eticaret siteleri
TÜRKİYE’DE E-TİCARET
NUMAN ENES YARKIN
Türkiye’de e-Ticaretin Tarihçesi Türkiye’de elektronik ticaret çalışmaları ilk defa 1997 yılında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun (BTYK) yaptığı bir toplantı ile başlatılmıştır. Bu toplantıda, "Elektronik Ticaret Ağının" tesis edilmesi ve ülkemizde elektronik ticaretin yaygınlaştırılması amacıyla, bir çalışma grubu oluşturulması kararlaştırılmış ve yapılacak çalışmalarda koordinatörlük görevi (mülga) Dış Ticaret Müsteşarlığı'na (DTM), sekretarya görevi de TÜBİTAK'a verilmiştir. Bu Karar uyarınca, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın başkanlığında ilgili kuruluşların katılımıyla oluşturulan Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu'nun (ETKK) ilk toplantısı, 1998 yılında yapılmış ve ETKK bünyesinde hukuk, teknik ve finans çalışma grupları oluşturulmuş ve çalışmalar yürütülmüştür.
BTYK'nın 1998 yılındaki toplantısında öncelikle anılan çalışma gruplarının hazırladığı finans, teknik ve hukuk raporları sunulmuş ardından ülkemizde elektronik ticaretin geliştirilmesine ilişkin devletin uzun vadeli dört temel görevi olarak; teknik ve idari alt yapının geliştirilmesi, hukuki alt yapının kurulması, elektronik ticareti özendirecek önlemlerin alınması ve ulusal politika ve uygulamalarla yurtdışındaki politika ve uygulamaların uyumlaştırılması şeklinde belirlenmiştir. Yine aynı toplantıda, Türkiye'de elektronik ticaretin yaygınlaştırılması ile ilgili düzenlemeler tamamlanıncaya kadar ETKK'nın görevini sürdürmesine ve kendi önerileri doğrultusunda bir eylem planı hazırlayarak uygulamayı izlemesine, sonuçları değerlendirerek, uygulamada ortaya çıkacak sorunları çözmeye yönelik yeni öneriler geliştirmesine karar verilmiştir.
E-Türkiye Çalışmaları, Başbakanlığın koordinasyonunda ve Kamu-Net Üst Kurulu ve Kamu-Net Teknik Kurulu toplantılarının ardından 2001 yılında gerçekleştirilen geniş katılımlı bir toplantı ile başlatılmıştır. e-Türkiye kapsamında on üç ayrı çalışma grubu tesis edilmiş ve DTM bünyesinde oluşturulan Elektronik Ticaret Genel Koordinatörlüğü 2001 yılı Ekim ayından itibaren e-Türkiye kapsamındaki on üç çalışma grubundan biri olan e-Ticaret Çalışma Grubu olarak görevini sürdürmeye devam etmiştir. e-Ticaret Çalışma Grubu 2002 yılı içerisinde, eAvrupa+ Eylem Planı, e-Türkiye Girişimi I. Ara Raporu ve e-Türkiye Girişimi Eylem planı çalışmalarına katılmıştır.
