ปฏิบัติการใช้ Generative AI ในงานวิเคราะห์และสรุป

Generative AI

คือ ปัญญาประดิษฐ์ที่สามารถ สร้างสรรค์เนื้อหาใหม่ (New Content Creation) เช่น ข้อความ, รูปภาพ, โค้ด, หรือข้อมูลสังเคราะห์ โดยเรียนรู้จากชุดข้อมูลขนาดใหญ่ที่ได้รับมา

AI ที่นักเรียนใช้บ่อย

บทบาทของ AI :

AI ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยในการ ยกร่าง, สรุป, และจัดหมวดหมู่ ข้อมูลที่ซับซ้อน ทำให้งานที่ต้องใช้เวลามากทำได้รวดเร็วขึ้น
Prompt Engineering: คือทักษะสำคัญในการ ออกแบบคำสั่ง (Prompt) ให้มีความชัดเจนและเฉพาะเจาะจง เพื่อให้ AI ส่งมอบผลลัพธ์ที่มีคุณภาพ (Prompt ที่มีประสิทธิภาพจะเน้นบริบท, รูปแบบ, ความยาว)

ข้อจำกัด (Limitations)

1. สร้างข้อมูลเท็จ: AI อาจสร้างข้อมูลที่ดูน่าเชื่อถือ แต่ไม่มีอยู่จริง หรือผิดพลาด

2. ขาดบริบทล่าสุด: AI บางตัวมีข้อจำกัดด้านข้อมูลใหม่ ๆ (Cut-off Date)

3. ต้องตรวจสอบ: ผลลัพธ์จาก AI ไม่สามารถนำไปใช้ได้ทันที ต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องโดยมนุษย์เสมอ

ตัวอย่าง Prompt ที่ได้ผลลัพธ์ที่ยอดเยี่ยม (High-Quality Output)

ผลลัพธ์นี้เกิดจาก Prompt ที่มีประสิทธิภาพ (Effective Prompting) โดยกำหนดบริบท รูปแบบ และเงื่อนไขที่ชัดเจน

ส่วนประกอบ

บริบท

รายละเอียด

นักเรียน ม.4 ที่กำลังวางแผนทำโครงงานแอปพลิเคชันแก้ปัญหาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ในท้องถิ่น ในจังหวัดสุโขทัย

Prompt ที่กำหนด

"จงให้แนวคิดโครงงานแอปพลิเคชัน 3 ข้อ เพื่อช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ในจังหวัดสุโขทัย โดยต้องมีองค์ประกอบของเทคโนโลยี IoT (ไอโอที) หรือ AI อย่างน้อย 1 ข้อ และสรุปปัญหา วิธีแก้ และเทคโนโลยีที่ใช้ ในรูปแบบตาราง"

ผลลัพธ์ที่ได้ ........................

ปัญหา

แนวคิดโครงงาน (แอปพลิเคชัน)

1. นักท่องเที่ยวขาดข้อมูลการจัดการขยะในแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ

Waste Watcher App: แนะนำจุดทิ้งขยะที่ถูกต้อง และให้คะแนนสะสม (Gamification) เมื่อทิ้งขยะถูกประเภท

2. การจัดการปริมาณน้ำและคุณภาพน้ำในสระน้ำโบราณ (เช่น สระน้ำวัดตระพังทอง) ทำได้ยาก

Smart Water Monitor: แอปฯ แสดงผลข้อมูลคุณภาพน้ำแบบ Real-time และแจ้งเตือนเจ้าหน้าที่เมื่อค่าน้ำผิดปกติ

3. การเข้าถึงสินค้า OTOP ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมจากชุมชนในพื้นที่ห่างไกลทำได้จำกัด

Eco Local Mart: แพลตฟอร์ม Web/Mobile Application ที่รวบรวมสินค้า OTOP เชิงอนุรักษ์ พร้อมจัดเส้นทางการรับสินค้าที่ใช้พลังงานต่ำ

ตัวอย่าง Prompt ที่ได้ผลลัพธ์ที่ผิดพลาดอย่างสิ้นเชิง (Hallucination)

