การลําดับเรื่อง
การลําดับเรื่องมีความสําคัญต่องานเขียนมาก ไม่ว่าจะเป็นงานเขียนชนิดใด ปรีชา ช้างขวัญยืน (๒๕๔๘, หน้า ๕๐ - ๕๙) กล่าวถึงการลําดับเรื่องว่าโดยทั่วไปแล้วเนื้อหาเชิงวิชาการค่อนข้างมีความยากอยู่แล้ว ถ้าผู้เขียนลําดับเรื่องไม่ดี จะทําให้เรื่องนั้นยิ่งยากขึ้นไปอีก การลําดับเรื่องมีหลายวิธี เช่น
๑.๑ การจัดลําดับเรื่องราว เหตุการณ์ ความเปลี่ยนแปลง ตามขั้นตอน ตั้งแต่ต้นจนถึงผลลัพธ์
๑.๒ การจัดลําดับด้านสถานที่
๑.๓ การจัดลําดับทางเหตุผล การจัดลําดับที่ง่ายที่สุดคือชนิดที่เป็นความคิดสนับสนุนเป็นแบบเดียวกัน ฯลฯ
นอกจากนี้ยังกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า ผู้เขียนจะลําดับเรื่องอย่างใดนั้นอยู่ที่การพิจารณาของผู้เขียนเอง ว่าการลําดับเรื่องนั้นควรใช้วิธีใด เช่น ถ้าเขียนบันทึกเหตุการณ์ควรใช้การลําดับเรื่องตามปฏิทิน หรือถ้าเขียนอธิบายเกี่ยวกับขั้นตอนการทําสิ่งหนึ่งสิ่งใด ควรลําดับเรื่องตามลําดับขั้นตอนจะข้ามขั้นตอนไม่ได้เพราะจะทําให้ไม่ได้ความชัดเจน ส่วนเรื่องตาราวิชาการที่ยากๆในบางเรื่องควรลําดับจากเรื่องง่ายไปหาเรื่องยาก หรือบางกรณีผู้เขียนอาจลําดับจากเรื่องใหญ่ๆแล้วย่อยให้เล็กลงเพื่อให้ได้คําตอบในตอนท้าย นอกจากนั้นในการลําดับเรื่องนั้นอาจเป็นบางตอนของเนื้อเรื่อง หรือลําดับในแต่ละบท หรือทั้งเล่มก็ได้ ตรีศิลป์ บุญขจร ( ๒๕๓๘ , หน้า ๗๗๑ ) ได้แนะนําวิธีการลําดับความไว้ดังนี้
๑. ลําดับตามเหตุผล
๒. ลําดับตามเวลาหรือเหตุการณ์ก่อนหลังเป็นลําดับขั้น
๓. ลําดับตามความสําคัญ
๔. ลําดับตามทิศทางหรือสถานที่
๕. ลําดับจากส่วนรวมไปหาส่วนย่อยหรือลําดับจากส่วนย่อยไปหาส่วนรวม
จะเห็นได้ว่าหลักสําคัญในการจัดลําดับความคิดคือการจัดระเบียบแนวคิดของเรื่องให้เป็นระบบ โดยมีจุดมุ่งหมายหลักเพื่อให้ผู้เขียนเขียนได้สะดวกและมีระบบ มีลําดับขั้นตอนที่ดีและผู้อ่านเข้าใจเรื่องราวได้ง่ายขึ้น และการลําดับขั้นตอนในการเขียนมีหลายวิธี ไม่มีข้อจํากัดตายตัว ผู้เขียนสามารถเลือกใช้วิธีการลําดับข้อความไดตามความต้องการ โดยดูจากความเหมาะสมกับเนื้อหาจะทําให้งานเขียนชิ้นนั้นมีค่ามากขึ้น
การวางโครงเรื่อง
โครงเรื่องคือรายการความคิด หรือใจความสําคัญของเรื่องให้เป็นระเบียบระบบ โดยยึดจุดมุ่งหมายและขอบข่ายของเรื่องเป็นสําคัญ การเขียนโครงเรื่องเป็นขั้นตอนต่อจากการเตรียมเนื้อหาและการจัดระเบียบความคิด ( ประสิทธิ์ กาพย์กลอน , ๒๕๔๒ , หน้า ๒๕ ) ประสิทธิ์ กาพย์กลอน (๒๕๑๘ , หน้า ๑๑๖ ) ได้กล่าวถึงความสําคัญของโครงเรื่องดังนี้
๑. โครงเรื่องเป็นตัวกําหนดทิศทางในการเขียนทําให้งานเขียนมีเป้าหมายที่ชัดเจน ไม่ตกประเด็นบางประเด็นที่สําคัญ และไม่เขียนเรื่องออกนอกประเด็น
๒. ช่วยให้งานเขียนมีเอกภาพ สัมพันธภาพและสารัตถภาพ
๓. ช่วยในการวางสัดส่วนของเรื่องได้เหมาะสม โครงเรื่องจะช่วยบอกประเด็นในการเขียนและหารายละเอียดมาสนับสนุนอย่างเหมาะสม
สรุปได้ว่าการมีโครงเรื่องจะเป็นแนวทางที่ช่วยให้การเขียนเป็นไปตามกรอบและทิศทางที่เหมาะสม นอกจากนี้ ปรีชา ช้างขวัญยืน ( ๒๕๔๘ , หน้า ๖๐ - ๖๑ ) กล่าวถึงประโยชน์ในการวางโครงเรื่องดังต่อไปนี้
๑. ช่วยแบ่งหัวข้อใหญ่หัวข้อย่อยให้ชัดเจนไม่เหลื่อมล้ํากัน และการแบ่งหัวข้อเป็นหัวข้อใหญ่หัวข้อย่อยจะทําให้เขียนเชื่อมโยงหัวข้อได้ง่าย
๒. ช่วยให้มองเห็นน้ําหนักเนื้อหาของแต่ละหัวข้อ
๓. ช่วยให้ทราบว่าหัวข้อใดมีข้อมูลหรือมีความรู้พร้อมหรือไม่
๔. เป็นการช่วยป้องกันการลืม และไม่ต้องพะวงถึงหัวข้ออื่นๆ
๕. ช่วยจําแนกข้อมูลให้เป็นหมวดหมู่ เพราะถ้าเรามีโครงเรื่องแล้วก็สามารถจะจําแนกข้อมูลให้เป็นหมวดหมู่ตามโครงเรื่องได้
๖. ช่วยให้สามารถเขียนได้โดยไม่ต้องเรียงลําดับหัวข้อ