ชาวไทลื้อ “แม่หญิงนุ่งซิ่นไทลื้อใส่เสื้อปั๊ด ผู้ชายใส่ชุดไทลื้อ” จากคำกล่าวนี้คือเอกลักษณ์ของชาวไทลื้อที่มีเสื้อผ้า ผลิตขึ้นมาด้วยตัวเอง และยังมีลวดลายบนผืนผ้าที่ไม่เหมือนใคร เป็นสิ่งที่สืบทอดมาจากรุ่นสู่รุ่น บ้านหาดบ้าย ตั้งอยู่ในหมู่ 1 ตำบลริมโขง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย เป็นวัฒนธรรมของชนชาติพันธุ์ไทลื้อ ที่อพยพมาจากแคว้นสิบสองปันนา ที่ในปัจจุบันเป็นเขตปกครองพิเศษของสาธารณรัฐประชาชนจีน เป็นหารหนีสงครามการสู้รบเพื่อแย่งดินแดนของประเทศจีน และประเทศเมียนมาร์ ในสมัยนั้น อพยพมายังที่ราบลุ่มแม่น้ำโขงและได้ปักหลักอยู่ในประเทศไทยในเวลาต่อมา ด้วยการหนีสงครามจึงไม่สามรถนำเอาสิ่งของ หรือแม้แต่เครื่องนุ่งห่มติดตัวมาด้วยมากนัก ด้วยเรื่องความยากลำบากในการเดินทางที่มีระยะทางแสนไกล และการเอาชีวิตรอดต่าง ๆ จึงต้องสร้างขึ้นมาใหม่ด้วยภูมิปัญญาของบรรพบุรุษเอง อย่าง เช่น ผ้าทอไทลื้อ ด้วยคนสมัยก่อนจะนำเอาเมล็ดฝ้ายมาปลูก ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักที่สามารถนำมาแปรรูปเป็นเส้นไหมต่าง ๆ นำมาทอผ้าเพื่อใช้เป็นเครื่องนุ่งห่มต่าง ๆ มีการจกลายในผ้า ทำให้เกิดลวดลายสวยงามจนเป็นที่ตราตรึงให้ผู้คนที่มาพบเห็นสนใจและอยากใส่ตามจึงเกิดเป็นอาชีพสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวเป็นอย่างมาก

นอกจากนี้ยังมีศูนย์การเรียนรู้และจำหน่ายสินค้าหัตถกรรมเริ่มต้นจากการที่แม่บ้านมารวมตัวกันตัดเย็บเสื้อผ้าเพื่อไว้ใช้ในครัวเรือนและจำหน่ายบางส่วนในช่วงว่างจากการเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตรโดยเป็นการทอผ้าลายต่าง ๆ โดยใช้และกองป้ายจากธรรมชาติมาปั่นเป็นเส้นด้ายเพื่อนำมาถักทอเป็นผืนผ้าที่มีลวดลายโบราณหรือทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่นในปี 2558 รัฐบาลได้มีงบประมาณผ่านกองทุนแม่บ้านคือโครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจฐานรากตามแนวประชารัฐสนับสนุนงบประมาณจำนวน 500,000 บาทแต่ขาสถานที่ประกอบการประธานกองทุนแม่บ้านจึงได้ขอรับการสนับสนุนงบประมาณจากทางองค์การบริหารส่วนตำบลริมโขงจำนวน 250,000 บาทโดยผ่านวิธีการประชาคมหมู่บ้านเพื่อขอปรับปรุงสถานที่ตั้งสถานที่การทอผ้าและสถานที่จำหน่ายสินค้าของกลุ่มต่อมาในปี 2561 รัฐบาลได้มีงบประมาณโครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจฐานรากตามแนวประชารัฐเพิ่มขึ้นอีก 300,000 บาททางกลุ่มจึงได้นำมาเป็นเงินทุนหมุนเวียนในการซื้อสินค้าเพื่อมาจำหน่ายภายในศูนย์ปัจจุบันศูนย์ผ้าทอไทลื้อมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้นมีลูกค้ามาอุดหนุนไม่ขาดสายพร้อมทั้งเป็นแหล่งเรียนรู้การทอผ้าไทลื้อนี้มีนักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติและเรียนมาเยี่ยมชมเลือกซื้อสินค้าอยู่ในเมืองซึ่งรายได้สร้างรายได้เสริมให้กับสมาชิกในกลุ่มและสร้างรายได้ให้แก่ชุมชนพร้อมทั้งเป็นการเก็บรักษาอัตลักษณ์ความเป็นชาติพันธุ์ไทลื้อการอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นให้คงอยู่สืบไป ทั้งหมดนี้เกิดจากภูมิปัญญาของชาวชาติพันธุ์ไทลื้อ ที่บรรพบุรุษถ่ายทอดให้คนรุ่นหลังสืบทอดศลิปะวัฒนธรรมจากผ้าทอไทลื้ออันมีคุณค่าสร้างเงิน สร้างงาน สร้างอาชีพหล่อหลอมให้ชาวไทลื้อได้มีเอกลักษณ์คงอยู่สืบไป

ผู้ให้ข้อมูล นางสุขาวดี ติยะธะ

ผู้เรียบเรียง นายอดุลย์ อินนันใจ

ผู้ถ่ายภาพ นายอดุลย์ อินนันใจ