Sorokowska, A., Oleszkiewicz, A., Stefańczyk, M., Płachetka, J., Dudojć, O., Ziembik, K., ... & Hummel, T. (2019). Odor lateralization and spatial localization: Null effects of blindness. Attention, Perception, & Psychophysics, 81(6), 2078-2087.
Ludzie mogą poruszać się w środowisku wykorzystując różne informacje sensoryczne, w tym wskazówki węchowe. Prawidłowa wewnątrznosowa lokalizacja i zewnętrzna lokalizacja zapachów może być wyuczona, a niektórzy ludzie są w stanie lateralizować bodźce węchowe z trafnością wykraczającą poza przypadek, co rodzi pytanie: Co determinuje spektrum zdolności do lokalizacji węchowej? Badaliśmy, czy lateralizacja zapachowa i zdolności lokalizacyjne wzrastają w trakcie kompensacji sensorycznej. W serii badań połączyliśmy dwa różne aspekty lokalizacji zapachów. W badaniu 1 porównywano zdolności 69 osób niewidomych (wiek = 41 ± 1,6 lat; 32 kobiety) i 45 widzących (wiek = 38,3 ± 2,1 lat; 25 kobiet) do prawidłowej lateralizacji eukaliptolu, odorantu o silnym komponencie trójdzielnym, podawanego do obu nozdrzy. Badania 2 i 3 dotyczyły bardziej ekologicznie uzasadnionego zadania, a mianowicie lokalizacji przestrzennej bodźców zapachowych. W badaniu 2, 13 osób niewidomych (Mage = 28,5 ± 3,5 roku; 7 kobiet) i 16 widzących (Mage = 34,9 ± 3,2 roku; 10 kobiet) próbowało zlokalizować pojedynczy odorant, podczas gdy w badaniu 3, 97 osób niewidomych (Mage = 43,1 ± .5 roku; 48 kobiet) i 47 widzących (Mage = 38,7 ± .7 roku; 27 kobiet) próbowało zlokalizować pojedynczy zapach docelowy w eksperymentalnej przestrzeni węchowej składającej się z czterech różnych odorantów. Osoby niewidome i widzące nie różniły się pod względem zdolności do lateralizacji i lokalizacji zapachów, a ich wyniki we wszystkich zadaniach sugerują, że lateralizacja i lokalizacja zapachów są ważne dla nawigacji w środowisku niezależnie od stanu wzroku.
Więcej informacji znaleźć można o tutaj.
Hamilton-Fletcher, G., Pisanski, K., Reby, D., Stefańczyk, M., Ward, J., & Sorokowska, A. (2018). The role of visual experience in the emergence of cross-modal correspondences. Cognition, 175, 114-121.
Korespondencje międzymodalne opisują powszechną tendencję do dopasowywania atrybutów w jednej modalności sensorycznej do atrybutów w innej modalności. Na przykład, wysokie dźwięki mają tendencję do dopasowywania się do kolczastych kształtów, małych rozmiarów i wysokich wzniesień. Jednak stopień, w jakim te zależności zależą od doświadczenia sensorycznego (np. regularności w postrzeganym środowisku) pozostaje kontrowersyjny. Dwa ostatnie badania z udziałem niewidomych uczestników dowodziły, że doświadczenie wzrokowe jest niezbędne do pojawienia się korespondencji, zaś takie korespondencje były obecne (choć osłabione) u osób, które utraciły wzrok później w ciągu swojego życia, ale nieobecne u osób niewidomych od urodzenia. Tutaj, używając podobnego podejścia i dużej próby wczesnych i późnych niewidomych uczestników (N = 59) oraz widzących osób kontrolnych (N = 63), kwestionujemy ten pogląd. Badając pięć korespondencji słuchowo-dotykowych, wykazaliśmy, że tylko jedna z nich wymaga doświadczenia wzrokowego (kształt wysokości dźwięku), dwie są niezależne od doświadczenia wzrokowego (wielkość dźwięku, waga dźwięku), a dwie pojawiają się w odpowiedzi na ślepotę (faktura dźwięku, miękkość dźwięku). Efekty te miały tendencję do bycia bardziej wyraźnymi w grupie osób wcześnie niewidomych niż późno niewidomych, a czas trwania utraty wzroku wśród osób późno niewidomych nie wpływał na siłę tych powiązań. Nasze wyniki sugerują, że zmieniona informacja sensoryczna może wpływać na korelacje międzymodalne w sposób bardziej złożony niż wcześniej sądzono i nie może być wyjaśniona jedynie przez redukcję wizualnych korelacji środowiskowych. Proponujemy rolę kalibracji wzrokowej, neuroplastyczności i strukturalnie wrośniętych skojarzeń w wyjaśnianiu naszych odkryć.
