Chăm sóc bệnh nhân sau đột quị

Chăm sóc bệnh nhân sau tai biến mạch máu não

Sau tai biến mạch máu não (đột quỵ), bệnh nhân thường gặp phải nhiều vấn đề như liệt nửa người, khó nói, khó nuốt, rối loạn ý thức, và có nguy cơ cao bị biến chứng. Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp bệnh nhân hồi phục tốt hơn, ngăn ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Dưới đây là những yếu tố quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân sau tai biến mạch máu não:

1. Chăm sóc chung tại giường bệnh

• Đặt tư thế đúng:
  Nếu bệnh nhân còn hôn mê, nằm bất động: cần đặt tư thế nằm nghiêng để tránh sặc và bảo vệ đường thở.

  • Nếu bệnh nhân tỉnh, có thể nằm đầu cao 30° – 45° để giảm nguy cơ phù não và khó thở.

  • Thường xuyên thay đổi tư thế mỗi 2 giờ/lần để tránh loét tì đè.

• Giữ vệ sinh cá nhân:
  Lau rửa cơ thể hằng ngày, đặc biệt là các vùng dễ bị loét (lưng, mông, gót chân).

  • Thường xuyên thay đổi quần áo, ga giường để giữ vệ sinh.

  • Chăm sóc răng miệng, súc miệng bằng nước muối sinh lý để phòng viêm nhiễm.

2. Dinh dưỡng hợp lý

• Bệnh nhân nuốt tốt: Cho ăn thức ăn mềm, dễ nhai như cháo, súp, cơm mềm.

• Bệnh nhân khó nuốt (rối loạn nuốt):
  Cần cho ăn bằng thìa, từng muỗng nhỏ để tránh sặc.

  • Tránh thức ăn lỏng như nước canh, cháo loãng vì dễ gây sặc vào phổi.

  • Nếu nuốt quá khó, bác sĩ có thể đặt ống sonde dạ dày để đưa thức ăn vào.

• Chế độ ăn:
  Giàu đạm (cá, thịt nạc, trứng, sữa).

  • Ít muối, hạn chế mỡ động vật để tránh tăng huyết áp và xơ vữa động mạch.

  • Uống đủ nước (trừ khi có chỉ định hạn chế dịch).

3. Chăm sóc phòng ngừa biến chứng

• Phòng loét do nằm lâu:

  • Xoa bóp các vùng chịu áp lực như lưng, mông, gót chân.

  • Sử dụng đệm hơi chống loét nếu cần.

• Phòng viêm phổi:

  • Vỗ rung lưng nhẹ nhàng để giúp long đờm.

  • Nếu bệnh nhân thở máy, cần vệ sinh ống nội khí quản thường xuyên.

• Phòng huyết khối tĩnh mạch sâu:

  • Cho bệnh nhân vận động thụ động sớm (tập gập duỗi chân tay).

  • Nếu có thể, cho bệnh nhân mang vớ chống huyết khối.

4. Phục hồi chức năng sớm

• Tập vận động:

  • Nếu bệnh nhân liệt, cần tập vận động thụ động sớm để tránh teo cơ, cứng khớp.

  • Nếu bệnh nhân ngồi dậy được, cần tập đi lại dưới sự hướng dẫn của nhân viên y tế.

• Tập phục hồi ngôn ngữ:

  • Nếu bệnh nhân gặp khó khăn trong nói, cần tập luyện bằng cách lặp lại từ đơn giản, sử dụng hình ảnh hỗ trợ.

• Tập luyện nhận thức:

  • Trò chuyện với bệnh nhân, khuyến khích họ nhận diện người thân, đồ vật để kích thích não bộ.

5. Kiểm soát bệnh lý nền

• Theo dõi huyết áp thường xuyên để tránh tai biến tái phát.

• Dùng thuốc theo đơn của bác sĩ, bao gồm thuốc chống đông, thuốc huyết áp, thuốc kiểm soát mỡ máu.

• Điều chỉnh lối sống:

  • Tránh thuốc lá, rượu bia.

  • Tập thể dục nhẹ nhàng khi có thể.

6. Chăm sóc tinh thần và hỗ trợ tâm lý

• Nhiều bệnh nhân sau tai biến có thể bị trầm cảm, lo âu do mất khả năng vận động hoặc nói chuyện.

• Người thân cần động viên, trò chuyện, tạo môi trường tích cực để giúp bệnh nhân có tinh thần tốt trong quá trình hồi phục.

Chăm sóc bệnh nhân sau tai biến mạch máu não cần kiên nhẫn và phối hợp đa chuyên khoa. Việc chăm sóc tốt ngay từ đầu sẽ giúp bệnh nhân phục hồi nhanh hơn, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.