ข้าวแรมฟืน เป็นอาหารของชาวไทลื่อ ไทเขิน และไทใหญ่นิยมทำกิน และได้แพร่หลายมาจนถึงภาคเหนือของประเทศไทย จนกลายเป็นอาหารพื้นบ้านอย่างหนึ่งของจังหวัดเชียงราย “ข้าวแรมฟืน” บางทีเรียก ข้าวแรมคืน หรือ เข้าฟืนโถ่ หรือ โถ่ฟู บ้างว่าชื่อเรียกนี้ มีที่มาจากภาษาจีน เหลียงเฟิ่น เนื่องจากอาหารชนิดนี้มาจากสิบสองปันนา ขั้นตอนการทำข้าวแรมฟืนแต่ดั้งเดิมนั้น ทำจากข้าวเจ้าที่โม่ละเอียด นำน้ำแป้งที่ตกตะกอนไปกวนกับน้ำปูนใสบนเตาฟืนจนสุก ตักใส่ถาดทิ้งค้างคืนไว้ให้แข็งตัว แล้วจึงตัดเป็นชิ้นๆ เรียกว่าข้าวฟืนข้าว หรือข้าวฟืนขาว จะมีสีขาว เวลากินจึงหั่นเป็นชิ้น แล้วราดด้วยเครื่องปรุงใส่น้ำซุปมะเขือเทศหรือน้ำกระเจี๊ยบ ที่ให้รสชาติเปรี้ยวนิดๆ ที่สำคัญจะต้องมีน้ำพริกที่ทำมาถั่วเหลืองหมัก หรือชาวไทลื้อจะเรียนว่าถั่วเน่าผสมกับพริก ขิง กระเทียม ก็จะเพิ่มรสชาติของข้าวแรมฟืนมีความอร่อยมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ข้าวแรมฟืนยังมีคุณประโยชน์ต่าง ๆ ที่ช่วยคุณค่าทางโภชนาต่าง ๆ ข้าวแรมฟืนองค์ประกอบหลักคือแป้งซึ่งให้พลังงานแก่ร่างกาย ข้าวแรมฟืนประกอบด้วยแป้งกลุ่มหนึ่งซึ่งมีความทนทานต่อการย่อยโดยเอนไซม์ น้ำพริกถั่วเหลือก็มีคุณค่าทางโภชนาการคือเป็นแหล่งโปรตีนราคาถูกเมื่อเทียบกับเนื้อสัตว์ สารคาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน พร้อมแร่ธาตุต่างๆ เช่น เหล็ก แคลเซียม เป็นต้น หมู่บ้านหาดทรายทองเป็นหมู่บ้านที่แบ่งการปกครองมาจากบ้านหาดบ้าย อันเนื่องจากความหนาแน่นของประชากรที่เพิ่มขึ้น และสภาวะเศษฐกิจในชุมชนก็เติบโตขึ้น ด้วยความที่ข้าวแรมฟืน หรือชาวบ้านมักจะพูดเป็น ข้าวฟืน นั้น เป็นอาหารคู่กับชาวไทลื้อเวลาชาวบ้านไปทำการเกษตรก็จะมีข้าวแรมฟืนเป็นอาหารว่าง หรือสามารถทานร่วมกับข้าวเหนียวเป็นอาหารหลักได้ โดยจะซื้อไปกินที่สวนเกือบทุกคน ดังนั้นหากร้านขายข้าวฟืนเปิดตอนเช้า ของจะหมดในตอนบ่ายนั่นเอง ร้านขายข้าวฟืนในบ้านหาดทรายทองจะมีอยู่ 3 ร้านมีขายทุกวัน ยกเว้นเทศการทำบุญตามประเพณีต่าง ๆ ราคาข้าวแรมฟืนต่อถ้วยมีราคาที่ถูกมาก ประมาณถ้วยละ 5 บาท 10 บาท หรือสั่งเป็นชุด เริ่มต้นชุดละ 20 บาท ซื้อไปแล้วต้องทานเลยเนื่องจากหากทิ้งไว้หลายวันจะเกิดการบูด และรสชาติทีเปลี่ยนไปไม่อร่อยนั่นเอง อาชีพขายข้าวแรมฟืนนั้นมีมานานมากแล้ว เป็นสูตรลับที่ตกทอดมาจากรุ่นสู่รุ่น เป็นอาชีพที่สร้างความมั่นคงในชีวิต สร้างรายได้หล่อเลี้ยงครอบครัวตลอดไป

ผู้ให้ข้อมูล นางประไพ ธรรมวงค์

ผู้เรียบเรียง นายอดุลย์ อินนันใจ

ผู้ถ่ายภาพ นายอดุลย์ อินนันใจ