Помнікі на тэрыторыі   г. Старыя Дарогі

Брацкія магілы савецкіх воінаў і пар­тызан

У цэнтры горада, злева ад шашы  Бабруйск — Слуцк у 9-ці магілах пахаваны 27 воінаў, 11 партызан (у т. л.  2 падпольшчыкі), якія загінулі ў баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Сярод пахаваных — воіны 9-й гвардзейскай кавалерыйскай дывізіі конна-механізаванай групы 1-га Беларускага фронту, што загінулі пры вызваленні горада. У 1959 г. пры ўездзе ў горад устаноўлены помнік — скульптура воіна і 8 надмагільных пліт.

Рэканструяваны помнік у 1988 г., запалены рытуальны агонь, замененыя пліты.

У 1991 г. сюды ж перанесены рэшткі невядомага воіна і 2-х  партызан, на магілах устаноўленыя помнікі.

Кавалерыйская дэвізія І Беларускага фронту

Мемарыяльны знак  «Штык Перамогі» 

1,5 км ад дарогі Бабруйск — Слуцк ва ўрочышчы Слабодка пахаваны 9 воінаў, загінулых 24 чэрвеня 1944 г. пры вызваленні раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. 

У 1980 г. устаноўлены мемарыяльны камень, а ў 1988-м — надмагільная пліта з імёнамі загінулых, мемарыяльны знак  «Штык Перамогі».

Помнік воінам-вызваліцелям 

На паўднёвай ускраіне горада, з левага боку шашы Бабруйск — Слуцк. На ўшанаванне памяці воінаў 4-га гвардзейскага кавалерыйскага Кубанскага корпуса (9-я і 10-я гвардзейскія, 30-я кавалерыйская дывізіі), 219-й танкавай брыгады 1-га механізаванага корпуса конна-механізаванай группы (генерал-лейтэнант I. А. Пліеў 1-га Беларускага фрон­ту), якія 28.06.1944 г. вызвалілі г. Старыя Дарогі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, у 1974 г. устаноўлены помнік-танк — Т-34 на пастаменце.

 Аперацыя Баграціён  

 Скульптурны помнік Ганне Каралёвай і Соф’і Бабаковай 

На паўднёва - заходняй ускраіне горада, каля аўтамабільнай дарогі Бабруйск — Слуцк. На ўшанаванне памяці партызанак-падпольшчыц Г. Каралёвай і С. Бабаковай, якіх у кастрычніку 1942 г. забілі нямецка-фашысцкія захопнікі, у 1984 г. на плошчы насупраць механічнага завода ўстаноўлены помнік — скульптурныя партрэты  партызанак на высокім прамавугольным пастаменце.

Рашуча і смела ўключыліся ў падпольную барацьбу камсамольцы, сярод іх Ганна Каралёва і Соф'я Бабакова. Дзяўчаты родам з Расіі, засталіся ў Старых Дарогах як бежанкі, уладкаваліся на працу. Мясцовыя жыхары запомнілі дзяўчат прыгожымі, вясёлымі, жыццярадаснымі. Камсамолкі праводзілі разведвальную работу, аператыўна перадавалі звесткі партызанам. Немцы сталі падазраваць падпольшчыц, заставацца ў горадзе ім было небяспечна. Падпольшчыцы сышлі ў партызанскі атрад, працягвалі барацьбу з ворагам: разносілі па вёсках  лістоўкі, перавязвалі параненых, пры неабходнасці стралялі з аўтаматаў.

Выконваючы чарговае заданне, партызанкі нарваліся на нямецкую засаду. Завязаўся бой, дзяўчаты адстрэльваліся да апошняга патрона, гітлераўцы абышлі іх з усіх бакоў і ўзялі жывымі.

У фашысцкіх засценках над дзяўчатамі жорстка здзекаваліся, іх збівалі, мучылі садысцкімі катаваннямі, але яны маўчалі. Сам камендант абяцаў іх не караць, калі яны раскажуць, хто такі Васільеў (падпольная мянушка сакратара абкама В. І. Казлова), дзе ён знаходзіцца, у якіх вёсках знаходзяцца партызанскія атрады. Доўга здзекаваліся гітлераўцы над палонніцамі, але так нічога ад іх і не дамагліся. 

22 кастрычніка 1942 года горад прачнуўся ад лязга нямецкіх каваных ботаў і зброі. Фашысты і паліцаі ачапілі горад, выставілі кулямёты, закрылі ўсе ўезды і выезды. Ранняй восеньскай раніцай немцы пачалі зганяць народ да сквера ў цэнтры горада, дзе ўжо была збудаваная Шыбеніца.

Пахмурным восеньскім раніцай вывелі з турмы і камсамолак Ганну Каралёву і Соф'ю Бабакову. Аня і Соня паціснулі адна адной рукі, гэта было развітальнае рукапажацце, як і погляд, у якім было не толькі развітанне, але маўклівая падзяка за стойкасць і мужнасць. На смерць яны ішлі з чыстым сумленнем, з пачуццём выкананага доўгу. Безумоўна, ім хацелася жыць, любавацца рассветамі і заходамі, марыць і кахаць, вярнуцца да роднага парога. Пад узмоцненым канвоем дзяўчат павялі па вуліцах горада да плошчы. Адзенне на іх была абарванае, твары апухлыя, з сінякамі. На грудзях у кожнай боўталася фанерка, чорнай фарбай на ёй было напісана "партызан". Фашысты, каб не даць магчымасці патрыёткам сказаць апошняе слова, накалолі ім языкі, павыбівалі зубы. Усё роўна, ужо з пятлёй на шыі, Аня Каралёва крыкнула: "Людзі, не плачце! Верце! Чырвоная Армія знішчыць фашыстаў! Вы будзеце свабоднымі! Бывайце!..

Відавочцы гэтага пакарання запомнілі, як былі апранутыя дзяўчаты: Соф'я ў цёмным адзенні, а Ганна-у халаце, З-пад якога віднелася кофтачка з белым каўнерыкам і вышытымі на ім незабудкамі, як сімвал блакітнага неба і вечнай памяці.

Людзі ўздыхалі, адварочваліся, іх сэрцы не вытрымлівалі фашысцкага зверствы. Пад пагрозай растрэлу гітлераўцы забаранілі насельніцтву падыходзіць да павешаных, ім хацелася, каб трупы боўталіся даўжэй, наводзячы страх і жах. Праз некаторы час знайшліся людзі, якія знялі целы і пахавалі.

З таго часу прайшло шмат гадоў, але жывая памяць. Гераічная гісторыя Старадарожчыны, памяць аб яе абаронцах і ахвярах фашызму, аб нашых незаменных стратах у гады вайны ўвекавечаны ў мемарыялах і помніках. Камсамольцы райагратэхнікі і калгаса «Ніва» сабралі сродкі, каб паставіць гераіням-партызанкам помнік, які быў адкрыты ў 1984 годзе. Пры ўездзе ў горад з помніка глядзяць прыгожыя маладыя дзяўчыны і як быццам кажуць:

 Люди!   Покуда сердца стучатся, – помните!  

 Какою ценой завоёвано счастье, – пожалуйста, помните!

ПОМНИТЕ! ПОМНИТЕ!

«Рэквіем» 

Устаноўлены  пры ўездзе ў горад з боку Слуцка з правага боку дарогі. 

Устаноўленыя пліты сімвалізуюць нацыянальную прыналежнасць загінулых мірных грамадзян у гады вайны ад рук фашыстаў.