วัฒนธรรมทางอาหารของไนล์

ชาวไนล์ไม่ใช่ชนชาติที่พิถีพิถันกับการกินเท่ากับเพื่อนบ้านอื่นๆโดยรอบก็จริง แต่กระนั้นพวกเขาก็เชื่อว่าอาหารที่ดีและอุดมสมบูรณ์เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้สังคมมีความยั่งยืน ความมั่นคงทางอาหารมีค่าเท่ากับความมั่นคงของประเทศ หากประชาชนอดอยากขาดแคลนประเทศก็จะไม่พัฒนา

วัฒนธรรมของชาวไนล์นั้นส่งเสริมการช่วยเหลือเกื้อกูลกันระหว่างคนในชุมชน แม้แต่ในปีที่สามารถเก็บเกี่ยวผลิตผลได้น้อยที่สุด คนที่มีฐานะยากจนที่สุดก็ยังมีอาหารพอเพียง (ถ้าเขาไม่ได้เรียกร้องหรือเอาแต่งอมืองอเท้าคอยรับอยู่อย่างเดียวจนเกินไป)

อาหารหลักของชาวไนล์มักเป็นขนมปัง การเลือกใช้แป้งที่ได้จากพืชชนิดต่างๆผสมกับเมล็ดถั่ว ธัญพืช ผลไม้อบแห้ง รวมไปถึงน้ำผึ้ง ทำให้ขนมปังของชาวไนล์มีหลากหลายรูปแบบ ขนมปังก้อนเหล่านี้เหมาะกับการใส่ห่อพกพาไปเป็นเสบียงระหว่างวัน

ยามเร่งรีบพวกเขารับประทานมันพร้อมกับเนื้อสัตว์อบแห้ง หัวของพืชผักปรุงรส อาจจะเป็นกระเทียมอบหรือหัวหอมดอง ควบคู่กับเบียร์หมัก เนื่องจากเพราะเป็นเครื่องดื่มที่ส่วนมากคนทำงานมักดื่มกันกลั้วคอหลังอาหารกลางวัน ทำให้ดีกรีของเบียร์หมักนี้อ่อนจางเสียจนแม้แต่เด็กนักเรียนก็ดื่มได้

โดยทั่วไปเบียร์หมักกลั้วคอหลังอาหารนี้มักจะถูกทำขึ้นง่ายๆในครัวเรือน โดยทำจากน้ำ ขนมปังทั้งชิ้น หรือบางครั้งก็เป็นเศษที่หลงเหลือจากเขียงและเตาขนมปังซึ่งรับประทานไม่อร่อยหรือไม่สะดวก ผลไม้อบแห้ง ผสมกับน้ำผึ้ง หมักไว้ในไหดินเผาที่ปิดมิดชิด ใช้เวลาไม่กี่วันก็ได้ที่

ชาวไนล์จำนวนมากล้วนเคยดื่มเหล้าตั้งแต่ยังเล็ก บางครั้งเมื่อลิ้นของพวกเขาเป็นตุ่มหรือมีแผลในปาก พ่อแม่มักชอบให้อมเหล้าดีกรีแรงกลั้วปากกลั้วคอ ก่อนจะให้กลืนลงไปเพื่อไม่ให้เสียของ

ชาวไนล์ชอบดื่มเหล้าเบียร์ที่มีดีกรีแรงขึ้นเมื่อพระอาทิตย์สิ้นแสงหรือหลังเวลาเลิกงาน มักมีคำติดปากว่า ‘ไม่เมาไม่เลิก’
พึงรู้ว่าผู้ที่ดื่มสุราจนมึนเมาแล้วไปก่อความวุ่นวายจะโดนปรับโทษอย่างหนัก

เหล้าที่ชาวไนล์นิยมผลิตและดื่มกันมาก คือเหล้าองุ่น เหล้ามะเดื่อ เหล้าทับทิม เหล้าลูกแพร์ เหล้าแอ๊ปเปิ้ล เหล้าลูกหม่อน ไปจนถึงเหล้าเมเปิ้ล

ในทุกบ้านมักมีห้องเย็นหรือห้องใต้ดินสำหรับเก็บรักษาอาการที่ผ่านการถนอมอาหาร โดยทั่วไปจะอยู่ในจุดที่เย็น แห้ง และมืดที่สุดในบ้าน

เนื้อสัตว์ที่ชาวไนล์นิยมรับประทานมากที่สุดคือเนื้อปลาและสัตว์ปีก รองลงมาเป็นสัตว์น้ำอื่นๆสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ สุกร แพะ แกะ เนื้อสัตว์ป่าที่ล่าได้ ส่วนเนื้อวัวนั้นเป็นที่นิยมน้อยที่สุดเนื่องจากเป็นสัตว์ที่เลี้ยงไว้ใช้งานการการทำเกษตรกรรม

