Pomoc prawna dla nastolatka jest bardzo potrzebna, szczególnie w obecnych czasach, gdzie poziom skomplikowania przepisów jest zaawansowany. Z racji na młody wiek, małe doświadczenie i niskie wykształcenie, często nie jesteśmy w stanie samemu wszystkiego sobie wytłumaczyć. W przypadkach, kiedy jesteśmy zmuszeni do zapoznania się z pojęciami prawnymi i postępowaniem w danych okolicznościach prawnych przydatne może okazać się skorzystanie z pomocy prawnej.
Pomoc prawna to nic innego jak korzystanie z wiedzy osób doświadczonych i wykształconych w dziedzinie prawa, w celu zrozumienia pewnych zależności w przepisach prawa oraz otrzymania pomocy w zakresie ich interpretacji. Z pomocy prawnej możemy skorzystać, gdy jesteśmy zmuszeni do podjęcia czynności prawnych, a jednocześnie sami nie jesteśmy na tyle kompetentni by to uczynić. W takich okolicznościach lepiej zdać się na pewną wiedzę i rady osoby zewnętrznej, niż samemu próbować rozwiązywać tego rodzaju problemy. W przeciwnym razie istnieje ryzyko popełnienia błędu i problemów prawnych ze swojej winy.
· Prawnik
· Doradca podatkowy
· Adwokat
a) Prawnik – osoba, która ukończyła studia na wydziale: Prawa i Administracji, nie była karana oraz ma pełną zdolność do wykonywania czynności prawnych.
Z pomocy prawnika możemy skorzystać w celu porady prawnej, pomocy w interpretacji przepisów prawa lub konsultacji przy zawieraniu wszelkiego rodzaju umów.
b) Doradca podatkowy – osoba, zazwyczaj po studiach ekonomicznych lub prawniczych, której celem jest pomoc w rozliczaniu się z państwem finansowo i spłacaniem podatków.
Z pomocy doradcy podatkowego możemy korzystać w przypadku wątpliwości podatkowych z naszej strony. Często również przedsiębiorcy korzystają z porad doradców podatkowych w celu rozliczania swojej firmy z działalności na rynku.
c) Adwokat – osoba z kwalifikacjami prawnika oraz dodatkowo ukończoną trzyletnią aplikacją adwokacką oraz zdanym egzaminem Ministerstwa Sprawiedliwości.
Z pomocy adwokata skorzystamy na drodze sądowej: rozpraw, procesów lub pozwów. Może on reprezentować naszą osobę prawnie przez sądem zarówno jako obrońca, jak i w sytuacji gdzie to my jesteśmy stroną oskarżającą.
W Polsce funkcjonuje ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji w zakresie prawa dla każdego, kto nie jest w stanie własnymi środkami opłacić takich usług. Porady można uzyskać w specjalnych punktach nieodpłatnej pomocy prawnej w całej Polsce.
W ramach tego programu można skorzystać z pomocy wszystkich wyżej wymienionych instytucji: prawnika, adwokata i doradcy podatkowego.
System ten pozwala na równe szanse w procesach sądowych oraz brak sytuacji, w której obywatel jest pozostawiony sam sobie w zakresie prawa. Dla każdego znajdzie się pomoc i należy z niej korzystać jeśli tego potrzebujemy.
Autorstwo:
Mateusz Gołębiewski, 2i
Prawa autorskie – regulacje chroniące w szczególności interes twórców oraz ich własność intelektualną (utwór). Opisują także w jaki sposób ta twórczość może zostać wykorzystana przez innych.
Dokumentem regulującym kwestie związane z prawami autorskimi w Polsce jest ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Jaki może być utwór?
· wyrażony słowem / symbolami / znakami (literacki / kartograficzny / program komputerowy)
· plastyczny
· fotograficzny
· lutniczy
· wzorniczy
· architektoniczny
· muzyczny
· sceniczny / choreograficzny / pantomimiczny
· audiowizualny / filmowy
· itp.
Prawa autorskie niemajątkowe (osobiste)
· Nigdy nie wygasają, niezbywalne
o Prawo autorstwa
o Prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem / pseudonimem
o Prawo do nienaruszalności treści i formy utworu
o Prawo do decydowania o pierwszym publicznym udostępnieniu
o Prawo do nadzoru nad sposobem wykorzystania utworu i możliwości jego wycofania z obiegu
Prawa autorskie majątkowe
· Wygasają 70 lat po śmierci autora, zbywalne
o Prawo do korzystania z utworu
o Prawo do rozporządzania użytkiem utworu
o Prawo do wynagrodzenia za wykorzystanie utworu
Dozwolony użytek edukacyjny
Zgodnie z Art. 27 ustawy o praw autorskich instytucje oświatowe mogą wykorzystywać rozpowszechnione utwory, na potrzeby zilustrowania treści w celach dydaktycznych oraz je zwielokrotniać.
Znaczy to tyle, że zarówno nauczyciele, jak i uczniowie mogą korzystać z utworów chronionych prawami autorskimi oraz je powielać pod warunkiem, że służy to do celów edukacyjnych, a odbiorcami tych materiałów są wyłącznie osoby uczące się lub nauczające.
Art. 31 ust. 2 tej samej ustawy mówi, że w ramach dozwolonego użytku podczas uroczystości szkolnych także można wykorzystać utwór chroniony pod warunkiem, że osoba korzystająca z materiałów nie czerpie z tego korzyści majątkowych.
Znaczy to, że podczas takiej uroczystości można przykładowo odtworzyć piosenkę, wystawić sztukę, czy recytować wiersz objęty prawami autorskimi.
Prawo cytatu
Jeśli wykorzystania utworu nie można uzasadnić dozwolonym użytkiem edukacyjnym (np. przy tworzeniu prezentacji / referatu) powołać się można na prawo cytatu.
