ศิลปวัฒนธรรมประเพณี

ประเพณีแห่เจ้าพ่อจุ้ย-เจ้าแม่ทองคำ (ปึงเถ่ากง-ม่า)

ศาลเจ้าพ่อจุ้ย บางบัวทอง สร้างขึ้นจากแรงศรัทธาของชาวจีนที่ได้เข้ามาตั้งถิ่นฐานที่อำเภอบางบัวทอง ตั้งแต่เริ่มขุดคลองพระพิมลราชา ซึ่งเดิมมีขนาดศาลเล็ก ๆ ที่พอจะประดิษฐานรูปปั้นเล็ก ๆ ไว้ภายในเท่านั้น ชาวจีนได้มาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บริเวณใกล้ทำนบคลองพระพิมลราชา ขณะนั้นมีตลาดที่ทำนบ ชาวจีนได้ทำมาค้าขายที่ตลาดทำนบ ตลาดทำนบได้พัฒนามาเป็นตลาดชุมชนในเวลาต่อมา จนในปัจจุบันคือ ตลาดเทศบาลเมืองบางบัวทอง อ.บางบัวทอง จ.นนทบุรี ตามความเชื่อถือของชาวจีนทั่วไป นิยมสร้างศาลเจ้าประจำตลาด เพื่อเป็นที่พึ่งพาทางจิตใจของผู้คนในตลาด ชาวจีนในอำเภอบางบัวทองขณะนั้นนับถือและเซ่นไหว้เจ้าพ่อจุ้ย ที่ศาลเจ้าพ่อจุ้ยปากคลองบางบัวทอง ปัจจุบันอยู่ในเขตอำเภอปากเกร็ด

ต่อมาในวันหนึ่งมีผู้นำศาลไม้ขนาดไม่ใหญ่นักที่ลอยมาในคลองพระพิมลราชา และลอยมาติดอยู่หน้าตลาดทำนบ และได้นำขึ้นไว้หน้าตลาด ชาวจีนในตลาดทำนบจึงได้ร่วมกันตั้งศาลเจ้าเล็ก ๆ นั้น และนำศาลไม้ขนาดเล็กมาไว้ในศาลที่สร้างขึ้น ศาลเจ้าที่สร้างขึ้นจึงเป็นศาลเจ้าประจำตลาดทำนบ ตามความเชื่อถือของชาวจีนในตลาดและได้ไปเชิญขี้ธูปจากศาลเจ้าพ่อจุ้ยปากคลองบางบัวทองที่ชาวจีนบางบัวทองเคารพนับถืออยู่ นำมาบูชาที่ศาลเจ้าที่สร้างขึ้นด้วย ศาลเจ้าแห่งนี้จึงเป็นที่ประดิษฐานเจ้าพ่อจุ้ยมาเป็นเวลานานกว่า 100 ปีมาแล้ว ตลาดทำนบได้พัฒนาเป็นตลาดขนาดใหญ่ ทั้ง 2 ฝั่งคลองพระพิมลราชา ซึ่งเป็นตลาดเจ้าคุณและตลาดแม่ห้าง ชาวจีนจึงมาประกอบการค้าที่ในตลาดทั้ง 2 แห่งนี้มากขึ้น ศาลเจ้าพ่อจุ้ยยิ่งมีบทบาทในฐานะที่พึ่งพาทางในของอำเภอบางบัวทองมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะชาวจีนในตลาดบางบัวทอง ชาวจีนที่อำเภอบางบัวทองส่วนใหญ่เป็นจีนแต้จิ๋ว ซึ่งเคารพเซ่นไหว้เทพปุนเถ้ากง และเทพปุนเถ้าม่า นับถือว่าเป็นเทพที่คอยปกป้องรักษาผู้คนให้อยู่เย็นเป็นสุข คุ้มครองให้พ้นจากอันตรายและภัยพิบัติต่างๆ สามารถดลบันดาลให้พืชพันธ์ธัญญาหารเจริญงอกงาม ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล มีความอุดมสมบูรณ์ บันดาลโชคลาภให้เจริญรุ่งเรืองทั้งในด้านธุรกิจการค้า และในการดำรงชีวิตครอบครัว ชาวจีนแต้จิ๋วจึงนิยมสร้างศาลเจ้าประดิษฐานเทพปุนเถ้ากงและเทพปุนเถ้าม่า และขอพรเซ่นไหว้จากเทพทั้ง 2 องค์ รูปเคารพของเทพเถ้ากง นิยมทำเป็นรูปผู้ชายนิยมทำด้วยไม้หรือโลหะ เป็นรูปเต็มองค์ บางศาลเจ้าทำเป็นแผ่นไม้หรือแผ่นหิน เขียนหรือแกะสลักตัวอักษรเป็นป้ายชื่อลงลักปิดทอง หรือเขียนด้วยสีทองอย่างสวยงาม ตั้งไว้บนแท่นบูชาอีกทีหนึ่งนอกจากรูปเคารพ ส่วนเทพปุนเถ้าม่าเป็นรูปผู้หญิง ประดิษฐานคู่กับรูปเทพปุนเถ้ากง

ในอดีตพื้นที่ส่วนหนึ่งของตลาดบางบัวทองด้านทิศเหนือของคลองพระพิมลราชาได้เกิดอัคคีภัย ครั้งนั้น มีร่างทรงลงประทับในนามเจ้าพ่อจุ้ย (อากง) ท่านได้ให้คำแนะนำว่าให้มีการแห่รูปปั้นเจ้าพ่อจุ้ย เจ้าแม่ทองคำ ไปรอบ ๆ ตลาดบางบัวทอง และพิธีศักดิ์สิทธิ์ คือพิธีการดับไฟ เพื่อป้องกันภัยพิบัติ และเพื่อความเจริญรุ่งเรืองและความอยู่เย็นเป็นสุขของบ้านเมืองและท้องถิ่น ต่อมาจึงได้นับว่าเป็นประเพณีแห่เจ้าพ่อจุ้-เจ้าแม่ทองคำ (ปึงเถ่ากง-ม่า)ได้ปฏิบัติกันมาอย่างต่อเนื่อง ชาวไทยเชื้อสายจีนและชาวไทยทั่วไปที่มีความเลื่อมใสศรัทธาพิธีนี้อย่างมาก โดยพิธีดับไฟนี้จะปฏิบัติในระยะเวลา ๑๒ ปีหนึ่งครั้งในรอบปีนักษัติ และในปี ๒๕๖๓ นี้ เป็นปีที่ครบรอบ ๑๒ปีนักษัติ คุณนุกุล สามัคยานุสรณ์ ประธานจัดงานและคณะกรรมการบริหารศาลเจ้าพ่อจุ้ย ได้จัดงานประเพณีแห่เจ้าพ่อจุ้ย-เจ้าแม่ทองคำ (ปึงเถ่ากง-ม่า) และพิธีดับไฟ เพื่อป้องกันภัยพิบัติ