карысныя матэрыялы і парады юным даследчыкам, педагогам
Дарагі дружа! На гэтай старонцы ты знойдзеш карысныя матэрыялы, якія дапамогуць табе знайсці адказы на розныя пытанні па лінгвістыцы, гісторыі мовы, краязнаўстве. Ты зможаш выкарыстаць разнастайныя слоўнікі і даведнікі.
Рэкамендацыі і парады дапамогуць табе ў напісанні тэкстаў па выніках лінгвакраязнаўчых даследаванняў, падрыхтуюць цябе да выступлення перад аўдыторыяй на конкурсах (канферэнцыях) работ даследчага характару навучэнцаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі.
Як падрыхтаваць даклад (выступленне) для абароны даследчай працы: прыкладная структура выступлення
Для таго, каб ўкласціся ў 7 - 8 хвілін выступлення (2 - 3 хвіліны пакідаем для ўстанаўлення псіхалагічнага камфорту), неабходна 5 старонак друкаванага тэксту (памер шрыфта 14 і інтэрвал 1,5).
1. Уводзіны. Падрыхтоўка аўдыторыі да ўспрымання, стымуляванне цікавасці слухачоў да дакладчыка, усталяванне з імі кантакту(прыкладна 1 старонка друкаванага тэксту).Аб’ява мэты, задач даследавання. Пастаноўка праблемы, дэманстрацыя яе актуальнасці, асноўны тэзіс (ідэя, гіпотэза ) даследавання.
2. Асноўная частка (прыкладна 3 старонкі) павінна раскрыць сутнасць і вынікі даследавання: акцэнт неабходна зрабіць на новай інфармацыі, атрыманай у працэсе навуковага пошуку; перспектывы далейшага развіцця тэмы .
3. У заключэнні (прыкладна 1 старонка) неабходна сказаць галоўнае, падвесці высновы сказанага, дэманстрацыя таго, што мэта дасягнута, падаць у сціслым выглядзе вынікі праведзенай даследчай працы і рэкамендацыі па іх практычным выкарыстанні.
Як публічна прадставіць вынікі свайго даследавання (па Я.В. Цяглавай )
Як публічна прадставіць вынікі свайго даследавання (па Я.В. Цяглавай )
1. Аб чым гаварыць? Трэба вылучыць галоўны тэзіс выступлення. Гэтая фраза павінна:
сцвярджаць галоўную думку і вызначаць мэту прамовы, патрабаваць дадатковага суправаджэння для больш поўнага раскрыцця;
быць кароткай, яснай і не ўтрымліваць супярэчнасцей;
мець апорнае, галоўнае ў даследаванні паняцце.
2. Для чаго гаварыць? Рэкамендуецца сфармуляваць тое, чаго вы хочаце дасягнуць вашым выступленнем. Запраграмуйце рэакцыю слухачоў і па ёй ацэньвайце, як ўспрымаецца ваша выступленне.
3. Колькі гаварыць? Час выступлення запраграмаваны рэгламентам канферэнцыі або конкурсу даследчых работ. Гэта да 10 хвілін, не больш. Таму важна адабраць для выступлення самае істотнае, больш увагі надаць эксперыментальнай частцы і высновам.
4. Каму гаварыць? Стыль прамовы і яе тэрміналагічная складанасць наўпрост залежаць ад аўдыторыі.
5. Дзе гаварыць? На тактыку пабудовы прамовы істотна ўплываюць ўмовы. Як правіла, у вучэбной аўдыторыі выступаць лягчэй, чым у вялікай актавай зале.
6. Як гаварыць? Рэкамендуецца гаварыць не вельмі хутка. Важна стварыць глыбокае ўражанне вашым аратарскім мастацтвам. Маўленне павінна быць ясным, граматычна дакладным, упэўненым, выразным.
7. Што гаварыць? Важна паклапаціцца пра адпаведную аргументацыю, якая пацвярджае асноўны і дапаможныя тэзісы. Рэкамендуецца будаваць выступленне з улікам наступных парадаў: паняцце, якое нясе галоўную думку, паўтарыць не менш за 7 разоў, а асноўны тэзіс - не менш як 4 разы; прывесці ўражлівыя аргументы, прыклады, факты, пераканаўчыя высновы.
1. Аб чым гаварыць? Трэба вылучыць галоўны тэзіс выступлення. Гэтая фраза павінна:
сцвярджаць галоўную думку і вызначаць мэту прамовы, патрабаваць дадатковага суправаджэння для больш поўнага раскрыцця;
быць кароткай, яснай і не ўтрымліваць супярэчнасцей;
мець апорнае, галоўнае ў даследаванні паняцце.
