یکی از مواردی که میتونه در توسعه و فراگیری یک روش یا مفهوم در بین دانشجویان و پژوهشگران نقش اساسی داشته باشه، وجود منابع اطلاعاتی درست هست که به اندازه و براحتی در دسترس باشه. اگرچه سال هاست که روش های شبیه سازی مولکولی در تحقیقات دانشگاهی و صنعتی جای خودشون رو باز کردند اما منابع اطلاعاتی محدودی به زبان فارسی وجود داره. این موضوع شاید در نگاه اول برای تازه واردین به این روش ها مشکل ایجاد کنه اما اگر دقیق تر نگاه کنیم میبینیم که قدیمی ترها و باسوادهای این روش ها هم اونطور که باید با هم در ارتباط نیستند. توسعه ی هر کدوم از ما بدست نمیاد مگر اینکه بتونیم کنار هم قرار بگیریم و دانسته هامونو به اشتراک بگذاریم. این سایت ایجاد شده تا در کنار محقق کردن اهدافش، بتونیم بعنوان فعالین این حوزه همدیگه رو پیدا کنیم. امیدوارم بتونیم بزودی نشست های تخصصی رو بصورت آنلاین برگزار کنیم تا دانش و تجربه مونو با هم به اشتراک بگذاریم. بعنوان کسی که شروع کننده ی این مسیر بوده امیدوارم تا تحقق این اهداف حمایت و همراهی شما رو داشته باشم.
در اینجا قصد داریم تا با شبیه سازی جعبه ای حاوی مولکولهای آب با استفاده از پکیج نمد به آموزش کاربردی این پکیج به زبان ساده بپردازیم. به منظور اجرای پکیج نمد به چند فایل ورودی نیاز است که در ادامه هر یک از آنها توضیح داده می شود. روال مرسوم (و نه همیشگی) یک شبیه سازی دینامیک مولکولی با پکیج نمد به این صورت است که ابتدا فایل مختصات تک مولکول ساخته شده و با فرمت pdb که برای نمد قابل قبول است ذخیره می شود. در ادامه با محاسبه ی ابعاد جعبه ی شبیه سازی، این تک مولکول در جهات مختلف تکثیر شده و جعبه ی شبیه سازی ایجاد می شود. این جعبه حاوی تعداد مولکول های مورد نظر از هر نوعی است که میخواهیم در شبیه سازی ما بررسی شوند. موقعیت و سرعت اولیه به اتم های درون جعبه می تواند اختصاص داده شود. در ادامه کاربر با انتخاب میدان نیروی مورد نظر بایستی به تهیه ی فایل توپولوژی rtf و یا پارامتری par (اطلاعات مولکولی) متناسب تک مولکول اقدام نماید.
سایت های بسیاری وجود دارند که با بارگذاری فایل pdb یا mol2 برای یک مولکول، اطلاعات مولکولی آنرا فراهم می کنند. با استفاده از نرم افزار VMD می توان با بارگذاری فایل rtf و یا par، فایل ساختاری PSF را درست کرد. البته روش های دیگری هم برای تهیه فایل psf وجود دارد. آخرین فایل ضروری برای اجرای یک شبیه سازی دینامیک مولکولی با نمد فایل conf است که فایل اجرایی پکیج محسوب می شود.
ادامه مطلب
چنانچه بخواهیم جریان کلوییدی را مدلسازی کنیم که حاوی مولکولهای جز حل شونده و حلال باشد باید در نظر داشته باشیم که اندازه ی مولکولهای جز حل شونده (مثل دارو در آب، چربی در خون، پلیمر در روغن، آسفالتین در نفت و…) بزرگتر از مولکول های سیال میزبان هست. از طرف دیگر گام زمانی که در آن مولکوهای هر دو فاز دستخوش تغییرات قابل ملاحظه می شوند نیز اغلب تفاوت دارد. در چنین شرایطی اگر بخواهیم از روش دینامیک مولکولی کلاسیک تمام اتمی استفاده کنیم بایستی جعبه ی شبیه سازی حاوی تمامی مولکول های هر دو فاز باشد. در این حالت به دلیل تعداد زیاد اتمهای موجود در جعبه و تفاوت گام زمانی هر دو بخش، حجم محاسبات بشدت افزایش می یابد اگر چه که نتایج بسیار دقیقی حاصل می شود. در چنین شبیه سازی هایی در اغلب موارد فاز سیال به دلیل بیشتر بودن تعداد مولکولها بخش بیشتر محاسبات را به خود اختصاص میدهد حالا سوالی که مطرح میشود این است که آیا راهی وجود دارد که اثر سیال در قالب نیرویی به معادلات وارد شده و از مدلسازی واقعی ذرات آن پرهیز کرد؟ دینامیک بروانی که نوع ساده شده ای از دینامیک لانژوین محسوب میشود اگر چه در ابتدا به مدل سازی پدیده ای مثل حرکت تصادفی مولکولهای گاز در هوا تعمیم داده می شد اما در طی سالیان اخیر الگوریتم قوی و سریعی برای چنین مسایل کاربردی ای محسوب میشود.
ادامه مطلب
روش دینامیک مولکولی
بازهی وسیعی از مطالعات در سطح مکانیک کوانتومی تا دینامیک تودههای مولکولی ترکیبهای بزرگ و پیچیده در حوزهی شیمی محاسباتی گنجانیده میشود. شبیهسازی دینامیک مولکولی یکی از پایهایترین نگرشها در شیمی محاسباتی محسوب میشود که در آن موقعیت هر کدام از اتمها در سیستم بایستی به وضوح مشخص باشد. زمانی که تابع پتانسیل و پارامترهای اتمهای تشکیل دهندهی مولکول مشخص باشد، خواص ترمودینامیکی سیستم دربرگیرندهی آن مولکولها در فشار و دمای معین قابل دستیابی است. خواص ماکروسکوپی همواره بر حسب میانگینگیری روی تمامی هنگردهای آماری سیستمهای مولکولی نمایش دهندهی وضعیت، قابل بیان است. شبیهسازی دینامیک مولکولی یکی از روشهای بسیار کاربردی و مرسوم است که شیمی محاسباتی و مدلسازی مولکولی را بهم پیوند میزند. در ادامه مباحث زیر مورد بیان میشود؛
ادامه مطلب
Multi-scale simulation