteit Amsterdam. Het viel onder de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO). De Medisch Ethische Toetsingscommissie van het VU Medisch Centrum heeft het onderzoek goedgekeurd.
Het onderzoek is onderdeel van het promotietraject van Linda Messemaker-Veerman. Wil je op de hoogte blijven van dit onderzoeksproject? Meld je dan aan voor nieuwsbrief of neem contact op.
Samenvatting onderzoek
Hieronder lees je in het kort hoe we het onderzoek hebben uitgevoerd en wat de resultaten waren. Je kunt deze resultaten ook als PDF downloaden via de knop hiernaast.
De onderzoeksopzet en resultaten hebben we uitgebreid beschreven in een Engelstalig wetenschappelijk artikel. Op dit moment wordt het artikel beoordeeld door onafhankelijke onderzoekers. Wel is de huidige versie alvast te lezen via de volgende link: https://doi.org/10.31234/osf.io/unvaz
- Wat was het doel van het onderzoek?
Het doel van dit onderzoek was om te beoordelen of het spelen van het computerspel ‘Broedels’ brussen echt helpt. We wilden weten of brussen na het spelen van de game hun gedachten en gevoelens meer uiten, en er beter mee om kunnen gaan. Daarnaast wilden we weten of zij zich na het spelen van de game meer gesteund voelen, en anders aankijken tegen hun rol als brus en de relatie met hun broer of zus. We wilden ook weten of de game ouders helpt om zich meer zeker te voelen over de opvoeding van hun kind dat brus is. Ook wilden we weten of ouders en brussen de game en de bijbehorende opdrachtenbladen en informatie leuk, praktisch en helpend vonden.
2. Hoe zag het onderzoek er uit?
Tijdens het onderzoek werd elk gezin drie keer thuis bezocht door een onderzoeksassistent. Tijdens deze bezoeken vulden zowel de ouder(s) als het kind digitale vragenlijsten in.
In het onderzoek maakten we gebruik van twee groepen die willekeurig zijn ingedeeld. Groep 1 speelde de game tijdens de onderzoeksperiode (interventiegroep). Groep 2 speelde de game na de onderzoeksperiode (controlegroep).
We hebben op drie manieren gekeken naar hoe ‘Broedels’ brussen kan ondersteunen.
De eerste manier betrof meerkeuze vragenlijsten ingevuld door beide groepen, die we met elkaar hebben vergeleken met statistische analyses.
De tweede manier betrof evaluatievragen aan de deelnemers van Groep 1 over wat zij van de game vonden. Deze antwoorden hebben we samengevat in thema’s.
De derde manier betrof tekeningen en open vragen over leuke en lastige dingen, die gemaakt zijn door beide groepen. Dit deel van het onderzoek is aanvullend en hebben we nog niet helemaal uit kunnen werken. Deze resultaten volgen in 2026.
3. Wie hebben er meegedaan?
In totaal hebben 107 gezinnen uit Nederland (84%) en België (16%) meegedaan aan het onderzoek. De brussen waren tussen de 6 en 9 jaar (gemiddelde leeftijd = 7.56 jaar). Er was ongeveer een gelijke verdeling tussen jongens en meisjes. De brussen hadden een broer of zus met een verstandelijke beperking (66%), visuele beperking (16%) of verstandelijke-en-visuele beperking (18%). Daarnaast hadden een deel van hun broers en zussen ook een lichamelijke beperking (46%) en/of autisme (28%). De meeste ouders die hebben meegedaan waren moeders (88%), kwamen uit een tweeoudergezin (91%), waren hoogopgeleid (78%), en hadden een bovengemiddeld inkomen (78%). De resultaten van het onderzoek zijn dus vooral geldend voor een specifieke groep gezinnen.