2. Для чаго гаварыць? Рэкамендуецца сфармуляваць тое, чаго вы хочаце дасягнуць вашым выступленнем. Запраграмуйце рэакцыю слухачоў і па ёй ацэньвайце, як ўспрымаецца ваша выступленне.
3. Колькі гаварыць? Час выступлення запраграмаваны рэгламентам канферэнцыі або конкурсу даследчых работ. Гэта да 10 хвілін, не больш. Таму важна адабраць для выступлення самае істотнае, больш увагі надаць эксперыментальнай частцы і высновам.
4. Каму гаварыць? Стыль прамовы і яе тэрміналагічная складанасць наўпрост залежаць ад аўдыторыі.
5. Дзе гаварыць? На тактыку пабудовы прамовы істотна ўплываюць ўмовы. Як правіла, у вучэбной аўдыторыі выступаць лягчэй, чым у вялікай актавай зале.
6. Як гаварыць? Рэкамендуецца гаварыць не вельмі хутка. Важна стварыць глыбокае ўражанне вашым аратарскім мастацтвам. Маўленне павінна быць ясным, граматычна дакладным, упэўненым, выразным.
7. Што гаварыць? Важна паклапаціцца пра адпаведную аргументацыю, якая пацвярджае асноўны і дапаможныя тэзісы. Рэкамендуецца будаваць выступленне з улікам наступных парадаў: паняцце, якое нясе галоўную думку, паўтарыць не менш за 7 разоў, а асноўны тэзіс - не менш як 4 разы; прывесці ўражлівыя аргументы, прыклады, факты, пераканаўчыя высновы.
Спасылкі на электронныя слоўнікі, даведнікі
З. Верас Батанічны беларускі-польскі слоўнік. http://www.slounik.org/vierasbp/
Агульныя слоўнікі
Слоўнік беларускай мовы (частка) www.slounik.org/sbm/
Граматычны назоўніка www.slounik.org/nazounik/
Граматычны дзеяслова www.slounik.org/dzsl/
Граматычны прыметніка, займенніка, лічэбніка, прыслоўя http://www.slounik.org/prym/
Паронімаў www.slounik.org/paronimy/
Сінонімаў (Клышка) www.slounik.org/sinonimyk/
Тлумачальныя, этымалагічныя, гістарычныя слоўнікі
Тлумачальны (частка - Е-Ё,Й,О,Ю-Я) www.slounik.org/tlum/
Тлумачальны (вялікі) (тэст, частка - А-Б, Й,О,Ў,Ю) www.slounik.org/tsbm/
Адметная лексіка (частка - А-Г) www.slounik.org/slovaklad/
Этымалагічны фразеалагізмаў (частка - Е-Ж, Ф-Х, Э-Ю) www.slounik.org/fraza/
Старабеларускі лексікон http://www.slounik.org/starbiel/
Гістарычны (ГСБМ) (частка) www.slounik.org/hsbm/
Дыялектныя слоўнікі
Чалавек (дыялект.) www.slounik.org/calaviek/
Жывёльны свет (дыялект.) http://www.slounik.org/zyvioly/
Раслінны свет (дыялект.) (частка) www.slounik.org/rasliny/
Дыялектнае слова www.slounik.org/dyjalekt/
Беларускія народныя параўнанні (частка, тэст) www.slounik.org/paraunanni/
Энцыклапедыі і даведнікі
Як адказваць на пытанні членаў журы падчас абароны даследавання
Адказы на пытанні - важны этап паспяховай абароны працы. Пры гэтым неабходна абавязкова захоўваць культуру паводзін і пазбягаць катэгарычнасці. Пытанні могуць задаць і члены журы, і любы з прысутных на выступленні, таму вы павінны быць да гэтага гатовы. Пытанняў не трэба баяцца. Пытанне дае яшчэ адну магчымасць прадэманстраваць вам грунтоўнасць і глыбіню вывучэння тэмы. Калі вам, як дакладчыку, задаюць пытанне, то гэта значыць, што тэма зацікавіла, прыцягнула ўвагу слухачоў. Акрамя таго, пытанні часта дазваляюць убачыць новыя напрамкі для вашага далейшага даследавання.
