Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία πέρασε μια περίοδο μεγάλων μεταρρυθμίσεων.
Για πρώτη φορά μετά από αιώνες, οι χριστιανικοί πληθυσμοί αντιμετώπιστηκαν ως ισότιμοι με τους μουσουλμάνους συμολίτες τους.
<<Διάλειμμα>> στις διώξεις αποτέλεσε το διάταγμα του Σουλτάνου που εκδόθηκε μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου, ύστερα από πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων. Το Χάτι Χουμαγιούν εξασφάλιζε ισότητα μεταξύ όλων των υπηκόων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ήταν η περίοδος "τανζιμάτ", της αναδιοργάνωσης του κράτους, όπου τεχνοκράτες επηρεασμένοι και από τη Δύση προσπάθησαν να ανασυντάξουν την αυτοκρατορία. Πολλοί κρυπτοχριστιανοί πίστεψαν ότι οι διώξεις σταμάτησαν οριστικά και ζήτησαν να αναγνωριστούν ξανά ως χριστιανοί. Με τις ελευθερίες που δόθηκαν αυτή την περίοδο, οι Έλληνες ανέπτυξαν μεγάλη πρόοδο στην παιδεία, στον πολιτισμό τους και στο τέλος κρατούσαν την οικονομία όλη στα χέρια τους. Αυτό όμως δεν άρεσε σε πολλούς μουσουλμάνους.
-
In the second half of the 19th century, the Ottoman Empire went through a period of major reforms.
For the first time in centuries, Christian populations were treated as equals with their Muslim fellow citizens.
The Sultan's decree issued after the end of the Crimean War, following pressure from the Great Powers, constituted a "break" in the persecutions. Hatti Humayun ensured equality among all subjects of the Ottoman Empire. It was the "Tanzimat" period, the reorganization of the state, where technocrats influenced by the West tried to reorganize the empire. Many crypto-Christians believed that the persecution had finally stopped and asked to be recognized as Christians again. With the freedoms that were given in this period, the Greeks developed a great progress in their education, in their culture and in the end they kept the economy all in their hands. But this did not please many Muslims.
Παρά τη σκληρότητα των αρχόντων, οι κάτοικοι των περισσότερων περιοχών κατάφερναν να συνυπάρξουν ειρηνικά. Κάθε γειτονιά, είτε αρμένικη, είτε τούρκικη, είτε ελληνική είχε τα δικά της ήθη και έθιμα και το δικό της τρόπο ζωής.
Οι κάτοικοι του Πόντου και ειδικότερα της Τραπεζούντας ανέπτυξαν την οικονομία, τον πολιτισμά και την παιδεία τους. Διαμορφώθηκε μια ελληνική αστική τάξη, η οποία κρατούσε την οικονομια στα χέρια της. Επιχειρηματίες, βιομήχανοι, βιοτέχνες, έμποροι, τραπεζίτες. Η πόλη είχε πέντε τράπεζες, εκ των οποίων οι τρεις καθαρά ελληνικές. Του Θεοφύλακτου, του Καπαγιαννίδη και του Φωσηρόπουλου, ένα παράρτημα της Τράπεζας Αθηνών και μια οθωμανική, της οποίας τα περισσότερα κεφάλαια ήταν ελληνικά, όπως και οι περισσότεροι υπάλληλοί της.
Αυτό έδωσε την οικονομική δυνατότητα στον ελληνισμό, που λειτουργούσε με ένα σύστημα δημογεροντίας, να στηρίζει τα σχολεία και την εκκλησία. Το Φροντηστήριο της Τραπεζούντας θεωρήθηκε πολύ πρωτοποριακό για την εποχή του, τόσο σε εκπαιδευτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο υποδομών, αφού το 1900 διέθετε ακόμα και κεντρική θέρμανση!
Η ανάπτυξη των Ελλήνων ενόχλησε τους Οθωμανούς και <<ξύπνησε>> τον εθνικισμό. Οι Πόντιοι δεν το γνώριζαν ακόμη, αλλά είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την εξόντωσή τους.
-
Despite the cruelty of the rulers, the inhabitants of most regions managed to coexist peacefully. Each neighborhood, whether Armenian, Turkish, or Greek, had its own customs and traditions and its own way of life.
The inhabitants of Pontus and especially of Trebizond developed their economy, culture and education. A Greek bourgeoisie was formed, which held the economy in its hands. Businessmen, industrialists, artisans, traders, bankers. The city had five banks, of which three were purely Greek. Of Theophylaktos, Kapagiannidis and Fosiropoulos, a branch of the Bank of Athens and an Ottoman one, most of whose funds were Greek, as were most of its employees.
This gave the financial possibility to Hellenism, which operated with a system of public elders, to support the schools and the church. The Preschool of Trebizond was considered very innovative for its time, both in terms of education and infrastructure, since in 1900 it even had central heating!
The development of the Greeks disturbed the Ottomans and "awakened" nationalism. The Pontians didn't know it yet, but the countdown to their annihilation had begun.