ใบความรู้ที่ 3 เรื่อง  กระบวนการวิจัยในชั้นเรียน 

                     ลักษณะที่สำคัญประการหนึ่งของการวิจัยในชั้นเรียนก็คือ เป็นการวิจัยที่ไม่เน้นรูปแบบของการวิจัยที่เป็นทางการมากนัก  แต่ถ้าครูมีความสามารถที่จะทำการวิจัยในชั้นเรียนโดยยึดรูปแบบอย่างเป็นทางการก็สามารถทำได้ (กรมวิชาการ , 2550) 

จากภาพวงจรกระบวนการวิจัยในชั้นเรียนข้างต้น  จะเห็นได้ว่าการวิจัยในชั้นเรียนมีกระบวนการที่ไม่มีความซับซ้อนยุ่งยากมากมายเหมือนกับการวิจัยโดยทั่วไป  กล่าวคือประกอบด้วยขั้นตอนที่สำคัญ  4 ขั้นตอน  คือ กำหนดปัญหา วางแผนแก้ปัญหา ดำเนินการแก้ปัญหา และสรุปและสะท้อนผล โดยมีรายละเอียด ดังนี้

            การวิจัยในชั้นเรียนมีกระบวนการที่ต่อเนื่องและเป็นระบบมีเป้าหมายสำคัญอยู่ที่การพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้ของครู  กระบวนการวิจัยในชั้นเรียนที่จะนำเสนอต่อไปนี้  เป็นกระบวนการที่อยู่ภายใต้ศักยภาพของครูผู้สอนที่จะกระทำได้  ซึ่งควรประกอบด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ซึ่งเขียนเป็นวงจรได้  ดังนี้ 

มีรายละเอียดดังนี้

       ขั้นตอนที่  1  ปัญหาและสาเหตุของปัญหา 

            การกำหนดปัญหาและสาเหตุของปัญหา เป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการวางแผนแก้ปัญหาในชั้นเรียน  เป็นศึกษา/วิเคราะห์นักเรียนเป็นรายบุคคล  ศึกษา/วิเคราะห์ในการจัดการเรียนรู้ของครู ศึกษา/วิเคราะห์ในการใช้สื่อการสอนของครู แล้ววิเคราะห์ว่าปัญหานั้นมีสาเหตุมาจากอะไร  และจะสามารถปรับปรุง  เปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขกระบวนการจัดการเรียนรู้  ซึ่งครูสามารถสำรวจได้จากกิจกรรมการเรียนการสอน  การสำรวจพฤติกรรมของนักเรียน  การสังเกตของครู  และข้อมูลจากการประเมินของผู้เกี่ยวข้อง  ซึ่งจะทำให้ครูพบปัญหาที่น่าเชื่อถือและแก้ปัญหาได้ตรงจุด  

            ขั้นตอนที่  2  กำหนดวิธีการแก้ปัญหา

            เป็นขั้นตอนสำหรับกำหนดวัตถุประสงค์  กำหนดวิธีการ/นวัตกรรม และวางแผนเพื่อลงมือปฏิบัติ (Action)  ในการค้นหาคำตอบหรือพัฒนานวัตกรรม  และการแก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงสภาพการปฏิบัติงานที่เป็นปัญหา โดยจะต้องศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง  เช่น เอกสารที่วิชาการ ผลงานวิจัย  หนังสือแนวคิดทฤษฏีต่าง ๆ ตลอดจนประสบการณ์ของครูเอง  ซึ่งจะทำให้ทราบว่าปัญหาที่คล้ายกับปัญหาของเรามีใครศึกษาไว้บ้าง  ใช้วิธีการใดในการแก้ปัญหา  ผลการแก้ปัญหาเป็นอย่างไร  จะทำให้สามารถเลือกแนวทางในการพัฒนาวิธีการหรือนวัตกรรมได้ถูกต้องและชัดเจนขึ้น  โดยการใช้วิธีสอนแบบใหม่  หรือการใช้นวัตกรรมเข้ามาช่วยในการจัดกระบวนการเรียนรู้ของครู รวมถึงการพัฒนาวิธีการหรือนวัตกรรมที่ได้  แล้วดำเนินการหาคุณภาพของวิธีการหรือนวัตกรรมนั้น 

       ขั้นตอนที่  3  นำวิธีการหรือนวัตกรรมไปใช้

ขั้นตอนนี้จะเป็นการนำวิธีการหรือนวัตกรรมที่สร้างขึ้นไปใช้  ในการนำวิธีการหรือนวัตกรรมมาใช้  ต้องคำนึงถึงความเหมาะสมกับนักเรียนแต่ละคนหรือแต่ละกลุ่มด้วย  นอกเสียจากครูผู้สอนจะวิเคราะห์และค้นพบว่านักเรียนทุกคนมีปัญหาเดียวกัน  และมีสาเหตุของปัญหาอย่างเดียวกัน  ครูก็หาวิธีการหรือนวัตกรรมมาใช้กับนักเรียนทุกคนเหมือนกัน 

            ขั้นตอนที่  4  สรุปผลการวิจัยและสะท้อนผล

            เมื่อเก็บรวบรวมข้อมูลได้แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์โดยเลือกใช้สถิติที่เหมาะสมกับข้อมูลที่รวบรวมได้  แล้วสรุปผลการวิเคราะห์ข้อมูล  ถ้ายังไม่สามารถแก้ปัญหาได้ตามที่ต้องการ  ก็จะต้องทำการปรับปรุงแก้ไข  และพัฒนาวิธีการหรือนวัตกรรมใหม่  จนสามารถแก้ปัญหาได้ตามที่ต้องการ  

