Islam, Trebizond Empire and Crypto-Christianity
-
Ισλάμ, Αυτοκρατορία Τραπεζούντας και Κρυπτοχριστιανισμός

Η διάδοση του Ισλάμ και οι διαμάχες για περισσότερα εδάφη οδήγησαν σε τρομερές συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα.

Στόχος των Οθωμανών ήταν να διαδώσουν το Ισλάμ, αλλά και να κατακτήσουν εδάφη. Ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο της Οθωμανικής διοίκησης, οι διώξεις εναντίον των χριστιανώνήταν πιο σκληρές.

Οικ βίαιοι εξισλαμισμοί, το παιδομάζωμα και εξοντωτικά μέτρα ήταν στην ημερήσια διάταξη.

Οι χριστιανοί ορθόδοξοι άρχισαν να μην έχουν τα ίδια προνόμια με τους μουσουλμάνους. Δεν μπορούσαν να χτίζουν εκκλησίες, να φορούν φανταχτερά ρούχα, να καβαλούν άλογα.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Θεόδωρου Γαβρά. Ο Θεόδωρος Γαβράς ήταν ένας από τους πιο ξακουστούς "θεματάρχες", δηλαδή τοπάρχες της περιοχής. Προστάτευε αποτελεσματικά τα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τις επιδρομές.

Κάποια στιγμή μέσα στο χάος και στο κενό εξουσίας, επιδίωξε την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής του.

Η κίνηση του απέτυχε αλλά κατάφερε να ενταχθεί ξανά στην δομή της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Δεν γλύτωσε όμως το μαρτυρικό τέλος. Δολοφονήθηκε σε μια επιδρομή του Τούρκου ηγεμόνα Αμίρ Αλί.

Ως τρόπαιο της νίκης και της εξουσίας του πάνω στο χριστιανό τοπάρχη, ο ηγεμόνας μετέτρεψε το κρανίο του σε κύπελλο, το επένδυσε με χρυσό και λένε ότι με αυτό έπινε το κρασί του.

Οι χριστιανοί της δύσης απάντησαν στη θρησκευτική διαμάχη με τους μουσουλμάνους ηγέτες οργανώνοντας σταυροφορίες. Όμως, το τέλος της τέταρτης σταυροφορίας είχε τα αντίθετα αποτελέσματα, που οδήγησαν στην υποσούλωση του ποντιακού ελληνισμού και μακροπρόθεσμα στην εξόντωσή του. Άλλωστε οι σταυροφορίες που ήταν η απάντηση της Δύσης στην επέκταση του Ισλάμ, οδήγησαν στην ήττα και στην αποδυνάμωση της βυζαντινής αυτοκρατορίας το 1204 μετά τη Δ' Σταυροφορία.

-

The spread of Islam and disputes over more land led to terrible conflicts at all levels.

The aim of the Ottomans was to spread Islam, but also to conquer territories. Especially in the first period of the Ottoman administration, the persecutions against the Christians were harsher.

Violent conversions to Islam, child molestation and extermination measures were on the agenda.

Orthodox Christians began not to have the same privileges as Muslims. They could not build churches, wear fancy clothes, ride horses.

The case of Theodoros Gavras is typical. Theodoros Gavras was one of the most famous "thematarches", i.e. toparchs of the region. It effectively protected the borders of the Byzantine Empire from raids.

At some point in the chaos and power vacuum, he sought the independence of his region.

His movement failed but he managed to rejoin the structure of the Byzantine Empire.

However, he did not escape the martyrdom. He was killed in a raid by the Turkish ruler Amir Ali.

As a trophy of his victory and authority over the Christian toparch, the ruler turned his skull into a goblet, invested it with gold, and is said to have used it to drink his wine.

Western Christians responded to religious conflict with Muslim leaders by organizing crusades. However, the end of the fourth crusade had the opposite results, which led to the undermining of Pontic Hellenism and, in the long run, to its extermination. After all, the Crusades, which were the West's response to the expansion of Islam, led to the defeat and weakening of the Byzantine Empire in 1204 after the Fourth Crusade.

Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και η άνευ όρων παράδοση σε Έλληνα εξωμότη.

Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, ιδρύθηκαν τρία ελληνικά κράτη. Ένα από αυτά ήταν η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας του Αλέξιου και του Δαυίδ Καμνηνού.

Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας είχε στενές σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη, ωστόσο δημιούργησε και την δική της αυτόνομη οντότητα. Με κέντρο την Τραπεζούντα μεγαλούργησαν πνευματικά, πολιτισμικά και οικονομικά.

Η ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους ηγεμόνες της Νίκαιας, έβαλε τέλος στο όνειρο των Κομνηνών να καταλάβουν τον θρόνο της αυτοκρατορίας.

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας διεκδίκησε και πέτυχε να είναι ο νόμιμος διάδοχος της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Οι Κομνηνοί περιορίστηκαν στην αυτοκρατορία του Πόντου, μια μεγάλη ελληνική μεσαιωνική αυτοκρατορία και έβαλαν στόχο την ισχυροποίηση του δικού τους κράτους.

Το κρατικό τους σύμβολο έγινε ο μονοκέφαλος αετός σε αντιδιαστολή με τον δικέφαλο του Βυζαντίου.

Τελικά το 1453 η Κωνσταντινούπολη αλώθηκε από τον Μωάμεθ τον Β'.

Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας έμειθε αλώβητη για ακόμη 8 χρόνια. Το 1461 ο αυτοκράτορας Δαυίδ την παρέδωσε χωρίς μάχη στους Τούρκους αν και ο λαός ήταν έτοιμος να την υπερασπιστεί.

Επικεφαλής της πολιορκίας της Τραπεζούντας και στρατηγός του Μωάμεθ ήταν ο Μουράτ. Ο Μουράτ καταγόταν από εξωμότες Έλληνες. Ήταν πρωτοξάδελφος του Γεωργίου Αμοιρούτζη, του πρωθυπουργού του Δαυίδ Κομνηνού και ουσιαστικά ο ιθύνων νους. Ο Αμοιρούτζη ήταν μια σπουδαία προσωπικότητα του νεοελληνικού διαφωτισμού, αλλά πίστευε στην άνευ μάχης παράδοση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας στους Οθωμανούς, πείθοντας και τον ίδιο τον Δαυίδ Κομνηνό, ότι αυτό θα είναι το καλύτερο για όλους.

Όμως, με μια μεθόδευση και κάποιες επιστολές που ανακαλύφθηκαν ο Σουλτάνος θεώρησε ότι διακυβεύεται η αυτοκρατορία. Γι' αυτό κατηγόρησε τον Δαυίδ και τον δολοφόνησε μαζί με τα παιδιά του, αν και του είχε παραδώσει την πόλη χωρίς να δοθεί μάχη.

Τραγική φιγούρα η γυναίκα του, η οποία το βράδυ τα έθαψε έξω από τα τείχη. Με αυτόν τον δραματικό τρόπο κλείνει ο κύκλος της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

Ο Αυτοκράτορας, παρά την αντεθνική του στάση, ανακηρύχθηκε πρόσφατα Άγιος από την Εκκλησία, επειδή αρνήθηκε να εξισλαμιστεί, όταν αρχικά τον εκτόπισε ο Μωάμεθ στην περιοχή της Ανδριανούπολης. Για πολλούς ιστορικούς η στάση της εκκλησίας είναι αμφισβητούμενη.

Από την οικογένεια των Κομνηνών επέζησε μόνο ένας, ο Νικηφόρος, ο οποίος βρήκε καταφύγιο στον ελλαδικό χώρο. Κετέφυγε στη Μάνη, όπου οι τοπικές ελίτ, οι δημογέροντες της περιοχής τον αποδέχθηκαν με πολύ σεβασμό και τον ενέταξαν στους επιφανείς της περιοχής. Ο Νικηφόρος έγινε ο γενάρχης του κλάδου των Κομνηνών που έδρευε στην Πελοπόννησο. Ένας εγγονός του, ο Στέφανος, έδωσε το ονομά του στην μεγάλη οικογένεια των Στεφανόπουλων της Πελοποννήσου, η οποία επιβιώνει μέχρι και σήμερα στην περιοχή.

-

The empire of Trebizond and the unconditional surrender to a Greek outsider.

After the conquest of Constantinople by the crusaders, three Greek states were established. One of them was the Trebizond empire of Alexios and David Komnenus.