Daha sonraki dönemde; 2003/12 Sayılı Başbakanlık Genelgesi’nde belirtilen e‑Dönüşüm Türkiye çalışmalarının 2003 yılı Mart ayında (mülga) Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Bilgi Toplumu Dairesi tarafından başlatılmasıyla birlikte, e‑Ticaret Çalışma Grubu da kendi çalışmalarını yeniden gözden geçirmiş ve e-Ticaret uygulama gruplarının yeniden şekillenmesi zarureti doğmuştur. Bu çerçevede; 2003 yılı başında, DTM koordinasyonunda ve DPT Bilgi Toplumu Dairesi yetkililerinin de katkıları ile alınan kararlar sonucunda; “KOBİ’ler ve Diğer İşletmeler” (koordinatör kuruluş: KOSGEB), “Dış Ticarette e‑Belge” (koordinatör kuruluş: Gümrük Müsteşarlığı) ile “e-Finansal Hizmetler” (koordinatör kuruluş: Bankalar Birliği) olmak üzere üç adet uygulama grubu ile çalışmaların sürdürülmesinde mutabık kalınmıştır. Bu süreç içerisinde uygulama gruplarının e-Ticaret Çalışma Grubu içerisinde “proje” ağırlıklı olarak çalışmalarına devam etmesi, ihtiyaç halinde yeni yapılanmaya uygun biçimde isim, oluşum ve görev tanımlarının değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda, 2003-2004 dönemini kapsayan Kısa Dönem Eylem Planı e‑Ticaret Çalışma Grubu tarafından hazırlanmıştır. Söz konusu Eylem Planı çerçevesinde, DTM tarafından hazırlanarak AB Komisyonuna sunulan devletlerarası (G2G) proje teklifi, Komisyonca, AB’nin Mali Ortaklık Fonu aracılığı ile Türk-Yunan Hükümetlerinin işbirliği çerçevesinde kabul edilerek hayata geçirilmiştir. Proje kapsamında, 2004 yılı Mayıs ayında, DTM, (mülga) İhracatı Geliştirme Merkezi (İGEME) ve Türkiye Bankalar Birliği temsilcilerinin de katılımı ile, “KOBİ’ler için e‑ticaretin kolaylaştırılması amacıyla yeni finansal araçların geliştirilmesi” konulu Bilgi Paylaşım Toplantısı Yunanistan’ın başkenti Atina’da gerçekleştirilmiştir.
Bir diğer proje ise; AB Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Kurumsal Yapılanma Biriminin uygulamakta olduğu Teknik Destek ve Bilgi Değişim Mekanizması (TAIEX)’dir. TAIEX, AB mevzuatının iç hukuka aktarılması, uygulanması ve yürütülmesi aşamalarında faydalanıcı ülkelere uzmanlık desteği sağlayan bir mekanizmadır. 2007 yılında DTM koordinasyonunda e‑ticaret uygulama grubunun üyeleri olan tüm kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte hazırlanan TAIEX projesi, AB’nin e-ticaret alanındaki mevzuatını incelemek amacıyla hazırlanmış ve Komisyonca kabul edilmiştir. 2007 yılı Eylül ayında AB yetkili uzmanlarınca verilen, eğitim semineri şeklindeki TAIEX çalıştayı kamu kurum ve kuruluşlarının katılımı ile Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
2008 yılında Başbakanlık tarafından oluşturulan 11 öncelikli e‑devlet projesinden birisi olan “Yurt Dışına e-Ticaret Projesi” (mülga) Gümrük Müsteşarlığı ile eşgüdümlü olarak DTM tarafından yürütülmüş olup, bu kapsamdaki çalışmaların neticesinde alınan bir kararla, ileride www.e‑ticaret.gov.tr web sayfasının bir “e-rehber” sayfasına dönüştürülmesi planlanmıştır. Buna istinaden, mevcut haliyle, Ekonomi Bakanlığı ana web sayfasında yer alan, bahse konu web sitesi, içeriğinde e-ticaretle ilgili, kurum ve kuruluşlardan temin edilen bilgilerin derlendiği ve ilgili olabilecek mevzuat girişimleri ile yeni geliştirilen destek mekanizmalarının yakından takip edilerek paylaşıldığı bir bilgi platformu olarak halen işlevini sürdürmektedir.
Diğer taraftan, Türkiye’de elektronik ticarete ilişkin kanuni düzenlemelerin olmaması nedeniyle 2008 yılında, DTM koordinatörlüğünde bir dizi hukuki alt yapı oluşturma çalışmaları kapsamında; Avrupa Birliği’nin 2000/31 sayılı Elektronik Ticaret Direktifi kapsamına giren düzenlemeler ile, bu düzenlemelere karşılık gelen Türk mevzuatının karşılaştırmasının yapıldığı mevzuat derleme çalışmalarını başlatmak üzere, DTM ve tüm diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla “Elektronik Ticaret Direktifi Çalışma Grubu” teşkil edilmiştir.