Więcej informacji o tutaj.
Hamilton-Fletcher, G., Pieniak, M., Stefanczyk, M., Chan, K., & Oleszkiewicz, A. (2020). Visual Experience influences associations between Pitch and Distance, but not Pitch and Height. Journal of Vision, 20(11), 1316-1316.
Korespondencje międzymodalne są powszechnymi intuicyjnymi skojarzeniami pomiędzy pozornie niepowiązanymi wymiarami sensorycznymi, takimi jak wysokość dźwięku i wysokość w przestrzeni. Skojarzenia takie jak wysokie dźwięki i duże wysokości wpływają na wzorce patrzenia u niemowląt, a także na szybkość przetwarzania sensorycznego u dorosłych. W poprzednich badaniach, zwiększona wysokość dźwięku była łączona z wysokością u osób widzących, ale z bliskością u osób niewidomych, a zadania asocjacyjne pokazują, że wysokość dźwięku odpowiada wysokości dotykowej tylko u osób widzących, ale nie niewidomych. Nie jest więc jasne, czy relacja między tymi zmiennymi byłaby obecne u osób niewidomych w zadaniach czysto słuchowych. Metoda: Osoby widzące (N=93), późno niewidome (N=46) i wcześnie niewidome (N=50) wypełniały standardowe słuchowe zadanie ukrytych skojarzeń pomiędzy wysokością tonalną (niska, wysoka) a mową wskazującą na wysokość ("poniżej", "powyżej") lub odległość ("dalej", "bliżej"). Zmienną zależną był wskaźnik D-Score (w zakresie od +2 do -2) oparty na czasie reakcji i błędach, wskazujący na preferencje dla zgodnych lub niezgodnych par. Analiza ANOVA ujawniła, że dla relacji dźwięk-wysokość wszystkie grupy wykazywały preferencję dla wysokich tonów z "powyżej", bez znaczącego wpływu wzroku, kolejności bodźców lub interakcji. Jednakże, osoby wcześnie niewidome wykazywały najsilniejszą preferencję dla zgodnych par wysokość-dźwięk. W przypadku wysokości dźwięku i odległości osoby badane różniły się istotnie zarówno w zależności od grupy, jak i kolejności bodźców (ale nie interakcji). Testy post-hoc z korekcją Bonferroniego ujawniły, że osoby widzące wykazywały istotnie silniejszą asocjację wysokości dźwięku i odległości (wysoka wysokość dźwięku z "bliżej") niż osoby wcześnie i późno niewidome, a także, że jeśli weźmie się pod uwagę grupę i kolejność bodźców, osoby wcześnie niewidome wykazywały istotnie silniejszą preferencję dla tego, które z połączeń było pokazywane jako pierwsze. Dyskusja: Dostarczamy najsilniejszych jak dotąd dowodów na to, że korespondencje wysokościowo-dźwiękowe utrzymują się w grupach różniących się możliwością widzenia. Dostarczamy również dowodów na to, że wzrok wpływa na korespondencje wysokość dźwięku-odległość, przy czym osoby wcześnie niedowidzące są wyjątkowo podatne na efekty porządkowania. Badania te uzupełniają rosnącą liczbę dowodów na to, jak doświadczenie wzrokowe wpływa na skojarzenia wielozmysłowe.
Sorokowska, A., Stefańczyk, M. M., Płachetka, J., Dudojć, O., Ziembik, K., Chabin, D., & Croy, I. (2021). Touch-Avoidance and Touch-Seeking in Non-intimate Relationships: The Null Effects of Sightedness. Journal of Visual Impairment & Blindness, 115(5), 459-468.
Ludzie różnią się pod względem preferencji dotykowych i sposobów, w jaki dotykają innych. Osoby niewidome są szczególnie wrażliwe na stymulację dotykową w wyniku kompensacji sensorycznej, a zmysł dotyku może wspomagać ich komunikację interpersonalną. W prezentowanym artykule chcieliśmy sprawdzić, czy stan wzroku przewiduje preferencje dotyczące zachowań dotykowych z udziałem obcych osób, a konkretnie badaliśmy poszukiwanie i unikanie dotyku w nieintymnych sytuacjach interpersonalnych. Nasze badanie, w którym wzięły udział 43 osoby niewidome od urodzenia, 53 osoby z nabytą ślepotą i 47 widzących osób kontrolnych, wykazało, że stan wzroku nie przewiduje poszukiwania i unikania dotyku w sytuacjach społecznych. Zaobserwowano również podobne różnice między płciami we wszystkich grupach uczestniczących w badaniu, przy czym kobiety unikały dotyku społecznego bardziej niż mężczyźni w nieintymnych sytuacjach interpersonalnych z udziałem obcych osób.
Więcej informacji o tutaj.