ชาวไนล์นั้นเชี่ยวชาญการจัดการกับการล้มสัตว์และการเตรียมเนื้อสัตว์ที่เพิ่งจัดการได้ มักช่วยกันแล่และเตรียมอาหารสดใหม่ด้วยกัน อาหารที่ทำเสร็จจะถูกปันส่วนให้กับทุกคนที่มีส่วนเกี่ยวข้องอย่างเท่าเทียม

ไขมันจากตัวสัตว์จะถูกแยกออกมาและเจียวเอาน้ำมันอย่างระมัดระวัง น้ำมันที่เจียวออกมาแล้วจะถูกเก็บในโถดินเผาซึ่งเก็บไว้ในสถานที่เย็นๆของบ้านอีกที เพื่อเก็บเอาไว้ใช้ในการประกอบอาหารในโอกาสต่างๆ

น้ำมันจากพืชเองก็ได้รับความนิยม เช่นน้ำมันงา น้ำมันลินิน น้ำมันถั่ว น้ำมันมะกอก แต่ราคาก็จะแพงกว่าน้ำมันจากสัตว์เพราะวิธีการทำที่ซับซ้อนและทำออกมาไม่ได้มากนัก(เว้นแต่น้ำมันมะกอก) รวมถึงธัญพืชเหล่านี้ได้รับความนิยมในการใช้งานด้วยวิธีอื่นมากกว่า

เช่นการหมักดอง มะกอก หัวหอม สมุนไพรให้เก็บไว้ได้นาน ดองพริกไทยหรือเครื่องเทศในน้ำมันมะกอก ผักเคล้าเกลือตากแห้ง

อาหารรมควันก็สามารถหาได้ทั่วไป เนื่องจากในบางฤดูแดดของไนล์ก็ไม่ร้อนพอที่จะทำอาหารตากแห้ง การรมควันจึงเป็นวิธีหนึ่งที่สามารถถนอมอาหารเก็บไว้ได้นาน ในหมู่บ้านหนึ่งๆมักจะมีโรงรมควันของตัวเองให้ชาวบ้านผลัดกันใช้ (บางครั้งพวกเขาก็รวมตัวหลายๆบ้านมาใช้ด้วยกันเพื่อประหยัดเวลา) คนเก็บฟืนจะมีบทบาทมากในจุดนี้ เพราะนอกจากสมุนไพรและเกลือแล้ว ไม้ฟืนก็มีบทบาทต่อกลิ่นรสของของอาหารเมื่อทำสำเร็จด้วยเช่นกัน ไม้บางชนิดที่หายากก็จะถูกสั่งเอาไว้เป็นเดือนๆหรือเป็นปี อาหารที่มีกลิ่นหอมจากการรมควันเป็นที่นิยมเป็นพิเศษ

เนื้อหมักเกลือตากแห้งนิยมทำกันเฉพาะในฤดูที่มีแสงแดดมากๆ เพราะหากอากาศมีความชื้น อาหารหมักตากแห้งมีโอกาสเน่าเสียง่าย

เครื่องในของสัตว์มักถูกนำมาสับละเอียด เคล้าเกลือและเครื่องเทศกลิ่นฉุน ยัดลงไปในไส้ที่ล้างทำความสะอาดแล้วย่างบนกองไฟ หรือไม่ก็ต้มในน้ำซุปที่ใส่สมุนไพรดับกลิ่นรสเผ็ดร้อน ในโอกาสที่มีการใช้รมควัน การนำไส้กรอกเหล่านี้เข้าไปรมควันด้วยก็เป็นตัวเลือกที่น่าสนใจ

เป็ด ไก่ นกป่า ไก่ป่าที่ดักได้ ชาวไนล์นิยมนำมาปรุงทั้งตัว

ปลาสดจากแม่น้ำลำธาร หากตัวเล็กจะถูกเคล้าเกลือ เครื่องเทศ สมุนไพรรสจัด ห่อใบไม้น้ำใบใหญ่ก่อนใส่เตาอบหรือปิ้งบนกองไฟ

โดยปรกติพวกเขาชอบอาหารที่ปรุงอย่างง่ายๆ เคล้าเกลือกับเครื่องเทศ ย่างไฟหรืออบทั้งตัว

เนื้อตุ๋น อาหารตุ๋นที่ต้องใช้เวลาทำเป็นเวลานานจึงมักเป็นอาหารที่ทำกันเฉพาะในโอกาสพิเศษ เพราะคนในครอบครัวจะมาช่วยกันแบ่งหน้าที่ทำงาน ช่วยกันปรุงอาหารในมื้อสำคัญ