            ขั้นตอนที่  5 แลกเปลี่ยนเรียนรู้และเผยแพร่ 

ครูผู้สอนเห็นว่าแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น เมื่อนำวิธีการหรือนวัตกรรมที่ค้นพบไปใช้  แล้วสามารถแก้ปัญหาได้ตามที่ต้องการ  ให้ครูผู้สอนทำการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และเผยแพร่กับเพื่อนครูทั้งในและนอกโรงเรียนต่อไป

1. ปัญหาและสาเหตุของปัญหา

               1.1 การระบุปัญหา

                   ในบริบทต่าง ๆ ของชั้นเรียน ครูจะพบปัญหาจำนวนมากและไม่มีวันหมด  ดังนั้น ถ้าหากครูยังทำหน้าที่ครู  ครูก็จะพบปัญหาที่ต้องทำการแก้ไขด้วยการวิจัยอยู่ตลอดเวลา สภาพที่จัดว่าเป็นปัญหา คือสภาพที่เกิดขึ้นมาโดยไม่สอดคล้องกับสภาพที่ควรจะเป็น หรือสภาพที่ต้องการ  หรือช่องว่างระหว่างสภาพที่ควรจะเป็นกับสภาพที่เป็นอยู่ หรือความแตกต่างระหว่างความคาดหวังกับความจริง เช่น ครูมีความคาดหวังว่านักเรียนจะได้คะแนนเฉลี่ยในรายสมรรถภาพการแก้โจทย์ปัญหาไม่น้อยกว่า     ร้อยละ 70 แต่นักเรียนได้คะแนนเฉลี่ยเพียงร้อยละ 40 เท่านั้น เป็นต้น

                   การระบุปัญหา เป็นก้าวแรกที่สำคัญของการวิจัยในชั้นเรียน ถ้าสามารถระบุปัญหาได้ชัดเจน และสามารถระบุสาเหตุของปัญหาได้ถูกต้องสิ่งอื่น ๆ ที่จะเกิดขึ้นตามมาในกระบวนการวิจัยในชั้นเรียนก็จะเป็นเรื่องง่าย  โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิธีการ หรือนวัตกรรมที่จะนำมาใช้ในการแก้ปัญหา ซึ่งที่จริงก็คือการแก้ปัญหาที่สาเหตุนั้นเอง  

                   การระบุปัญหาให้แคบและชัดเจนจะช่วยให้สามารถระบุสาเหตุได้ชัดเจนด้วย เช่น

                   - นักเรียนเขียนบรรยายภาพตามความคิดของตนเองไม่ได้  

                   - นักเรียนแก้ปัญหาโจทย์ปัญหาด้วยตนเองไม่ได้

                   - นักเรียนใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสารไม่ได้

                   - นักเรียนเขียนเรียงความไม่ได้

                   - นักเรียนไม่สามารถหาผลคูณของจำนวนที่มากกว่าสามหลักกับจำนวนมากกว่าสามหลักได้

                   - นักเรียนขาดทักษะการอ่าน โดยเฉพาะหลักการอ่านจับใจความสำคัญ

                   - นักเรียนขาดทักษะกระบวนการคิดสร้างสรรค์เชิงศิลปะ

                   - นักเรียนขาดทักษะการวิเคราะห์ข่าวประจำวัน

                   - นักเรียนอ่านไม่ออก เขียนไม่ได้

              1.2 การหาสาเหตุของปัญหา

                   เมื่อผู้วิจัยได้วิเคราะห์ปัญหา เพื่อได้มาซึ่งปัญหาที่จะนำมาใช้ในการทาวิจัยในชั้นเรียน ในลำดับต่อมา  ผู้วิจัยควรมีการวิเคราะห์เพื่อหาสาเหตุของปัญหาจะทำให้การแก้ไขปัญหาได้อย่างตรงจุด มีความถูกต้องแม่นยำ สำหรับการทำงานวิจัยในชั้นเรียนก็เช่นเดียวกัน เมื่อค้นพบปัญหาที่ต้องแก้ไขแล้วครูก็ต้องวิเคราะห์หาสาเหตุที่ทาให้เกิดปัญหานั้น ๆ ให้ได้ เพื่อที่จะนำข้อมูลที่ได้ไปใช้สำหรับการสร้างวิธีการที่จะนำมาใช้ในการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น ซึ่งวิธีการที่สามารถแก้ปัญหาได้ตรงตามสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาจะทำให้มีประสิทธิภาพที่สามารถแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นได้ ตลอดจนสามารถพัฒนาคุณภาพของนักเรียนไปสู่มาตรฐานที่คาดหวังไว้ได้  สำหรับวิธีการในการวิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหาการเรียนการสอนอาจกระทำได้โดยใช้วิธีการเช่นเดียวกับการวิเคราะห์หาปัญหาการเรียนการสอน คือ การใช้ผลการเรียนของผู้เรียนในภาคการศึกษาก่อนที่มีรายละเอียดเกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์ในแต่ละจุดประสงค์ในแต่ละเนื้อหาการเรียนรู้ของราย วิชา การใช้วิธีระดมสมอง (brain storming) ของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการเรียนการสอน การใช้ข้อมูลจากแบบสอบถามเกี่ยวกับความรู้สึกของผู้ที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนใช้การสังเกต สัมภาษณ์เกี่ยวกับพฤติกรรมนักเรียนของครูผู้สอน เป็นต้น อย่างไรก็ตามมีข้อสังเกตสำคัญเกี่ยวกับการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาอยู่ 3 ประการคือ (ฤตินันท์ สมุทร์ทัย,2551)

