Losy wojenne maturzystów

Wszyscy maturzyści przez nas opisywani w większym lub mniejszym stopniu przeżyli traumę lat wojennych 1914 – 1918 . Ci, którzy urodzili się na wschód od Wisły, najczęściej odczuli również rewolucję rosyjską. Zmagali się z głodem i prześladowaniami, a byli przecież tylko dziećmi. Najstarszy (rocznik 1903) miał wówczas około 11 – 13 lat, a najmłodszy (rocznik 1914) ledwie poznawał świat.

Wojna przede wszystkim wpłynęła na stan finansowy (pogorszenie warunków bytowych u ok. 10% maturzystów, przy czym nie wszyscy pisali na ten temat z różnych przyczyn) i na miejsce pobytu rodzin naszych późniejszych maturzystów (ok. 40 %). Część musiała wyjechać do Rosji lub przeprowadzić się np. do Warszawy, albo odwrotnie – na wieś. Zdarzały się też wypadki wielomiesięcznych podróży po całej Europie lub Rosji (najciekawsze trasy tych wędrówek zostały zaznaczone na mapie). Tym migracjom towarzyszyła bardzo często rozłąka z rodziną, ojcem lub rodzeństwem. Nierzadko maturzyści wspominają o śmierci ojca, matki lub siostry czy brata. Takie przypadki łączą się zazwyczaj z wojennym pobytem w Rosji.

Nasi bohaterowie bardzo często zmieniali szkoły, co w oczywisty sposób wynikało z zawieruchy wojennej i częstego przemieszczania się rodziny. Czasami (zwłaszcza w Rosji) dzieci na długi czas przerywały naukę. Po powrocie musiały nie tylko nadrabiać stracone lata, ale także znaleźć sobie odpowiednią szkołę. Szkoła dla Byłych Wojskowych była najlepszym wyborem. Ile mieli wtedy lat? Różnie, ale nie jesteśmy w stanie tego podać dokładnie ze względu na specyfikę tych czasów. Przekrój lat 1925 – 1931 powoduje, że pierwsze roczniki maturalne (1926 – 1927) miały ogromne opóźnienia spowodowane również wojną z bolszewikami z 1920 r., kolejne już tak mocno tego nie odczuwały.

Na podstronach tego rozdziału podajemy kilka przykładów losów naszych bohaterów, które w jakiś sposób nas poruszyły.