The empire of Trebizond had close relations with Constantinople, however it also created its own autonomous entity. Centered in Trebizond, they flourished spiritually, culturally and economically.

The recapture of Constantinople by the rulers of Nicaea put an end to the dream of the Komnenos to occupy the throne of the empire.

The empire of Nicaea claimed and succeeded in being the legitimate successor of the Byzantine empire.

The Komnenians confined themselves to the Pontic empire, a large Greek medieval empire, and aimed to strengthen their own state.

Their state symbol became the single-headed eagle in contrast to the double-headed eagle of Byzantium.

Finally, in 1453, Constantinople was conquered by Mohammed II.

The empire of Trebizond remained unscathed for another 8 years. In 1461, Emperor David handed it over to the Turks without a fight, although the people were ready to defend it.

The leader of the siege of Trebizond and Mohammed's general was Murat. Murat came from expatriate Greeks. He was the first cousin of Georgios Amiroutzis, the prime minister of David Komnenos and essentially the mastermind. Amiroutzis was a great personality of the modern Greek enlightenment, but he believed in handing over the Trebizond empire to the Ottomans without a fight, convincing even David Komnenos himself, that this would be the best for everyone.

But with a trick and some letters discovered the Sultan thought the empire was at stake. Therefore he accused David and killed him and his children, although he had surrendered the city to him without a battle.

His wife is a tragic figure, who at night buried them outside the walls. In this dramatic way, the circle of the Empire of Trebizond closes.

The Emperor, despite his anti-national stance, was recently declared a Saint by the Church, because he refused to convert to Islam when he was initially exiled by Mohammed to the area of Adrianople. For many historians the attitude of the church is questionable.

From the Komnen family, only one survived, Nikiforos, who found refuge in the Greek area. He fled to Mani, where the local elites, the local elders, received him with great respect and included him among the notables of the region. Nikephoros became the progenitor of the Komnenian branch based in the Peloponnese. One of his grandsons, Stefanos, gave his name to the great Stefanopoulos family of the Peloponnese, which survives to this day in the area.

Η πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας οδήγησε σε αυθαιρεσίες.

Οι διώξεις και οι βίαιοι εξισλαμισμοί των χριστιανών, εντάθηκαν.

Η οθωμανική διοίκηση, έδινε αρκετά προνόμια ανάλογα μα την περιοχή, σε τοπικούς αξιωματούχους.

Αυτοί, έχοντας μεγάλο βαθμό αυτονομίας, προέβησαν σε νέες διώξεις και στο μεγαλύτερο κύμα εξισλαμισμού.

Ως συνέπεια του εμφανίστηκε το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού. Πολλοί Πόντιοι για να σώσουν τη ζωή τους ή για οικονομικούς λόγους εξισλαμίστηκαν, αλλά μόνο φαινομενικά. Οι κρυπτοχριστιανοί ήταν χριστιανοί στα σπίτια τους, πίστευαν στον Θεό, έκαναν τα μυστήρια στα υπόγεια τους αλλά έγω εμφανίζονταν ως μουσουλμάνοι.

Επίσης πολλοί αναγκάστηκαν να αλλάξουν θρήσκευμα για οικονομικούς λόγους, επειδή το φορολογικό σύστημα ήταν δυσβάσταχτο για τους χριστιανούς. Άλλοι για να πάρουν θέση σε διάφορα αξιώματα ή για να εξασφαλίσουν τα ίδια δικαιώματα με τους μουσουλμάνους στο εμπόριο.

-

The fall of the Trebizond empire led to arbitrariness.

The persecutions and violent conversions of Christians intensified.

The Ottoman administration gave several privileges depending on the region to local officials.

They, having a large degree of autonomy, carried out new persecutions and the biggest wave of Islamization.

As a consequence, the phenomenon of crypto-Christianity appeared. Many Pontians to save their lives or for economic reasons converted to Islam, but only in appearance. The crypto-Christians were Christians in their homes, they believed in God, they did the sacraments in their basements but inside they appeared as Muslims.

Also many were forced to convert for economic reasons, because the tax system was unbearable for Christians. Others to take positions in various offices or to secure the same rights as Muslims in trade.