              1. เนื่องจากกระบวนการเรียนการสอนมีปัจจัยที่เกี่ยวข้องกันหลายอย่าง ดังนั้นปัญหาที่พบในชั้นเรียนอาจเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ กัน หลายสาเหตุ แต่ส่งผลต่อปัญหาการเรียนการสอนปัญหาเดียวกัน ครูจำเป็นต้องวิเคราะห์ให้ครบถ้วนว่าปัญหานั้นมีสาเหตุมาจากสิ่งใดบ้าง ทั้งนี้ควรพิจารณาให้ครบทุกปัจจัยของกระบวนการเรียนการสอน เช่น เป็นสาเหตุจากครูหรือเป็นสาเหตุจากนักเรียน หรือเป็นสาเหตุจากเนื้อหาวิชาหรือเป็นสาเหตุจากบรรยากาศในการเรียนรู้ ดังตัวอย่าง

              2. ในการจัดการเรียนการสอนในสภาพจริงนั้น จะเห็นได้ว่าสาเหตุของปัญหาการเรียนการสอนแต่ละปัญหา จะมีหลายสาเหตุที่เกี่ยวเนื่องซึ่งกันและกัน ซึ่งอาจก่อให้เกิดการสับสนในการแยกแยะ ดังนั้นวิธีการที่จะช่วยจัดระบบและมองเห็นความสัมพันธ์ได้อย่างชัดเจน โดยทั่วไปวิธีที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย คือวิธีการวิเคราะห์แบบความสัมพันธ์การเขียนแผนผังความคิด (mind mapping) ดังตัวอย่างแผนภาพที่ 7-10

ตัวอย่างการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาการเรียนการสอนแบบแผนผังความคิด 

                   นอกจากนั้นยังมีเทคนิคการวิเคราะห์สาเหตุแบบผังก้างปลา (fish bone) หรือเรียกเป็นทางการว่าแผนผังสาเหตุและผล (cause and effect diagram) ซึ่งเป็นเทคนิคที่นิยมใช้กันมาก เพราะสามารถวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาค่อนข้างชัดเจนในเชิงเหตุผลและง่ายต่อการวิเคราะห์หาสาเหตุย่อยได้อย่างละเอียด ในการใช้ผังก้างปลาวิเคราะห์ปัญหาและสาเหตุของปัญหานั้น ตามหลักการสากลนิยมจะต้องเขียนหัวปลาไปไว้ทางขวามือของผู้เขียนเสมอและลูกศรจะต้องชี้ให้ถูกทางอย่างชัดเจน โดยยึดหลักการดังนี้ (พินันทร์ คงคาเพชร , 2551)

                   1) หัวปลา จะเป็นข้อความที่กล่าวถึงปัญหาที่ผู้สอนได้ทำการสารวจ วิเคราะห์อย่างชัดเจนแล้วว่าเป็นปัญหาที่แท้จริง ไม่ใช้เป็นเพียงอาการของปัญหา เช่น ปัญหาที่แท้จริง คือ นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ในการเรียนวิชาคณิตศาสตร์อยู่ในเกณฑ์ต่ำ แต่ผู้เรียนอาจแสดงอาการของปัญหาออกมาหลากหลายพฤติกรรม เช่น ผู้สอนอาจสังเกตเห็นว่าผู้เรียนไม่เข้าชั้นเรียน เกิดความเบื่อหน่าย แสดงอาการง่วงเหงาหาวนอน เกียจคร้าน เป็นต้น ซึ่งสิ่งเหล่านี้ผู้สอนจะต้องพยายามพิจารณาวิเคราะห์ให้ลึกซึ้งว่าถ้ามีอาการของปัญหาอย่างนี้แล้วจะส่งผลให้ผู้เรียนเป็นอย่างไรที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้หรือพฤติกรรมที่ถาวรติดตัวผู้เรียนในท้ายที่สุดจึงจะเขียนเป็นข้อความปัญหาได้

                   2) ก้างปลา แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ คือ

                        2.1 ก้างใหญ่ ใช้สัญลักษณ์เป็นลูกศรใหญ่แทนปัจจัยหลัก โดยหัวลูกศรจะชี้เข้าหากระดูกสันหลังของปลา โดยก้างแต่ละก้างจะแสดงให้เห็นว่ามีสาเหตุใหญ่กี่สาเหตุที่ส่งผลให้เกิดปัญหานั้นๆ ได้ เช่น ปัญหาด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน อาจเกิดจากสาเหตุใหญ่ๆ เช่น ครู นักเรียน สื่ออุปกรณ์การเรียนรู้โรงเรียน สิ่งแวดล้อมของโรงเรียน เป็นต้น ซึ่งสาเหตุใหญ่ของปัญหาที่เกิดขึ้นหรือพบในผู้เรียนนั้น ก็คือ สาเหตุใหญ่ที่เกิดจากตัวครูเป็นอันดับแรก เพราะครูอยู่ในส่วนของกระบวนการที่สำคัญเป็นอันดับแรกนั่นเอง