Çalışma Grubu tarafından üretilmiş raporların değerlendirmesini müteakip, 2009 yılında e-ticaret kanunu hazırlanması amacıyla, AB hükümetler arası fonları kullanılarak, DTM tarafından geliştirilip, AB Komisyonuna sunulan ve kabul gören Hollanda-Türkiye hükümetleri arası (G2G), “2000/31 sayılı AT Elektronik Ticaret Direktifine Uyum Sağlanması ve Direktifin Uygulanması için Destek” isimli Projesi Adalet Bakanlığı koordinasyonunda hayat geçirilmiştir. Söz konusu Proje çalışmalarına paralel olarak, Adalet Bakanlığınca kurulan ve koordine edilen “e-Ticaret Kanunu Hazırlama Komisyonu” çalışmaları neticesinde, “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarı Taslağı” hazırlanmış ve 2009 yılında İstanbul’da düzenlenen bir seminerle kamu ve özel sektör temsilcilerinin görüşüne sunulmuştur. 2010 yılında Komisyonca hazırlanan “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarı Taslağı” Adalet Bakanlığınca TBMM'ne sunumu ardından, 2 yılı aşan bir sürede alt Komisyonlarca görüşülüp, kadük olmuştur. Daha sonra yasa tasarısı Adalet Bakanlığınca düzeltmeleri yapılarak yeniden TBMM’ne sunulmuş ve 23 Ekim 2014 tarihinde kabul edilerek, 5 Kasım 2014 tarih ve 29166 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve 2015 yılında yürürlüğe girmiştir. 6563 Sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”nun bir gereği olarak, e-ticaret hakkındaki tüm alt mevzuat çalışmaları ve kamu düzenlemeleri koordinasyonu için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı görevlendirilmiştir. Bakanlık, ülkemizde e-ticaretin hukuki altyapısının hazırlanması ve bu aşamada kamu seviyesinde gerekli olan çalışmaların koordine ve yürütülmesinden sorumlu kamu birimi olarak; 15/07/2015 tarihinde “Ticari İletişim Ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik” ile 26/08/2015 tarihinde “Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” adlı yayımladığı iki yönetmelikle servis sağlayıcıların sorumluluklarını ve ticari iletilerin içeriklerini detaylandırılmıştır.
Şimdi siteler ve sitelere ait bilgilerden bahsedeceğim.
1) sahibinden.com
Sahibinden.com, emlak, araç, alışveriş ürünleri ve hizmetler gibi birçok kategoride ilan ve e-ticaret işlemleri yapılan online bir platformdur. Sahibinden.com'a ilan vermek ve üye olmak ücretsizdir.
90’lı yılların sonlarına doğru Aksoy Grup Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Taner Aksoy, 1999 yılında İnternet üzerinden satıcılara görsel unsurlar da içeren detaylı ilan verme olanağı sağlayan, diğer yandan alıcılar için ilanların kolay aranmasını sağlayan sahibinden.com'u kurmuştur.
Sahibinden.com, 2000 yılında 2.700 ilanla yayın hayatına başlamıştır.370 çalışanı, ayda 30 milyon tekil ziyaretçinin yarattığı 3,6 milyar sayfa görüntülemesi, 4 milyonun üzerinde aktif ilanı ve on binlerce ürün çeşidiyle sadece Türkiye’nin değil Avrupa’nın da en büyük e-ticaret platformu olmuştur.
