ชื่อเรื่อง ภูมิปัญญาท้องถิ่น “คนจักสาน” นายสมพงษ์ ทองเงิน

ชื่อนายสมพงษ์ ทองเงิน (ชื่อเล่น พงษ์) อายุ 62 ปี อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 12 หมู่ที่ 12 ตำบลบางวังน้ำเขียว อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม เบอร์โทรติดต่อ 086-1722286 สถานภาพสมรสกับนางส้มเทศ ทองเงิน การศึกษา ประถมศึกษา จากโรงเรียนวัดวังน้ำเขียว มัธยมศึกษาตอนต้น จากโรงเรียนกำแพงแสนวิทยา โดยมีประวัติผลงาน คุณงามความดี การบำเพ็ญประโยชน์ต่อสาธารณชน และอื่น ๆ อย่างมากมาย อาทิเช่น เป็นวิทยากรแกนนำเผยแพร่ประเพณีลาวครั่งบ้านหนองหัวช้าง ๑ เพื่อส่งเสริมให้เป็นศูนย์เรียนรู้กลางในการส่งเสริมการเรียนรู้ด้านหลักธรรมทางศาสนา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประเพณี วิถีวัฒนธรรมไทยที่ดีงาม และนำไปปรับใช้ในการพัฒนาคุณภาพชีวิตได้อย่างเหมาะสมสอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจและสังคมไทยในปัจจุบัน ๒ เพื่อส่งเสริมให้ศูนย์เรียนรู้ ชุมชน และสถานศึกษา เป็นกลไกสำคัญในการส่งเสริมด้านคุณธรรม จริยธรรมให้แก่เด็ก เยาวชนและประชาชนทั่วไป ๓ เพื่อให้เด็ก เยาวชนและประชาชนทั่วไปที่เข้าร่วมกิจกรรมได้น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและนำหลักธรรมทางศาสนา มาปรับใช้ในการพัฒนาจิตใจอย่างมีเหตุมีผลในการดำรงชีวิต

วันที่ ๑๑ มีนาคม พ.ศ.๒๕๖๒ นายสมพงษ์ ทองเงิน ได้เป็นวิทยากรเผยแพร่ความรู้เรื่องเครื่องจักสานด้วยไม้ไผ่ภายในศูนย์เรียนรู้ลาวครั่งบ้านหนองหัวช้าง ให้แก่เด็กและเยาวชน ประชาชนทั่วไปที่สนใจเรียนเครื่องจักสาน ไว้เป็นความรู้หรือประกอบอาชีพ ได้แก่เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นภาชนะ ได้แก่ กระบุง กระจาด กระทาย กระบา กระทอ กระพ้อม กระเชอ กระเช้า กระพอก ชะลอม ตะกร้อ ปุ้งกี๋ หลัว ตะกร้า เข่ง ฯลฯ เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องตวง ได้แก่ กระชุ สัด กระบุง ฯลฯ เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้ในครัวเรือน ได้แก่ พัด กระชอน ตะแกรง ฝาชี กระด้ง หวด ฯลฯ เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องประกอบ อาคารบ้านเรือน ได้แก่ ฝาบ้าน พื้นบ้าน หลังคา ฯลฯ

เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องจับดัก สัตว์และขังสัตว์น้ำ ได้แก่ ชนาง ลอบ สุ่ม ไซ กระบัง กระจู้ กระชัง ตะข้อง ตะแกรง จั่น ฯลฯ เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องใช้อื่นๆ เช่น เสื่อลำแพน แผงรั้ว กรงนก สุ่มไก่ เป็นต้น จากที่กล่าวมานั้นจะเห็นได้ว่าเครื่องจักสานยังเป็นงานศิลปหัตถกรรมที่สะท้อนให้เห็นภูมิปัญญาของชาวบ้านได้หลายอย่าง สะท้อนให้เห็นความชาญฉลาดในการเลือกสรรวัตถุดิบที่จะนำมาใช้ทำเครื่องจักสานซึ่งชาวบ้านจะมีความรู้ เกี่ยวกับคุณสมบัติของวัตถุดิบแต่ละชนิดเป็นอย่างดี แล้วนำมาดัดแปลงแปรรูปเป็นวัสดุที่ใช้ทำเครื่องจักสานด้วยวิธี ง่ายๆ แต่สนองการใช้สอยได้ดี สิ่งเหล่านี้เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ชาวบ้านเรียนรู้จากการสังเกตและการทดลองสืบต่อกันมาแต่บรรพบุรุษ จนทำให้เครื่องจักสานแต่ละชนิดมีรูปแบบและประโยชน์ใช้สอยที่สมบูรณ์ลงตัว เครื่องจักสานจึงมีความสำคัญ แต่สิ่งหนึ่งที่น่าตระหนักถึงนั่นก็คือนับวันยิ่งมีผู้ผลิตงานจักสานน้อยลงทุกวัน คนรุ่นเก่าที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญด้านนี้ก็ล้มหายตายจากกันไปบ้างแล้ว จึงน่าเป็นห่วงอยู่ว่าในวันข้างหน้างานศิลปหัตถกรรมงานจักสานอาจค่อยๆสูญหายไปตามกาลเวลาก็เป็นได้

น.ส.จิรวรรณ แสงจันทร์ ผู้เขียน