                        2.2 ก้างย่อย แทนสาเหตุรองและสาเหตุย่อย ซึ่งแบ่งได้หลายระดับตามเหตุ และผลที่นามาวิเคราะห์ จึงเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ผู้เขียนผังก้างปลาวิเคราะห์ปัญหาได้ละเอียดชัดเจนเพียงใด เช่น ในกรณีการทำวิจัยในชั้นเรียนนี้เกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน และได้วิเคราะห์ว่าครูเป็นสาเหตุใหญ่สำคัญลำดับแรกที่ต้องพิจารณา หลังจากนั้นต้องมาวิเคราะห์ในลาดับถัดมาว่าสาเหตุย่อย ๆ ที่เกิดจากครูมีอะไรบ้าง มีสักกี่สาเหตุก่อนนำมาเขียนไว้ทั้งหมดอย่างชัดเจน และเมื่อครูจะเลือกสาเหตุมาแก้ปัญหาได้นั้น ครูจะต้องพยายามสร้างหรือพัฒนาสื่อการจัดการเรียนรู้เพื่อแก้ปัญหาหรือพัฒนาตัวผู้เรียน และเมื่อแก้สาเหตุของปัญหาที่ครูได้ตรงจุด อาการของปัญหาที่พบจากผู้เรียนอาจถูกแก้ไขให้หมดไปได้โดยอัตโนมัติโดยทั่วไปการเลือกสาเหตุของปัญหานิยมเขียนวงกลมรอบหัวลูกศรที่แสดงสาเหตุย่อยที่จะนามาแก้ปัญหา ดังตัวอย่าง

ตัวอย่างการวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาการเรียนการสอนแบบผังก้างปลา

            การวิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหาแบบผังก้างปลา (The Fish Bone) ซึ่งเป็นเทคนิคที่นิยมใช้กันมาก เพราะสามารถวิเคราะห์สาเหตุของปัญหาค่อนข้างชัดเจนในเชิงเหตุผลและง่ายต่อการวิเคราะห์หาสาเหตุย่อย (พินันทร์ คงคาเพชร, 2550)

2. การกำหนดแนวทางเลือกในการแก้ปัญหา

              เมื่อครูผู้สอนระบุปัญหาและสาเหตุเรียบร้อยแล้ว  การกำหนดแนวทางเลือกในการแก้ปัญหา เพื่อนำมาใช้เป็นข้อมูลพื้นฐาน  สำหรับการวางแผนปรับกระบวนการเรียนรู้  พัฒนาสื่อการเรียนรู้ให้มีความเหมาะสมกับผู้เรียนแต่ละคน  หรือกลุ่มผู้เรียนที่ครูผู้สอนต้องการพัฒนาตามกระบวนการเรียนรู้ให้เป็นไปตามเป้าหมายที่กำหนดไว้  ทั้งนี้ ในการแก้ปัญหาหรือพัฒนาผู้เรียนในเกิดการเรียนรู้  ครูผู้สอนจะต้องศึกษาหลักการ ทฤษฎี (ความรู้) ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาใช้ในการพัฒนากระบวนการจัดการเรียนรู้  นำมาพัฒนาสื่อการสอนที่เหมาะสมกับผู้เรียน ในบริบทชั้นเรียนที่ครูผู้สอนพบปัญหา  

              2.1 ระบุปัญหา ขั้นนี้เป็นขั้นที่ครูผู้สอน จะต้องทำความเข้าใจกับปัญหาที่เกิดขึ้นกับกระบวนการจัดการเรียนรู้ หรือผู้เรียน โดยการศึกษาข้อมูลจากตนเองและผู้อื่น ซึ่งได้มาโดยใช้วิธีการตั้งคำถาม อาทิ อะไรคือสิ่งที่เห็นว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้คิดว่ามีปัญหาเกิดขึ้น 

              2.2 เมื่อสำรวจพบปัญหาที่เกิดขึ้นจากการจัดกระบวนการเรียนรู้ ในขั้นนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องได้รับข้อมูลนำเข้าจากบุคคลอื่น ได้แก่  ผู้บริหารโรงเรียน  เพื่อนครู  และจากนักเรียน

              2.3 กำหนดทางเลือกของปัญหา ครูผู้สอนจะต้องแจกแจงทางเลือกต่าง ๆ สำหรับวิธีการที่จะใช้แก้ปัญหา ในขั้นนี้ควรให้บุคคลอื่นเข้ามามีส่วนร่วมให้ระดมสมองเพื่อหาทางแก้ไขปัญหาเพื่อให้ได้ทางเลือกหลาย ๆ ทาง แล้วนำมาคัดกรองเพื่อหาแนวคิดที่ดีที่สุด จำแนกสาเหตุของปัญหาคือการคิดเชิงระบบ(systems thinking)

              2.4 เลือกวิธีการแก้ปัญหา ในการคัดเลือกวิธีที่ดีที่สุดในการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นจากการจัดกระบวนการเรียนรู้  แล้ววางแผนนำทางเลือกในการแก้ปัญหาที่เป็นวิธีที่ดีที่สุดไปปฏิบัติ หรือจัดทำแผนปฏิบัติการ 

3. การกำหนดชื่อเรื่องการวิจัย

ชื่อเรื่องงานวิจัยนับเป็นจุดแรกที่จะดึงดูดความสนใจของผู้อ่าน และทำให้ผู้อ่านเกิดความเข้าใจในปัญหารวมทั้งวิธีการดำเนินการวิจัยของผู้วิจัยอีกด้วย ดังนั้นการตั้งชื่อเรื่องวิจัยจึงต้องเขียนให้ชัดเจนเข้าใจง่าย ไม่เขียนอย่างคลุมเครือ ด้วยเหตุนี้ผู้วิจัยจึงต้องระมัดระวังในการตั้งชื่อเรื่องวิจัยให้เหมาะสม ซึ่งมีหลักเกณฑ์และองค์ประกอบ ดังนี้