Site: https://www.sahibinden.com
2) GittiGidiyor
İnternetten alışverişin güvenilir ismi olan GittiGidiyor, 2001 yılından günümüze kadar 11
milyondan fazla kişiyi bir araya getirerek Türkiye'nin e-ticaret siteleri arasında pazar payı yüksek olan siteleri arasına girmeyin başarmıştır. Gittigidiyor'da aklınıza gelebilecek, bilgisayardan mücevhere, giyim ürünlerinden kaset ve dergiye, cep telefonundan fotoğraf makinesine kadar pek çok ürünü yüzlerce mağaza arasından en uygun fiyata kargo ücreti ödemeden satın alabilirsiniz.Dilerseniz size kendi mağazanızı kurarak satış yapabilir işinizi
büyütebilirsiniz.Türkiye'de internetten alışverişi güvenilir ve keyifli hale getiren GittiGidiyor,
kullanıcılarına hayran kalacakları deneyimler yaşatmaya devam ediyor.
Site: http://www.gittigidiyor.com
3) Yemek Sepeti
Yemeksepeti.com, 2000 yılında Nevzat Aydın, Melih Ödemiş, Gökhan Akan ve Cem Nufusi tarafından kurulan Türkiye'de hizmet veren çevrimiçi yemek sipariş sitesidir. Türkiye'de 64 şehirde ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde hizmet vermektedir.
Site: https://www.yemeksepeti.com
4) idefix
idefix, Türkiye'de kültür ürünleri denilince akla gelen ilk ve en gelişkin online yayın olmak üzere tasarlandı. 1996 yılının sonunda kuruldu. idefix, Türkiye'de kültür ürünleri denilince akla gelen ilk ve en gelişkin online yayın olmak üzere tasarlandı. 1996 yılının sonunda kuruldu. Veritabanı tasarımını 1997 yılının ilk çeyreğinde tamamlayarak bilgi üretimine başladı. Yaklaşık iki yıl boyunca 35.000 civarında kitabı veritabanına aktararak ve 3 Mart 1999 tarihinde deneme yayınına geçti. Şu an Türkiye'nin en büyük ve en yenilikçi online kitabevi olarak yayın hayatına devam etmektedir.
Site: http://www.idefix.com
5) Hepsiburada
Hepsiburada 1998 yılında Doğan Holding tarafından kurulmuştur. İnternet üzerinden alışveriş hizmeti veren Hepsiburada,Türkiye’nin ilk e-ticaret sitelerinden birisidir.Ayrıca 2013 yılında ‘yılın e-ticaret sitesi’ ünvanını almıştır.Site içerisindeki alışveriş düzeni
elektronik,moda-takı,ev-yaşam-kırtasiye-ofis,oto-bahçe-yapı market,anne-bebek-oyuncak,spor outdoor,kozmetik-kişisel bakım,süpermarket-petshop,kitap-müzik-film-hobi olarak kategorilere ayrılmıştır.
Site: http://www.hepsiburada.com
6) e-bebek
Yeni bebeği olmuş bir baba olan Halil Erdoğmuş’un bebek bakımıyla ilgili bilgi edinme ihtiyacına istinaden 2001 yılında kurduğu e-bebek.com, 15 yıldır anne-babalara ve anne baba adaylarına hizmet vermeye devam ediyor. e-bebek, bebek sahibi olmayı düşünen, bebek bekleyen ve bebeğini büyüten bilinçli ailelere ihtiyaç duydukları her türlü bilgi, hizmet ve dostluğu sunmak için yola çıkmış ve sonrasında bebek bakımında ihtiyaç duyulan ürünlerin hızlı, pratik ve uygun koşullarda teminini sağlamak için e-bebek.com’u geliştirmiştir. ebebek.com, bebek ürünleri alışverişi konusunda Türkiye’nin ilk online mağazası olma özelliğini taşımaktadır. e-bebek, internet sitesinden elde edilen başarıyı takiben dünyada az rastlanan ‘click to brick’ iş modelini uygulayarak
fiziki mağazacılığa geçiş yapmıştır.
Site: https://www.e-bebek.com
Kaynakça: Ekonomi.gov.tr ve Ofpof