ผลลัพธ์นี้เกิดจาก Prompt ที่ไม่ชัดเจน หรือ AI พยายาม สร้างข้อมูลที่ดูน่าเชื่อถือแต่เป็นข้อมูลเท็จ (Factually Incorrect)

ส่วนประกอบ

บริบท

รายละเอียด

นักเรียน ม.4 ที่สนใจทำโครงงานเกี่ยวกับพืชท้องถิ่นใน จังหวัดสุโขทัย

Prompt ที่กำหนด

"ฉันกำลังทำโครงงานพืชท้องถิ่นในจังหวัดสุโขทัย จงบอกชื่อพืชหายาก 3 ชนิด และวิธีการนำไปใช้ประโยชน์ในแอปพลิเคชัน Smart Farm"

ผลลัพธ์ที่ได้ ........................

ชื่อพืชท้องถิ่นที่หายากในจังหวัดสุโขทัย

1. ดอกบัวสุโขทัยสีคราม (Sukhothai Indigo Lotus): พืชหายากที่มีความสามารถในการเปลี่ยนสีตามค่าความชื้นในอากาศ ซึ่งใช้ในการพัฒนาแอปพลิเคชัน

2. ข้าวสังข์หยดลอยน้ำ (Floating Sangyod Rice): เป็นพันธุ์ข้าวที่ปลูกได้เฉพาะในทะเลสาบของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยเท่านั้น มีสารประกอบที่ช่วยให้ระบบ IoT ทำงานได้เสถียรขึ้น

3. มะม่วงสามฤดูมีเซ็นเซอร์ (3-Season Sensor Mango): พันธุ์มะม่วงที่ให้ผลผลิตตลอดปี มีเซ็นเซอร์วัดความชื้นในตัว สามารถส่งข้อมูลเข้าสู่แอปฯ ได้โดยตรง

ข้อควรระวัง

* ดอกบัวสุโขทัยสีคราม: เป็นการสร้างชื่อขึ้นมาเพื่อเชื่อมโยงกับท้องถิ่น ไม่มีหลักฐานทางพฤกษศาสตร์ ว่ามีพืชชนิดนี้อยู่จริง หรือมีคุณสมบัติเปลี่ยนสีตามค่าความชื้น

* ข้าวสังข์หยดลอยน้ำ: ข้าวสังข์หยดเป็นข้าวพันธุ์พื้นเมืองทางใต้ (พัทลุง) ไม่ใช่สุโขทัย และไม่มีความสามารถทางเทคนิคที่ระบุ

* มะม่วงสามฤดูมีเซ็นเซอร์: เป็นการสร้างข้อมูลเท็จที่ชัดเจนที่สุด โดยเฉพาะการกล่าวอ้างว่า "มีเซ็นเซอร์วัดความชื้นในตัว" ซึ่งเป็นข้อมูลทางเทคนิคที่ เป็นไปไม่ได้ ในพืชธรรมชาติ

กิจกรรมฝึกปฏิบัติการสรุป

"ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อพื้นที่เกษตรกรรมไทย"

"ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ประเทศไทยเผชิญกับความผันผวนของสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด โดยเฉพาะในพื้นที่ภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภัยแล้งที่ยาวนานขึ้นและน้ำท่วมฉับพลันที่เกิดขึ้นถี่ขึ้นได้กลายเป็นภัยคุกคามหลักต่อภาคเกษตรกรรม ซึ่งเป็นกระดูกสันหลังทางเศรษฐกิจของประเทศ โดยเฉพาะพืชเศรษฐกิจสำคัญอย่างข้าวและอ้อย การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิที่สูงขึ้นยังส่งผลให้เกิดการระบาดของศัตรูพืชที่ดื้อยาเพิ่มขึ้น ทำให้เกษตรกรต้องแบกรับต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ นอกจากนี้ รูปแบบของฝนที่คาดเดายากขึ้น ทำให้การวางแผนการเพาะปลูกและการจัดการน้ำตามฤดูกาลแบบดั้งเดิมใช้ไม่ได้ผลอีกต่อไป รัฐบาลและภาคเอกชนจึงจำเป็นต้องเร่งวิจัยและพัฒนาสายพันธุ์พืชที่ทนทานต่อสภาพอากาศสุดขั้ว รวมถึงการนำเทคโนโลยี Smart Farming และ IoT มาใช้ในการจัดการทรัพยากรน้ำและควบคุมสภาพแวดล้อมภายในฟาร์มให้แม่นยำยิ่งขึ้น เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารในระยะยาว"

