1. ความปลอดภัยส่วนบุคคลและจริยธรรม (Security and Ethics)  

1.1 ความเป็นส่วนตัวของข้อมูล (Data Privacy)

• คืออะไร: สิทธิในการควบคุมว่าข้อมูลส่วนตัวของเรา (เช่น ชื่อ, ที่อยู่, เบอร์โทรศัพท์, ข้อมูลสุขภาพ, พิกัด GPS) จะถูกรวบรวม จัดเก็บ หรือนำไปใช้โดยผู้อื่นได้อย่างไร  

• ข้อควรตระหนัก:

  • การขออนุญาต: เมื่อแอปพลิเคชันขอสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลที่ไม่เกี่ยวข้องกับการทำงานหลัก (เช่น แอปฯ ไฟฉายขอสิทธิ์เข้าถึงรายชื่อติดต่อ) ควรตั้งคำถามและปฏิเสธ

  • การตรวจสอบนโยบาย: ข้อมูลที่เราให้ไปนั้น แอปพลิเคชันนำไปใช้หรือจัดเก็บอย่างไร และมีโอกาสถูกนำไปขายต่อหรือไม่

  • การป้องกัน: ควรจำกัดการให้สิทธิ์เข้าถึงข้อมูล และใช้รหัสผ่านที่ปลอดภัย

1.2 ลิขสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญา (Copyright and Intellectual Property (IP))

• คืออะไร: สิทธิ์ทางกฎหมายที่ให้เจ้าของผลงานสร้างสรรค์มีสิทธิ์แต่เพียงผู้เดียวในการทำซ้ำ ดัดแปลง หรือเผยแพร่

• สิ่งที่ต้องปฏิบัติ:

  • ห้ามละเมิด: ไม่คัดลอก/ทำซ้ำ โค้ดโปรแกรม รูปภาพ หรือเนื้อหาของผู้อื่นโดยไม่ได้รับอนุญาต

  • การให้เครดิต: ต้องระบุแหล่งที่มาของข้อมูล ภาพ หรือเครื่องมือที่นำมาใช้ในการพัฒนาแอปพลิเคชันอย่างชัดเจนและถูกต้องเสมอ

  • AI และลิขสิทธิ์: ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าผลงานที่สร้างโดย AI (Generative AI) ไม่ได้ละเมิดลิขสิทธิ์เดิมของผู้อื่น

1.3 ความปลอดภัยทางไซเบอร์ (Cybersecurity)

• การปฏิบัติ: ใช้รหัสผ่านที่ซับซ้อนและแตกต่างกันในแต่ละแอปพลิเคชัน และเปิดใช้การยืนยันตัวตนแบบ 2 ขั้นตอน (2FA)
  ตรวจสอบความปลอดภัยของรหัสผ่าน  https://www.security.org/how-secure-is-my-password/

• การป้องกัน: ระมัดระวังการคลิกลิงก์ที่ไม่รู้จัก (Phishing) และติดตั้งโปรแกรมป้องกันไวรัสในอุปกรณ์ส่วนตัว

2. การวิเคราะห์และประเมินผลกระทบของเทคโนโลยี

พลเมืองดิจิทัลต้องสามารถวิเคราะห์ได้ว่าแอปพลิเคชันและ AI ส่งผลต่อโลกภายนอกอย่างไร ทั้งในเชิงบวกและเชิงลบ

2.1 ผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตและสังคม

• ผลกระทบเชิงบวก:

  • เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานและการจัดการข้อมูล (Productivity)

  • ยกระดับคุณภาพชีวิตผ่าน IoT (เช่น ระบบ Smart Home, Telemedicine)

  • ลดช่องว่างทางการสื่อสารและการเข้าถึงข้อมูล

• ผลกระทบเชิงลบ:

  • AI Bias (อคติของ AI): หาก AI ถูกฝึกด้วยข้อมูลที่มีความลำเอียง ระบบจะตัดสินใจอย่างลำเอียงตามไปด้วย (เช่น การคัดกรองใบสมัครงานที่มีอคติทางเพศ)

  • ปัญหาทางสุขภาพ: การใช้แอปพลิเคชันมากเกินไปอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิต (เช่น โรคกลัวการพลาดโอกาส: FOMO) และปัญหาสายตา

  • การเผยแพร่ข่าวปลอม: เทคโนโลยีทำให้การสร้างและเผยแพร่ข่าวเท็จทำได้ง่ายและรวดเร็ว

2.2 ผลกระทบต่ออาชีพ

• การทดแทนแรงงาน: AI และระบบอัตโนมัติจะเข้ามาแทนที่งานที่ทำซ้ำซากและเป็นไปตามกฎเกณฑ์ (Routine Tasks)

• การเกิดอาชีพใหม่: ความต้องการผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีจะเพิ่มขึ้นอย่างมาก เช่น นักวิทยาศาสตร์ข้อมูล (Data Scientist), ผู้พัฒนา AI (AI Developer), และ วิศวกรพร้อมท์ (Prompt Engineer)

• ทักษะที่จำเป็น: ทักษะที่มนุษย์จะยังคงได้เปรียบคือ การคิดอย่างมีวิจารณญาณ, ความคิดสร้างสรรค์, การสื่อสาร, และการตัดสินใจเชิงจริยธรรม

หน้าที่ของเรา: ต้องวิเคราะห์ผลกระทบของแอปพลิเคชันที่เราสร้าง ว่าจะช่วย เพิ่มมูลค่าให้กับสังคม หรือสร้างปัญหาทางจริยธรรมหรือไม่ 

3. แนวทางปฏิบัติในฐานะพลเมืองดิจิทัล

1. คิดก่อนคลิก: ตรวจสอบแหล่งที่มาของข้อมูลก่อนเชื่อหรือแชร์ และระวังการคลิกลิงก์ที่ไม่น่าเชื่อถือ

2. ตั้งค่าอย่างรอบคอบ: ใช้รหัสผ่านที่ซับซ้อนและเปิดใช้งานการยืนยันตัวตนแบบ 2 ขั้นตอน (2FA) เสมอในทุกแอปพลิเคชันที่สำคัญ

3. สร้างสรรค์อย่างรับผิดชอบ: หากสร้างแอปพลิเคชันเพื่อแก้ปัญหาสังคม ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าแอปฯ นั้น ไม่ก่อให้เกิดผลเสีย หรือสร้างความลำเอียงให้กับกลุ่มผู้ใช้งานกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง

4. ให้เกียรติผู้สร้าง: ใช้และแบ่งปันผลงานดิจิทัลตามหลักลิขสิทธิ์ และให้เครดิตแก่ผู้สร้างเสมอ