Ngự chế Thiên Nam động chủ đề 


Lê Thánh Tông

Cự tẩm uông dương triều bách xuyên,

Loạn sơn kỳ bố bích liên thiên.

Tráng tâm sơ cảm Hàm tam cổ,

Tín thủ dao đề Tốn nhị quyền.

Thần bắc khu cơ sâm hổ lữ,

Hải đông phong toại tức lang yên.

Thiên Nam vạn cổ sơn hà tại,

Chính thị tu văn yển vũ niên.


Thiên Nam động chủ tức vua Lê Thánh Tông (tác giả).


御制天南洞主題


巨浸汪洋潮百川,

亂山碁布碧連天。

壯心初感咸三股,

信手遙提巽二權。

宸北摳機森虎旅,

海東烽燧熄狼煙。

天南萬古山河在,

正是修文偃武年。

Nước lớn mênh mông, trăm sông chầu vào,

Núi non, la liệt rải rác như quân cờ, vách đá liền trời.

Có tráng trí, nhưng lúc mới dựng nghiệp vẫn theo người, như quẻ Hàm hào cửu tam (đã định),

Nay một tay mặc sức tung hoành, quyền uy như thần gió.

Phía bắc, bọn giặc giã như hùm beo đã dẹp yên,

Vùng biển phía đông, khói chiến tranh đã tắt.

Muôn thuở trời Nam, non sông bền vững,

Bây giờ chính là lúc giảm việc võ, tu sửa việc văn.


Bài thơ này viết bằng chữ Hán trên vách núi Bài Thơ, tỉnh Quảng Ninh. Bài thơ được viết lúc vua 26 tuổi, đã lên ngôi được 8 năm: “Tháng hai, mùa xuân, năm Quang Thuận thứ 9 (1468), ta chỉ huy sáu quân duyệt võ trên sông Bạch Đằng. Hôm ấy gió hoà cảnh đẹp, biển không nổi sóng, ta vượt qua Hoàng Hải, đi tuần An Bang, đóng quân dưới núi Truyền Đăng, bèn mài đá đề một bài thơ”. Bài thơ này lâu ngày đã bị hao mòn, chữ mờ nên có một số dị bản.


Núi Bài Thơ có tên chữ Hán là Truyền Đăng, tên Nôm là Rọi Đèn, do tương truyền xưa lính thú gác trên núi hễ có giặc giã đến thì đốt lửa báo về kinh thành. Nhờ bài thơ này mà núi được là Bài Thơ.


Năm 1729, chúa Trịnh Cương khi đem quân đi tuần qua đây, có thơ hoạ lại bài này và khắc trên một bia đá.

Lê Thánh Tông