“หัตถการพอกเข่า”

“หัตถการพอกเข่า” เป็นหนึ่งในภูมิปัญญาของคนไทยที่ได้รับการถ่ายทอดและสืบทอดมา จนถึงปัจจุบันเพราะเป็นพืชที่มีสรรพคุณในการรักษาโรค หรืออาการเจ็บป่วยต่าง ๆของมนุษย์ ในสมัยก่อนยา จะทำจากพืช สัตว์ และแร่ธาตุต่าง ๆ ตามสภาพธรรมชาติแต่ต่อมาได้มีวิวัฒนาการปรับปรุง หรือแปรสภาพโดยใช้เทคโนโลยีใหม่ ๆ การใช้ยาสมุนไพรจะสามารถรักษาโรคและอาการเจ็บป่วยได้หลาย อย่าง การพึ่งพาแพทย์แผนไทยนั้น ยังมีความสำคัญต่อคนไทยเป็นจำนวนมาก การรักษาตนเองจะมีข้อดีที่เป็น การรักษาอาการบาดเจ็บเบื้องต้นก่อนที่อาการจะกำเริบมากขึ้น ทั้งนี้การใช้สมุนไพรควรใช้ในปริมาณที่ เหมาะสมและถูกวิธี

ภูมิปัญญาดั้งเดิมเกี่ยวกับตำรับยาที่ใช้รักษาโรคลมจับโปงแห้งเข่า มีบันทึก ไว้ในตำราโอสถพระนารายณ์ กล่าวถึง “ตำรับยาทาพระเส้น” ซึ่งเป็นตำรับยาขนานที่ 58 ของตำราโอสถพระนารายณ์ มีสรรพคุณ แก้เส้นที่ผิดปกติ แก้ลมอัมพาต แก้ลมปัตคาด แก้ตะคริว แก้ลมจับโปง แก้เมื่อยขบ มีตัวยาทั้งสิ้น 13 ชนิด ได้แก่ เมล็ดพริกไทย กระชาย ข่า ว่านหอมแดง กระเทียม มหาหิงคุ์ ยาดำ ตะไคร้หอม ใบขี้เหล็ก ใบตองแตก ใบมะขามใบเลี่ยน และใบมะคำไก่

วิธีการพอกเข่า

1. เตรียมสมุนไพรแห้ง ได้แก่ เมล็ดพริกไทย กระชาย ข่า ว่านหอมแดง กระเทียม มหาหิงคุ์ ยาดำ สิ่งละ 15 กรัม ตะไคร้หอม ใบขี้เหล็ก ใบตองแตก ใบมะขาม ใบเลี่ยน สิ่งละ 60 กรัม และใบมะคำไก่ 240 กรัม

2. นำสมุนไพรแห้งทั้งหมดมาใส่โหลแล้วเทเหล้าโรง (เหล้า 40 ดีกรี) ให้ท่วมตัวยา จากนั้นหมักทิ้งไว้

อย่างน้อย 1 เดือน ก่อนที่จะนำมาใช้

3. เมื่อจะนำมาใช้ให้รินแต่น้ำยาที่หมักไว้ใส่สำลีแผ่นแล้วนำมาพอกให้รอบบริเวณข้อเข่าที่มีอาการปวดเข่า เข่าบวม ระยะเวลาที่ใช้ในการพอกประมาณ 15 – 20 นาที หลังจากนั้นก็นำแผ่นสำลีออก ควรพอกเข่าวันละ 1 – 2 ครั้ง เช้า เย็น เพื่อให้อาการทุเลาลง

ข้อสังเกตสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบใน “ตำรับยาทาพระเส้น” จะมีฤทธิ์ในการต้านการอักเสบ เช่น พริกไทยมีสาร piperine ซึ่งมีฤทธิ์แก้ปวด กระเทียมมีสารกลุ่มฟลาโวนอยด์ สามารถยับยั้งเอนไซม์ที่กระตุ้นการสร้างสารที่ทำให้เกิดการอักเสบ ยาดำมีสาร aloenin, สาร barbaloin และ สาร isobarbaloinที่มีฤทธิ์ลดการอักเสบ จึงสรุปได้ว่าตำรับยาทาพระเส้นมีสรรพคุณช่วยลดอาการปวดเข่า ลดการอักเสบทำให้องศาการเคลื่อนไหวข้อเข่าดีขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากสมุนไพรในตำรับที่มีฤทธิ์ลดการอักเสบและแก้ปวด

แนวคิดทางการแพทย์แผนไทย ตำรับยาทาพระเส้นมีส่วนประกอบส่วนใหญ่เป็นสมุนไพรรสร้อน จึงมีสรรพคุณในการช่วยขับลม กระจายลม บรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อและปวดตามข้อต่างๆ ซึ่งอาการปวดข้อเข่าในทฤษฎีการแพทย์แผนไทย เกิดจากเลือดและลมไหลเวียนไม่สะดวก ทำให้มีการคั่งอั้นของลมส่งผลให้เกิดอาการปวด เมื่อเราใช้สมุนไพรรสร้อนจึงช่วยกระจายลมไม่ให้เกิดการคั่งอั้นที่ข้อเข่า ทำให้อาการปวดลดลง อาการข้อฝืดลดลง จึงสามารถเหยียดและงอข้อเข่าได้ดีขึ้น

รับบริการและสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลไผ่รอบเหนือ หมู่ 8 ตำบลไผ่รอบ

อำเภอโพธิ์ประทับช้าง จังหวัดพิจิตร โทรศัพท์ : 056-030089

ผู้ให้ข้อมูล นายสมทบ สอนราช ผู้อำนวยการ รพ.สต.ไผ่รอบเหนือ

ผู้เรียบเรียง นางสาวศิรินันท์ ยอดนุ่ม