Звярніце ўвагу на форму адказаў на пастаўленыя пытанні:
1. Дзякуй за пытанне:
а ) мой адказ ... ;
Згодна этыцы правядзення навуковых дыскусій, перад тым, як адказваць па сутнасці на зададзенае пытанне, прынята падзякаваць аўтару пытання, які праявіў цікавасць да вашай працы.
б) у мяне, на жаль, няма адказу, бо разгляд гэтага пытання не ўваходзіла ў межы нашага даследавання .
2. Дзякуй, ваша пытанне зразумеў (- а) ....
3. Выбачайце, я не зразумеў (-ла) пытання. Паўтарыце яго, калі ласка! У адваротным выпадку, ёсць небяспека таго, што вы адказваеце не на пытанне, якое вам задалі, а на сваю версію пытання. Не варта ўпадаць у іншую крайнасць - пачынаць удакладняць відавочныя і зразумелыя рэчы.
4. Ці правільна я зразумеў , што зададзены пытанне ... ?
5. Адказ на зададзенае пытанне патрабуе досыць падрабязнага тлумачэння, калі на гэта будзе вылучаны час, я гатовы (-ва) адказаць на яго.
6. Не абавязкова спяшацца з адказам, можна падумаць, параіцца з суаўтарамі, кіраўніком даследчай працы, паглядзець свае матэрыялы .
7. На пастаўленае пытанне варта адказваць коратка.
8. Будзьце праўдзівыя. Горш хітраваць, чым шчыра адказаць на пытанне “Не ведаю” або “Гэта знаходзілася па-за межамі нашага даследавання” .
Помніце! Паколькі вуснае выступленне з’яўляецца свайго роду сцэнічным майстэрствам, г.зн. уключае ў сябе валоданне мімікай, жэстамі, можна папярэдняе арганізаваць сваё выступленне перад невялікай аўдыторыяй, напрыклад, перад вашым класам. Гэта дапаможа падчас выступлення на канферэнцыі адчуваць сябе больш упэўнена .
Распаўсюджаныя пытанні членаў камісіі:
1. Назавіце спосабы (метады, прыёмы) даследавання, якімі Вы карысталіся?
2. Хто з вядомых даследчыкаў звяртаў увагу на гэта пытанне?
3. Што новага для сябе Вы даведаліся, займаючыся гэтай тэмай? і інш.
Прыкладны план публічнага выступлення па выніках даследавання
1. Прывітанне. “Добры дзень, паважаны кіраўнік канферэнцыі, паважаныя члены журы і прысутныя!”
2. Прадстаўленне (прозвішча, імя, клас, навучальная ўстанова адукацыі).
“Мяне завуць ____________. Я вучань (-ца) ____ класа, _____школы (гімназіі).
3. Мэта выступлення. “Мэтай майго выступлення з’яўляецца даць новую інфармацыю па тэме праведзенага намі даследавання ў галіне ______________________________”.
4. Назва тэмы даследавання. “Тэма даследавання: ____________________________”.
5. Актуальнасць даследавання. “Актуальнасць і выбар тэмы даследавання вызначаны наступнымі фактамі:па-першае, ____________________________,па-другое, _____________________________,па-трэцяе, _____________________________”.
6. Мэта даследавання і спосабы яе дасягнення. “Мэта нашага даследавання - __________________________________”.Асноўныя задачы даследавання і спосабы іх
вырашэння:1._________________,2. ________________,3. ___________________.
7. Сцісла пра новыя вынікі ў ходзе даследавання. “У ходзе правядзення даследавання атрыманы наступныя тэарэтычныя і (ці) практычныя вынікі:
1. Атрыманы новыя веды наступнага характару________________________,
2. Пастаўлены новыя гіпотэзы і ідэі _____,
3. Вызначаны новыя праблемы (задачы)__________________”.
8. Вынікі па правядзенні даследавання.“На аснове праведзенага даследавання і атрыманых вынікаў можна зрабіць наступныя высновы:
1. __________________________,
2. __________________________,
3. __________________________”.
9 Сцісла пра наступныя крокі па тэме праведзенага даследавання. “Лічу, што дадзеная тэма мае перспектывы развіцця ў наступных накірунках:
1. ___________________________,
2. ___________________________,
3. ____________________________”.
10. Удзячнасць за ўвагу. “Дзякую за праяўленую цікаваць да тэмы майго выступлення”.
Правер свае веды ў лінгвакраязнаўстве: ад тэорыі да практыкі
Поспехаў табе, дарагі дружа!
Новых пошукаў і адкрыццяў!