อีกความนิยมหนึ่งคือพืชดอกสวยงามที่รับประทานได้ แม้ปกติจะกินอาหารที่ปรุงอย่างเรียบง่าย แต่ชาวไนล์ใส่ใจรูปลักษณ์ในจานอาหารของตนเองเป็นพิเศษ ยิ่งจานอาหารตกแต่งได้สวยงามและเครื่องตกแต่งสามารถรับประทานได้อย่างคุ้มค่าจะเป็นที่ประทับใจมาก ดังนั้นพืชดอกที่รับประทานได้ทั้งสดและปรุงสุกเป็นที่ได้รับความนิยม พืชดอกหลายชนิดยังมีหัวหรือรากที่เป็นกระเปาะที่สามารถเก็บไว้เป็นเสบียงยามฤดูหนาวได้อีกด้วย

ตามแหล่งน้ำในไนล์มีพืชเศรษฐกิจสำคัญชนิดหนึ่งนั่นคือบัว บัวเป็นพืชที่สามารถรับประทานได้ทั้งดอก เมล็ด ลำต้น ไปจนถึงเหง้าที่อยู่ใต้น้ำ เป็นพืชอุดมด้วยสารอาหาร เกสรของดอกบัวยังนิยมนำไปผสมในเครื่องหอม (ว่ากันว่ามีผลทางการกระตุ้นหรือหลอนประสาท) ใบใช้ห่ออาหารเพื่อนึ่งหรือปิ้งเพื่อเพิ่มกลิ่นรส ผู้มีบ้านเรือนอยู่ติดแหล่งน้ำมักทำกระชังไว้ข้างท่าน้ำเพื่อปลูกบัวไว้บริโภคในครัวเรือน

เรื่องน่าแปลกคือในไนล์นั้นมีการผลิตนมจากแกะและแพะได้มากกว่านมวัว เหตุหนึ่งคงเป็นเพราะวัวส่วนใหญ่เป็นวัวพันธุ์ใช้งานที่ไม่ได้มีน้ำนมมากอย่างพันธุ์ที่ให้นมมากโดยเฉพาะ ถึงจะมีการทดลองนำเข้าวัวนมจากประเทศอื่นอยู่บ้างแต่ดูจะยังไม่ประสบความสำเร็จเท่าใดนัก
อนึ่ง บ้านที่มีเด็กเล็กและลูกแมวจะมีความต้องการนมแพะมากเป็นพิเศษ

โดยปกติแล้วนมมักถูกนำมาอุ่นให้ร้อน เติมน้ำผึ้ง น้ำผลไม้และผลไม้บดเพื่อให้เด็กๆรับประทาน หากเป็นฤดูร้อนก็มีการบรรจุนมปรุงรสลงขวดปิดผนึก แช่ลงในธารน้ำสักสองสามชั่วโมง เป็นเครื่องดื่มเย็นสดชื่น หรือไม่ก็เอามาราดน้ำแข็งบดให้เย็นชื่นใจกันอยู่บ้าง

ผลิตภัณฑ์แปรรูปจากนมไม่ค่อยได้รับความนิยมในไนล์นัก อาจเป็นเพราะเรื่องกลิ่นและกรรมวิธีแปรรูปที่ยุ่งยาก แต่ก็ยังมีคนที่รับซื้อนมเพื่อแปรรูปทำเนยแข็งอยู่บ้าง เนยแข็งจากนมแพะย่างไฟร้อนๆกินกับซอสหรือผลไม้รสเปรี้ยวเป็นอาหารที่ให้พลังงานได้ดีในหน้าหนาวมากพอกับเนื้อสัตว์รมควัน บางครั้งพวกเขาก็ทดลองเนยแข็งพวกนี้ไปรมควันให้มีกลิ่นหอมน่าสนใจ

อาหารที่ไม่ค่อยเป็นที่นิยมอีกอย่างในไนล์เห็นจะเป็นขนมหวาน แม้ในไนล์จะมีการเก็บน้ำผึ้ง และผลิตน้ำตาล แต่ส่วนมากถูกนำไปใช้ในการถนอมอาหารมากกว่าการปรุงแต่งรส อาหารรสหวานที่ยอมรับกันเห็นจะมีเพียงขนมปัง แต่งกลิ่นรสเหล้า และในนมหวาน

โดยรวมๆ แล้ว รสชาติอาหารที่ชาวไนล์ชอบนั้นจะเป็นอาหารที่มีรสชาติสดชื่น หอมเครื่องเทศ ให้พลังงานสูง ปรุงอย่างง่ายๆทานได้รวดเร็ว อาหารที่มีขั้นตอนซับซ้อนมักนิยมทำทานในโอกาสสำคัญๆ