Autor: Paweł Szczęsny, 2i
Zezwala ono na przytoczenie fragmentów rozpowszechnionego utworu we własnym dziele. Konieczne jest jednak podanie imienia i nazwiska autora (jeśli to możliwe) oraz źródła takiego utworu.
Zdolność prawna przysługuje każdemu człowiekowi od urodzenia (osoba fizyczna) i jest cechą niezbywalną, aż do chwili uznania osoby za zmarłą. Jest to zdolność do posiadania zarówno praw, jak i obowiązków.
Oznacza to, że każdy ma prawo stać się właścicielem, konsumentem, czy spadkobiercą.
Zdolność do czynności prawnych to zdolność do samodzielnego nabywania praw i obowiązków we własnym imieniu. W skrócie – zmiana swojego stosunku prawnego.
Zdolność do czynności prawnych dzieli się na trzy kategorie:
a) Pełna zdolność do czynności prawnych
Mają ją osoby, które są pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione oraz wszelkie osoby prawne
Pełnoletniość uzyskuje się w wieku 18 lat.
WYJĄTEK: Sytuacja, kiedy kobieta między 16, a 18 rokiem życia zawrze małżeństwo za zgodą sądu opiekuńczego m. in. z powodu ciąży.
b) Ograniczona zdolność do czynności prawnych
Mają ją osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione.
c) Brak zdolności do czynności prawnych
Zdolności do czynności prawnych nie mają osoby, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.
Osoba poniżej 16 roku życia może pracować tylko w wyjątkowych sytuacjach i wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Taka osoba musi też uzyskać zgodę rodziców / opiekuna.
Osoba pomiędzy 16 a 18 rokiem życia może zostać zatrudniona (tzw. młodociany), jeśli spełni wymagania, tzn. ukończy gimnazjum oraz przedstawi świadectwo lekarskie, które stwierdzi, że praca nie zagraża zdrowiu zatrudnionego. Praca nie może też odbywać się w czasie lekcji.
Bez kwalifikacji młodociany może wyłącznie pracować w celu przygotowania zawodowego.
Jeśli posiada odpowiednie kwalifikacje, może być zatrudniony do wykonywania lekkiej pracy.
Zazwyczaj umowa zawarta przez dziecko w wieku do 13 lat, czyli osobę, która nie posiada zdolności do czynności prawnych, jest nieważna i z reguły dla ważności takiej umowy potrzebna jest zgoda opiekuna.
Istnieją jednak wyjątki – przykładowo, małoletni może zawrzeć umowę kupna lub zgodzić się na zasady obowiązujące w komunikacji miejskiej kupując bilet.
Za czyny dziecka poniżej 13 roku życia odpowiedzialność ponoszą rodzice (przedstawiciele ustawowi).
Osoby pomiędzy 13 a 17 rokiem życia ponoszą odpowiedzialność za czyny karalne (przestępstwa i niektóre wykroczenia)
Osoby po ukończeniu 15 lat są karani za niektóre przestępstwa określone w art. 10 § 2 KK. Są to np. zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, przejęcie podstępem lub siłą kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym, użycie broni lub niebezpiecznego przedmiotu, czy kradzież z użyciem przemocy.
Autor: Paweł Szczęsny, 2i
Osoby, które osiągnęły 17 rok życia ponoszą normalną odpowiedzialność karną, lecz z tą różnicą, że sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze, jeśli warunki za taką decyzją przemawiają.
a) Wstęp – postępowanie wobec nieletniego
Sprawy karne w sądach dzielą się m.in. na te dla nieletnich oraz pełnoletnich. W pierwszym przypadku – osoba do lat 17, sprawę rozstrzyga sąd rodzinny. W drugim – osoba powyżej 17 roku życia, sprawą zajmują się sądy regularne, np. Wydział Karny Sądu Rejonowego.
W szczególnych przypadkach, sprawa może zostać przekazana do prokuratury, a dopiero tam zachodzi decyzja o ewentualnym przekazaniu jej do sądu rodzinnego. Dzieje się tak w okolicznościach, gdzie dokonany czyn kwalifikuje się do sądu dla osób pełnoletnich lub gdy nieletni współpracował z pełnoletnim w zbrodni.
b) Możliwe kary dla nieletniego
· Upomnienie
· Prace społeczne
· Nadzór specjalny: rodziców/opiekunów, organizacji młodzieżowych lub kuratora
· Skierowanie na spotkania wychowawcze w ośrodkach organizacji młodzieżowych
· Pozbawienie prawa do prowadzenia pojazdów
· Pozbawienie mienia zdobytego w wyniku czyny karalnego
· Umieszczenie w ośrodku wychowawczym lub rodzinie zastępczej
· Umieszczenie w zakładzie poprawczym
· Darmowa pomoc prawna organizowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości
o https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl
· Komitet Ochrony Praw Dziecka – organizacja która broni praw i interesów dzieci.
o Tel. 22 626 94 19
o Adres: Warszawa 00-629, ul. Oleandrów 6
· Rzecznik Praw Dziecka – osoba stojąca na straży praw dzieci w Polsce, chroni każdej wartości zawartej w Polskiej Konstytucji. W razie problemów, można pisać listy do Rzecznika, a ten musi udzielić pomocy w określonym czasie.
o Tel. 22 583 66 00
o Adres: Warszawa 00-791, ul. Chocimska 6
· Telefon Zaufania Dzieci i Młodzieży – numer telefonu, gdzie każda osoba posiadająca jakiś problem może zadzwonić i otrzymać pomoc od specjalisty.
o Tel.116 111
Autorstwo:
Mateusz Gołębiewski, 2i
Przygotowane przez:
Mateusz Gołębiewski
Paweł Szczęsny