3.1 หลักเกณฑ์การตั้งชื่อเรื่องการวิจัย

                        3.1.1 ควรตั้งชื่อเรื่องวิจัยให้สั้น โดยใช้คำที่เฉพาะเจาะจง หรือสื่อความหมายเฉพาะเรื่องและควรเป็นภาษาที่เข้าใจง่าย กะทัดรัด แต่ชื่อเรื่องก็ไม่ควรจะสั้นเกินไปจนทำให้ขาดความหมาย

ทางวิชาการ

                        3.1.2 ควรตั้งชื่อเรื่องวิจัยให้ตรงกับประเด็นของปัญหา เมื่อผู้อ่านอ่านแล้วจะได้ทราบว่าเป็นการวิจัยเกี่ยวกับปัญหาอะไรได้ทันที อย่างตั้งชื่อเรื่องวิจัยที่ทำให้ผู้อ่านตีความได้หลายทิศทาง

และอย่าพยายามทำให้ผู้อ่านเห็นว่าเป็นเรื่องที่มีความสำคัญมากเกินความเป็นจริง

                        3.1.3 ควรตั้งชื่อเรื่องวิจัยโดยการใช้คำที่บ่งบอกให้ทราบถึงประเภทของการวิจัย ซึ่งจะ

ทำให้ชื่อเรื่องชัดเจน และเข้าใจง่ายขึ้น เช่น

                                 1) การวิจัยเชิงสำรวจ มักใช้คำว่า การสำรวจ หรือการศึกษาในชื่อเรื่องวิจัยหรืออาจระบุตัวแปรเลยก็ได้ เช่น การศึกษาพฤติกรรมของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ของโรงเรียนบ้านธารน้ำใส เป็นต้น

                                 2) การวิจัยเชิงศึกษาเปรียบเทียบ การตั้งชื่อเรื่องวิจัยในลักษณะนี้ มักจะใช้คำว่า การศึกษา เปรียบเทียบ หรือการเปรียบเทียบ นำหน้า เช่น การเปรียบเทียบความสามารถในการอ่านของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 โดยใช้วิธีสอนแบบแจกลูกคำและการสอนแบบมุ่งประสบการณ์ทางภาษา ของโรงเรียนบ้านใหม่ (วันครู 2503)

                                 3) การวิจัยเชิงสหสัมพันธ์ การวิจัยประเภทนี้จะใช้คำว่า การศึกษาความสัมพันธ์ หรือความสัมพันธ์ นำหน้าชื่อเรื่องวิจัย เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างความขัดแย้งกับพ่อแม่และการปรับตัวของวัยรุ่น เป็นต้น

                                 4) การวิจัยเชิงการศึกษาพัฒนาการ การวิจัยประเภทนี้มักใช้คำว่า การศึกษาพัฒนาการหรือพัฒนาการ นำหน้าชื่อเรื่องวิจัย เช่น การศึกษาพัฒนาการด้านการเขียนของเด็กก่อนวัยเรียนในโรงเรียนบ้านศรีท่าน้ำ

                           5) การวิจัยเชิงทดลอง การตั้งชื่อเรื่องวิจัยประเภทนี้อาจตั้งชื่อได้แตกต่างกันออกไปตามลักษณะของการทดลอง เช่น อาจใช้คำว่า การทดลอง การวิเคราะห์ การสังเคราะห์ การศึกษา การเปรียบเทียบ ฯลฯ นำหน้า หรือาจจะไม่ใช้คำเหล่านี้นำหน้าก็ได้ เช่น การทดลองเพาะเลี้ยงกุ้งก้ามกรามในจังหวัดกระบี่ การวิเคราะห์หาปริมาณของกรดอะมิโนที่จำเป็นในปลายรากข้าวโพดหลังจากแช่ในสารละลายน้ำตาลชนิดต่าง ๆ การสังเคราะห์กรดไขมันจากอะเซติลโคเอ การศึกษาองค์ประกอบต่าง ๆ ในยางมะละกอ การเปรียบเทียบการสอนอ่านโดยวิธีใช้ไม่ใช้การฟังประกอบ การสกัดสารอินดิเคเตอร์จากดอกอัญชัน ฯลฯ

                        3.1.4  ควรตั้งชื่อเรื่องวิจัยที่ประกอบด้วยข้อความเรียงที่สละสลวยได้ใจความสมบูรณ์

เป็นชื่อเรื่องที่ระบุให้ทราบตั้งแต่จุดมุ่งหมายของการวิจัย ตัวแปร และกลุ่มตัวอย่างที่จะศึกษาวิจัยด้วย เช่น การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างคะแนนการสอบและเจตคติที่มีต่อวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 

3.2 องค์ประกอบชื่อเรื่องการวิจัย

        การตั้งชื่อเรื่องวิจัยในชั้นเรียนนั้น มีส่วนประกอบ 3 ส่วน คือ ตัวแปรที่ศึกษา กลุ่มเป้าหมาย  วิธีการวิจัย  รายละเอียด  ดังนี้