4. Resultaten meerkeuzevragenlijsten
Alle ouders en kinderen hebben veel verschillende vragenlijsten ingevuld. De resultaten die we hebben gevonden op dit deel van het onderzoek geven een wat gemengd beeld. Op sommige vragenlijsten zien we geen of onverwachte veranderingen. Dit komt mogelijk doordat sommige vragenlijsten niet helemaal passend waren. Wat we wel vonden:
We vonden kleine effecten van de game op het verminderen van moeilijkheden in het omgaan met het hebben van een broer/zus met een beperking. 'Broedels' kan brussen dus mogelijk helpen bij het omgaan met hun bijzondere gezinssituatie. Ook zagen we dat brussen mogelijk meer open zijn over hun moeilijkheden na het spelen van de game. We zagen deze effecten alleen wanneer we keken naar de gezinnen die minimaal 6 levels hadden uitgespeeld en/of die alle afspraken volgens de planning hadden gevolgd. Dit betekent mogelijk dat het belangrijk is om de game grotendeels te spelen.
We vonden een lichte verbetering bij beide groepen van kwaliteit van leven, zelfbeeld, broer-zusrelatie en ervaren steun. Het maakte niet uit of kinderen wel of niet de game gespeeld hadden. Dit zou kunnen betekenen dat de huisbezoeken, en het hiermee erkennen van en luisteren naar brussen, helpend waren.
5.1 Resultaten evaluatievragen: algemeen
Gezinnen in Groep 1 hebben vragen beantwoord over hun ervaringen met het spel. Daarbij is onderzocht hoe leuk en leerzaam de game werd gevonden. We vonden het volgende:
De meeste kinderen vonden de game (heel) leuk en leerzaam.
De meeste ouders vonden de game nuttig en (een beetje) leerzaam.
Van sommige ouders en brussen hebben we tips ontvangen om de game te verbeteren, zoals het kunnen overslaan van de voorleesstem. Deze tips zijn we nu aan het verwerken.
Sommige ouders gaven aan dat het beter is om de game samen te spelen, dit nemen we mee in de aanbevelingen.
De figuren hieronder geven een overzicht van deze resultaten.
5.2 Resultaten evaluatievragen: ervaren leeropbrengsten
Ouders en kinderen in Groep 1 hebben ook ingevuld wat zij vonden dat zij geleerd hadden van de game ‘Broedels’. De thema’s die we terugzien in de door hen genoemde leeropbrengsten zijn:
Brus-bewustzijn:
Zelfbewustzijn (weten wat het betekent om brus te zijn)
Inzicht in beleving van de brus voor ouder
Weten dat je niet de enige bent
Positief zelfbeeld (weten dat je er toe doet)
Emoties en behoeften:
Erkenning van emoties (alle emoties mogen er zijn)
Herkennen en uiten van eigen emoties
Kennen en aangeven van eigen behoeften en grenzen (bijv. tijd voor jezelf nemen)
Omgaan met emoties en situaties:
Helpende gedachten gebruiken
Omgaan met gedrag en situaties
Weten dat je bij iemand terecht kunt voor hulp of steun
Gezinsinteracties:
Bespreekbaar maken / open communicatie
Broer/zus begrijpen (bijv. waarom hij/zij zo doet)
Verandering in de broer/zus relatie en rollen (bijv. meer betrokkenheid, minder ruzie)
Hoe vaak deze thema's genoemd werden zie je in Figuur 4.
6. Conclusies en vervolg
Het computerspel ‘Broedels’ is een leuke manier om brussen ondersteuning te bieden. Brussen en ouders ervaren diverse leeropbrengsten. De effecten van de game zijn klein. Dit kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld omdat sommige brussen weinig moeilijkheden ervaarden of er al goed mee om konden gaan. Ook is het mogelijk dat de effecten van de game lastig te meten zijn, of pas merkbaar worden na een wat langere tijd. Daarnaast is het aanbieden van ‘Broedels’ voor sommige gezinnen mogelijk niet genoeg. Het kan bijvoorbeeld fijn zijn om dit aan te vullen met ontmoetingen met andere brussen of gesprekken met een ambulant begeleider.
We willen graag dat Broedels door veel gezinnen gebruikt kan worden. Daarom gaan we met diverse organisaties in gesprek over hoe zij de game kunnen inzetten. We gaan daarbij de mogelijkheden verkennen voor het aanbieden van aanvullende steun aan gezinnen die dat nodig hebben. Daarnaast gaan we verder met het onderzoeken van de ondersteuningsbehoefte van brussen en hoe Broedels hierin kan voorzien. Wij zullen daarbij ook in andere landen onderzoek doen naar de game.