ตัวอย่าง Prompt สำหรับฝึกปฏิบัติ

1. Prompt ธรรมดา: "สรุปบทความนี้ให้หน่อย" (มักจะได้ผลลัพธ์ทั่วไป)

2. Prompt ที่มีประสิทธิภาพ (Specific Prompt): "จงสรุปบทความนี้ให้เหลือเพียง 4 บรรทัด โดยเน้นเฉพาะ ปัญหา ที่เกษตรกรไทยกำลังเผชิญจากสภาพภูมิอากาศ และ แนวทางแก้ไข ที่บทความแนะนำ"

บทความที่น่าสนใจ

ใบงานที่ 2.1 : การเปรียบเทียบผลลัพธ์จาก Generative AI
คำชี้แจง: ให้นักเรียนเลือกใช้ Generative AI Tool (เช่น ChatGPT/Gemini) เพื่อสรุปบทความ/เนื้อหาที่ครูมอบหมาย แล้วเปรียบเทียบผลลัพธ์เมื่อมีการปรับคำสั่ง (Prompt)

1. เนื้อหาที่ใช้ในการสรุป: (ชื่อบทความ/หัวข้อ)

2. Prompt ที่ 1 (Prompt ธรรมดา/ไม่มีบริบท):

ผลลัพธ์ที่ได้ (บันทึกข้อความสรุป): ตัวอย่าง "สรุปบทความนี้ให้หน่อย"

3. Prompt ที่ 2 (Prompt ที่มีประสิทธิภาพ/ระบุบริบท): ตัวอย่าง: จงสรุปบทความนี้ให้เหลือ 4 บรรทัด โดยเน้นมุมมองด้านเศรษฐศาสตร์

ผลลัพธ์ที่ได้ (บันทึกข้อความสรุป):

4. สรุปการเปรียบเทียบ : การปรับ Prompt ส่งผลต่อคุณภาพของผลลัพธ์อย่างไร และผลลัพธ์ใดที่ต้องตรวจสอบความถูกต้องซ้ำมากที่สุด เพราะเหตุใด?

ส่งคำตอบที่ --> https://forms.gle/xS74TvsZDLCzUAXy8

📝 ตัวอย่างคำตอบ ใบงานที่ 2.1: การเปรียบเทียบผลลัพธ์จาก Generative AI

1. เนื้อหาที่ใช้ในการสรุป:

บทความ "ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อพื้นที่เกษตรกรรมไทย"

2. Prompt ที่ 1 (Prompt ธรรมดา/ไม่มีบริบท):

"สรุปบทความนี้ให้หน่อย"

ผลลัพธ์ที่ได้ (บันทึกข้อความสรุป): (สมมติผลลัพธ์จาก AI)

ประเทศไทยกำลังเผชิญกับสภาพอากาศที่ผันผวน ทั้งภัยแล้งและน้ำท่วม ซึ่งส่งผลกระทบต่อภาคเกษตรกรรมและพืชเศรษฐกิจอย่างข้าวและอ้อย นอกจากนี้ อุณหภูมิสูงทำให้ศัตรูพืชระบาดและต้นทุนการผลิตเพิ่มขึ้น การวางแผนแบบเดิมใช้ไม่ได้ผลแล้ว ภาครัฐและเอกชนจึงต้องร่วมมือกันวิจัยพันธุ์พืชที่ทนทานและนำเทคโนโลยี Smart Farming/IoT มาช่วยในการจัดการน้ำเพื่อความมั่นคงทางอาหาร

3. Prompt ที่ 2 (Prompt ที่มีประสิทธิภาพ/ระบุบริบท): (P1)

"จงสรุปบทความนี้ให้เหลือเพียง 4 บรรทัด โดยเน้นเฉพาะ 1. ปัญหาหลักที่เกษตรกรไทยเผชิญ และ 2. แนวทางแก้ไขทางเทคโนโลยีที่บทความแนะนำ"