                   3.2.1 ตัวแปรที่ศึกษา

                       1) ตัวแปรต้น หรือ ตัวแปรอิสระ (Independent  variable) หมายถึง สิ่งหรือการกระทำใด ๆ  ก็ตามที่ทำให้สิ่งที่เกี่ยวข้องหรือสัมพันธ์อยู่ด้วยเปลี่ยนแปลงไป  เมื่อเปลี่ยนแปลงค่าของสิ่งนั้น   เช่น  การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์การเรียนภาษาไทยระหว่างกลุ่มที่สอนโดยใช้สื่อประสมประกอบการสอน  กับกลุ่มที่ไม่ได้ใช้สื่อประสมประกอบการสอน ตัวแปรอิสระ คือ วิธีการสอน ซึ่งมี  2 ระดับการสอนโดยใช้สื่อประสมประกอบการสอนกับการสอน โดยไม่ได้ใช้สื่อประกอบการสอน

                            2) ตัวแปรตาม (Dependent variable) หมายถึง  สิ่งหรือผลการกระทำใดก็ตามที่เปลี่ยนแปลงไปเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงค่าของตัวแปรอิสระ เช่น  จากตัวอย่างในข้อ 1 ผลสัมฤทธิ์ในการเรียนภาษาไทยเป็นตัวแปรตาม (บุญเรียง, 2545 : 10-11)

                            คำว่า  “ตัวแปรต้น” และ “ตัวแปรตาม” มักจะใช้กันบ่อยในการวิจัยเชิงทดลองหรือกึ่งทดลอง   เพราะมักจะเป็นเรื่องของการสรุป ความเป็นเหตุเป็นผลต่อกันของสิ่งที่ศึกษา  ตัวแปรต้น คือสิ่งที่เกิดขึ้นก่อนและถือว่าเป็นเหตุของตัวแปรตามซึ่งเป็นผลที่คาดคะเนว่าจะได้รับการทดลอง     ตัวอย่างของการศึกษาที่จะแสดงให้เห็นถึงลักษณะของตัวแปรต้นหรือตัวแปรตาม คือ สมมุติว่าครูต้องการทดสอบผลที่เกิดขึ้นกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนจากวิธีการสอน  3  วิธี ได้แก่  วิธี   A   วิธี  B  และวิธี  C  โดยครูอาจจะสอนเด็กแต่ละกลุ่ม  ด้วยวิธีสอนในแต่ละวิธีนี้ แล้ววัดดูผลสัมฤทธิ์เพื่อจะนำมาเปรียบเทียบกัน แบบนี้วิธีสอนก็คือ  ตัวแปรต้น    และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนก็คือ ตัวแปรตาม หรือถ้าผู้วิจัยจะเปรียบเทียบความวิตกกังวลระหว่างนักเรียนชายและนักเรียนหญิง แบบนี้เพศจะถือว่าเป็น  ตัวแปรต้น และความวิตกกังวลก็คือ  ตัวแปรตาม  ดังตารางที่ 1 

3.2 กลุ่มเป้าหมาย

                    กลุ่มเป้าหมายในการวิจัยในชั้นเรียนเน้นที่การปรับปรุงแก้ไขและพัฒนาผู้เรียนเป็นสำคัญ ซึ่งอาจจะเป็นผู้เรียนทุกคน  หรือเป็นกลุ่มย่อยที่จำเป็นต้องได้รับการปรับปรุงแก้ไขในเรื่องเดียวกัน  หรืออาจเป็นคนเดียวก็ได้  ดังนั้น  ครูผู้สอนจึงจำเป็นต้องเริ่มด้วยการวิเคราะห์ผู้เรียนเป็นรายบุคคล  แล้วจำแนกผู้เรียนออกเป็นรายคน  รายกลุ่มและรายปัญหา จึงจะสามารถกำหนดกลุ่มเป้าหมายในการวิจัยได้ ซึ่งอาจกำหนดได้ดังนี้

              วัตถุประสงค์  : เพื่อพัฒนาความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียน

              กลุ่มเป้าหมาย : นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2555 จำนวน 10 คน                    

              วัตถุประสงค์  : เพื่อพัฒนาทักษะการอ่านคิดของนักเรียน

              กลุ่มเป้าหมาย : นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2555  จำนวน 40 คน

              วัตถุประสงค์  : เพื่อพัฒนาทักษะการเล่นดนตรี สำหรับนักเรียนที่มีปัญหาทางการเรียน (LD)

              กลุ่มเป้าหมาย : นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ปีการศึกษา 2555  จำนวน 1 คน

              วัตถุประสงค์  : เพื่อพัฒนาทักษะทางด้านวิทยาศาสตร์ของนักเรียน

              กลุ่มเป้าหมาย : นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ปีการศึกษา 2555  จำนวน 25 คน

3.3 กำหนดวิธีการวิจัย

      ครูผู้สอนเมื่อทราบปัญหาที่เกิดขึ้น  ทราบสาเหตุของปัญหา และสามารถกาวิธีการต่าง ๆ มาแก้ปัญหานั้นให้หมดไป  ปัญหาดังกล่าวจะหมดไปด้วย  วิธีการหรือนวัตกรรมที่ครูสามารถนำมาใช้ในการขจัดสาเหตุนั้น  แบ่งเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ได้  2  ประเภท ดังนี้

  3.3.1  เทคนิควิธีการหรือกระบวนการ เช่น การสำรวจ การทดลอง  การเปรียบเทียบ  การหาความสัมพันธ์ กระบวนการสร้างความตระหนัก  กระบวนการสร้างเจตคติ  กระบวนการสร้างความคิดรวบยอด  กระบวนการปฏิบัติ  กระบวนการสร้างทักษะการคิดคำนวณ  กระบวนการแก้โจทย์ปัญหา เป็นต้น

  3.3.2  สื่อการสอน  เช่น บทเรียนสำเร็จรูป  คอมพิวเตอร์ช่วยสอน ชุดการเรียน  เอกสารประกอบการเรียน  แบบฝึกทักษะ  เกม  บัตรการเรียนรู้  เพลง เป็นต้น  

            การนำวิธีการหรือนวัตกรรมใด ๆ มาใช้  ควรพิจารณาถึงความเหมาะสมกับนักเรียนแต่ละคนหรือแต่ละกลุ่มด้วย  นอกเสียจากครูจะวิเคราะห์และค้นพบว่านักเรียนทุกคนมีปัญหาเดียวกัน  และมีสาเหตุของปัญหาอย่างเดียวกัน  ครูก็หาวิธีการหรือนวัตกรรมมาใช้กับนักเรียนทุกคนเหมือนกัน ซึ่งกรณีเช่นนี้มักไม่เกิดขึ้น  การกำหนดวิธีการหรือนวัตกรรม  จึงมีความจำเป็นในการแก้ปัญหาในชั้นเรียน

ตัวอย่างการกำหนดชื่อเรื่องการวิจัย

1. การเปรียบเทียบความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ระหว่างนักเรียนที่ใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหา กับนักเรียนที่เรียนตามปกติ

    ตัวแปรต้น  คือ แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

    ตัวแปรตาม คือ ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

    กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

    วิธีการวิจัย  คือ การเปรียบเทียบ  

2. ผลการใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหา เศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

    ตัวแปรอิสระ  คือ แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

    ตัวแปรตาม คือ ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

    กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

    วิธีการวิจัย  คือ การทดลอง

3. ความสัมพันธ์ของการเสริมแรงในระหว่างจัดกิจกรรมการเรียนการสอนกับความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6

    ตัวแปรต้น  คือ การเสริมแรงในระหว่างจัดกิจกรรมการเรียนการสอน

    ตัวแปรเกณฑ์ คือ ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

    กลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

    วิธีการวิจัย  คือ การหาความสัมพันธ์ 

สรุปได้ว่า  

                 การตั้งชื่อเรื่องการทำวิจัยในชั้นเรียนนั้น ครูผู้สอนจะต้องทราบปัญหาและสาเหตุของปัญหา  รวมถึงแนวทางแก้ไขปัญหานั้นว่าจะใช้วิธีการสอนใดหรือนวัตกรรมใดมาแก้ปัญหานั้น  เพื่อนำไปสู่การตั้งชื่อเรื่องของตนเอง  ในการตั้งชื่อเรื่องวิจัยในชั้นเรียนนั้น จะต้องมีส่วนประกอบ 3 ส่วน คือ 1) ตัวแปรที่ศึกษา  โดยทั่วไปจะระบุตัวแปรอิสระกับตัวแปรตามในการวิจัยเชิงทดลอง หรือตัวแปรต้นกับตัวแปรเกณฑ์ในการวิจัยเชิงสัมพันธ์  2) กลุ่มเป้าหมาย  ระบุกลุ่มเป้าหมายเป็นใคร  3) วิธีการวิจัย  ระบุวิธีการวิจัยว่าใช้วิธีใด  เช่น  การสำรวจ การทดลอง  การเปรียบเทียบหรือการหาความสัมพันธ์  เป็นต้น 

4. กำหนดวัตถุประสงค์ของการวิจัยและวิธีการหรือนวัตกรรม

4.1 การกำหนดวัตถุประสงค์ของการวิจัย

      วัตถุประสงค์ของการวิจัยควรใช้ภาษาที่ชัดเจน  เข้าใจง่าย  ไม่วกวน  หลีกเลี่ยงการใช้คำซ้ำซ้อน  นำไปสู่การตั้งสมมุติฐานและสามารถทำการทดสอบได้ เช่น

  งานวิจัย : การเปรียบเทียบความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ระหว่างนักเรียนที่ใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหากับนักเรียนที่เรียนตามปกติ โรงเรียนบ้านอัยเยอร์เวง

   วัตถุประสงค์ของการวิจัย

    1. เพื่อเปรียบเทียบความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียน

    2. เพื่อพัฒนาความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียน

         3. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนต่อการเรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วน

        งานวิจัย : รายงานผลการใช้แบบฝึกทักษะการคูณของจำนวนที่มากกว่าสามหลัก กับจำนวนมากกว่าสามหลักของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  โรงเรียนบ้านเยาะ

วัตถุประสงค์งานวิจัย : 

              1. เพื่อพัฒนาความสามารถในหาผลคูณของจำนวนที่มากกว่าสามหลัก กับจำนวนมากกว่าสามหลักของนักเรียน

              2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนต่อการเรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะการคูณของจำนวนที่มากกว่าสามหลัก กับจำนวนมากกว่าสามหลัก

  งานวิจัย : การวิจัยและพัฒนาแบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  โรงเรียนบ้านธารมะลิ

   วัตถุประสงค์ของการวิจัย

    1. เพื่อสร้างและพัฒนาแบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหา เศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

   2. เพื่อหาประสิทธิภาพของแบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหา เศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

  3. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนที่เรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหา เศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6  

  4. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการแก้โจทย์ปัญหาที่มีต่อความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหา เศษส่วนของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6