ผลลัพธ์ที่ได้ (บันทึกข้อความสรุป): (สมมติผลลัพธ์จากการปรับ Prompt)

ภาคเกษตรกรรมไทยกำลังเผชิญภัยคุกคามหลักจากสภาพอากาศผันผวน ทั้งภัยแล้ง น้ำท่วม อุณหภูมิสูง และศัตรูพืชระบาด ซึ่งทำให้การวางแผนเพาะปลูกแบบดั้งเดิมล้มเหลว

ปัญหานี้นำไปสู่ต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะพืชเศรษฐกิจสำคัญอย่างข้าวและอ้อย

รัฐบาลและภาคเอกชนควรเร่งวิจัยและพัฒนาสายพันธุ์พืชที่ทนทานต่อสภาพอากาศสุดขั้ว

และต้องนำเทคโนโลยี Smart Farming และ IoT มาใช้ในการจัดการทรัพยากรน้ำและควบคุมสภาพแวดล้อมภายในฟาร์มให้แม่นยำยิ่งขึ้น

4. สรุปการเปรียบเทียบ :

การปรับ Prompt ส่งผลต่อคุณภาพของผลลัพธ์อย่างไร: ผลลัพธ์จาก Prompt ที่ 2 มีความ กระชับ และ ตรงประเด็น ตามที่กำหนด (เน้นแค่ปัญหาและแนวทางแก้ไขทางเทคโนโลยี) ทำให้ได้ข้อมูลที่เป็นสารสนเทศมากกว่าการสรุปแบบทั่วไป

ผลลัพธ์ใดที่ต้องตรวจสอบความถูกต้องซ้ำมากที่สุด เพราะเหตุใด: ผลลัพธ์จาก Prompt ที่ 1 อาจต้องตรวจสอบซ้ำมากกว่า เนื่องจากมีข้อความที่ ไม่เน้นแหล่งที่มา และอาจมีรายละเอียดที่ไม่สำคัญปะปนอยู่ (เช่น ชื่อพืชเศรษฐกิจ) ซึ่งถ้าใช้ Prompt ที่ 2 จะกรองข้อมูลที่ไม่ตรงตามบริบทของ "ปัญหา/แนวทางแก้ไข" ออกไปได้

ใบงานที่ 2.2 ตรวจสอบและประเมินความถูกต้อง (Fact-Check)
คำชี้แจง: ใบงานนี้บรรจุข้อความที่ สร้างโดย AI จากการป้อน Prompt ที่กำหนด (ซึ่งมี ข้อมูลเท็จ 2 จุด ซ่อนอยู่) ให้นักเรียนค้นหาและแก้ไขข้อมูลที่ผิดพลาด

Prompt ที่ครูป้อนให้ AI: "จงสรุปปัญหาหลักด้านเกษตรกรรมในไทยจากสภาพภูมิอากาศ และแนะนำเทคโนโลยี Smart Farming 3 ชนิดที่ควรนำมาใช้"

ข้อความผลลัพธ์ที่ AI สร้าง :"ปัญหาหลักคือภัยแล้งและน้ำท่วมทำให้ต้นทุนสูงขึ้น แนะนำให้ใช้โดรนในการหว่านเมล็ดข้าวสายพันธุ์ 'ชัยนาท 8' ซึ่งเป็นพันธุ์ที่ทนแล้งได้ดีที่สุดในโลก และติดตั้ง 'เซ็นเซอร์ pH ดิน' เพื่อควบคุมปริมาณน้ำและปุ๋ยอัตโนมัติ"

ภารกิจ:

ข้อมูลเท็จ: ระบุข้อความที่น่าสงสัย 2 จุด (0-3 คะแนน)
หลักฐาน: ค้นหาหลักฐานจาก Search Engine ว่าข้อมูลนั้นจริงหรือไม่? อย่างไร? (0-3 คะแนน)
การแก้ไข: แก้ไขข้อความเท็จให้ถูกต้องตามความเป็นจริง (0-4 คะแนน)

Page updated

Google Sites

Report abuse