            4.2 วิธีการหรือนวัตกรรม

                 ปัญหาใด ๆ ก็ตาม ถ้าเรารู้สาเหตุที่เกิดขึ้นและสามารถหาวิธีการต่าง ๆ มาขจัดสาเหตุนั้นให้หมดไปได้  ปัญหาดังกล่าวก็จะหมดไปด้วย วิธีการหรือนวัตกรรม ที่ครูสามารถนำมาใช้ในการขจัดสาเหตุนั้น  แบ่งเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ได้ 2 ประเภท คือ

                 4.2.1 ประเภทเทคนิควิธีการหรือกระบวนการ เช่น  กระบวนการสร้างความตระหนัก กระบวนการสร้างเจตคติ กระบวนการสร้างความคิดรวบยอด  กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการสร้างทักษะการคิดคำนวณ กระบวนการแก้โจทย์ปัญหา

                 4.2.2 ประเภทสื่อและเทคโนโลยีการสอน เช่น  แบบฝึกทักษะ  เอกสารประกอบการเรียน  ชุดการสอน  เกม เพลง เป็นต้น  

                 การกำหนดวิธีการหรือนวัตกรรมเพื่อนำมาใช้ในการแก้ปัญหาอาจทำได้ดังตัวอย่าง ต่อไปนี้

5. การกำหนดวิธีการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล

            ข้อมูลที่ครูต้องเก็บรวบรวมและนำมาวิเคราะห์ มักเป็นข้อมูลเกี่ยวกับสมรรถภาพในด้านต่าง ๆ ของนักเรียน  ทั้งในด้านความรู้ ทักษะ เจตคติและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ในการเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลดังกล่าวนี้ ครูมีงานที่ต้องทำ 3 อย่าง คือ 

1. กำหนดเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล

2. กำหนดวิธีการรวบรวมข้อมูล

3. กำหนดวิธีวิเคราะห์ข้อมูล

          5.1 กำหนดเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล

   เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อการวิจัยในชั้นเรียน เป็นเครื่องมือที่ครูจัดทำขึ้นเอง เช่น แบบทดสอบ แบบบันทึกการสังเกต แบบสอบถาม  แบบบันทึกผลการปฏิบัติงาน และแบบสัมภาษณ์ เป็นต้น เครื่องมือต่าง ๆ ดังกล่าวนี้เมื่อครูจัดทำขึ้นแล้ว  ควรทำการตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือด้วย  เพื่อให้ได้เครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการเก็บรวบรวมข้อมูลที่น่าเชื่อถือได้ โดยทำการตรวจสอบความเที่ยง (reliability) และความตรง (validity) ซึ่งมีวิธีง่าย ๆ ดังนี้

1.1 ทำการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (item content validity) โดยนำเครื่องมือที่จัดทำเสร็จแล้วไปให้เพื่อนครู หรือนักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มเป้าหมายช่วยพิจารณาว่าสามารถสื่อสารได้ตรงตามที่ต้องการหรือไม่

1.2 ทำการตรวจสอบความเที่ยง (item reliability) โดยนำเครื่องมือชุดเดิมไปให้เพื่อนครูหรือนักเรียนที่ไม่ใช่กลุ่มเป้าหมาย  ช่วยพิจารณาอีกครั้งในระยะเวลาที่ห่างกันประมาณ 1-2 สัปดาห์

1.3 ทำการตรวจสอบว่าการพิจารณาของเพื่อนครูหรือนักเรียนมีความสอดคล้องกันทั้งสองครั้งหรือไม่ ถ้าข้อสอบ คำถาม รายการที่สังเกตหรือเกณฑ์ประเมินผลการปฏิบัติงาน ข้อใดสอดคล้องกัน ก็ถือว่ามีความเที่ยงและความตรง ถ้าข้อใดไม่สอดคล้องกันก็ถือว่าขาดความเที่ยงและความตรง  ควรปรับปรุงแก้ไขหรือเปลี่ยนใหม่  แล้วเริ่มต้นตรวจสอบอีกครั้งตั้งแต่ 1.1 ถึง 1.3 จนกว่าจะได้จำนวนเครื่องมือเพียงพอ

          5.2 กำหนดวิธีการรวบรวมข้อมูล

            การรวบรวมข้อมูลเพื่อการวิจัยในชั้นเรียนของครูควรเป็นการรวบรวมข้อมูลจากเครื่องมือหลาย ๆ อย่าง เช่น ใช้ทั้งการทดสอบ  การสังเกตพฤติกรรม การตรวจผลการปฏิบัติงานและการสอบถาม เป็นต้น และควรรวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลหลาย ๆ แหล่ง เช่น  จากกลุ่มเป้าหมาย เพื่อนครู ผู้ปกครองนักเรียนและเพื่อนของนักเรียน  เป็นต้น  ทั้งนี้เพื่อให้ข้อมูลที่รวบรวมได้มีความน่าเชื่อถือมากที่สุด

          5.3 กำหนดวิธีวิเคราะห์ข้อมูล

               การวิจัยในชั้นเรียนมีจุดเน้นที่เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งมีลักษณะเป็นการบรรยายเกี่ยวกับสิ่งที่ค้นพบ แต่อย่างไรก็ตาม ข้อมูลที่เก็บรวบรวมมาได้จากการวิจัยในชั้นเรียน  มักจะมีทั้งข้อมูลเชิงปริมาณและข้อมูลเชิงคุณภาพ ซึ่งการวิเคราะห์ข้อมูลทั้งสองชนิดมีวิธีวิเคราะห์ที่แตกต่างกัน 

ตัวอย่างการกำหนดวิธีการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล