แนวทางการศึกษาระบบนิเวศ

แนวทางการศึกษา

ดัชนีสำคัญที่ใช้ในการวัดความสมบูรณ์ของธรรมชาติและการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมในพื้นที่หนึ่ง ๆ คือ "ความหลากหลายทางชีวภาพ" ซึ่งประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตหลากหลายประเภท เช่น สัตว์ขนาดเล็ก นก ผีเสื้อ แมลง และสิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ อื่น ๆ รวมถึงความหลากหลายของพันธุ์พืชต่าง ๆ การมีความเข้าใจถึงความหลากหลายเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ประชากรในพื้นที่ตระหนักถึงคุณค่าของธรรมชาติที่มีอยู่รอบตัว และเห็นความสำคัญในการร่วมมือกันดูแลรักษาและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมให้เป็นที่เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยของมนุษย์  หนึ่งในดัชนีที่สำคัญที่สุดในการวัดความสมบูรณ์ของธรรมชาติคือ "ความหลากหลายของต้นไม้" เพราะต้นไม้ไม่เพียงแค่เป็นแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัยสำหรับสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ แต่ยังมีบทบาทในการผลิตอากาศที่บริสุทธิ์และมีส่วนช่วยในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศ การเพิ่มความหลากหลายของต้นไม้ในพื้นที่จึงเป็นการบ่งชี้ถึงความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ และยังเป็นการส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และฟื้นฟูธรรมชาติเพื่อการดำรงชีวิตที่ยั่งยืนต่อไป

เทศบาลเมืองทุ่งสงมีความมุ่งมั่นในการอนุรักษ์ความหลากหลายของระบบนิเวศที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของประชาชน เพื่อให้ชุมชนได้รับประโยชน์สูงสุดจากธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ด้วยเหตุนี้ ทางเทศบาลจึงได้ริเริ่มโครงการวิจัยเชิงสำรวจพื้นที่สีเขียว โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาจำนวนและความหลากหลายของต้นไม้ในเขตป่าชุมชนและป่าสาธารณะในเขตเทศบาลเมืองทุ่งสง ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำมาใช้ในการฟื้นฟูและอนุรักษ์ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน โครงการนี้ได้มีการดำเนินงานอย่างครอบคลุม รวมถึงการจัดเก็บข้อมูลความหลากหลายในเขตสวนสาธารณะ ป่าชุมชน ป่าสวยสมรม ป่าในวัดและป่าในโรงเรียน อีกทั้งยังได้จัดทำสื่อประชาสัมพันธ์เพื่อการสื่อสารสาธารณะ เพื่อให้ประชาชนรับรู้และเข้าใจถึงความสำคัญของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ นอกจากนี้ ยังได้พัฒนาฐานข้อมูลต้นไม้ที่สามารถใช้ในการวางแผนอนุรักษ์และขยายพื้นที่สีเขียวอย่างยั่งยืน โดยกระบวนการนี้ไม่เพียงแค่เน้นการรักษาสิ่งแวดล้อมเท่านั้น แต่ยังมุ่งหวังให้เกิดความร่วมมือจากทุกภาคส่วนของชุมชนในการสร้างสรรค์อนาคตที่สดใสและยั่งยืนร่วมกัน

การสำรวจในโครงการนี้จะใช้หลักการวิจัยเชิงสำรวจภาคสนาม โดยผสมผสานวิธีการวิจัยทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ครอบคลุมและละเอียดถี่ถ้วนที่สุด เกี่ยวกับชนิดของต้นไม้ ปริมาณความชุกชุม และสถานภาพของต้นไม้ในพื้นที่เป้าหมาย การสำรวจชนิดและจำนวนต้นไม้จะดำเนินการด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การสังเกตด้วยตาเปล่า การใช้กล้องส่องทางไกลแบบสองตา (Binocular) เพื่อมองเห็นต้นไม้จากระยะไกล และการใช้กล้องถ่ายรูปเพื่อบันทึกภาพและข้อมูลอย่างชัดเจน ทีมสำรวจจะทำการจำแนกชนิดของต้นไม้ที่พบและบันทึกข้อมูลลงในฐานข้อมูล เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานในการศึกษาความหลากหลายและความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่สีเขียว ด้วยกระบวนการที่รอบคอบและละเอียดถี่ถ้วนนี้ จะทำให้เราสามารถเข้าใจถึงสภาพแวดล้อมในพื้นที่ได้อย่างลึกซึ้งและสามารถนำข้อมูลที่ได้ไปใช้ในการวางแผนฟื้นฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในเขตเทศบาลเมืองทุ่งสงได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนต่อไป

พื้นที่เป้าหมายของโครงการสำรวจและอนุรักษ์ระบบนิเวศในครั้งนี้ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของเทศบาลเมืองทุ่งสง ซึ่งประกอบไปด้วย 22 ชุมชนที่มีความหลากหลายทั้งทางด้านภูมิศาสตร์และลักษณะทางสังคม โครงการนี้มุ่งเน้นการสำรวจและศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพโดยเฉพาะชนิดและจำนวนต้นไม้ในแต่ละพื้นที่ เพื่อให้ได้ข้อมูลที่แม่นยำและเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีส่วนร่วมและยั่งยืน

การลงสำรวจจะครอบคลุมทุกชุมชนในเขตเทศบาลเมืองทุ่งสง ซึ่งได้แก่:

1. ชุมชนตลาดใน

2.ชุมชนทุ่งสง-ห้วยยอด

3.ชุมชนทุ่งสง-นาบอน

4.ชุมชนเปรมประชา

5.ชุมชนราชบริพาร

6.ชุมชนยุทธศาสตร์

7. ชุมชนบ้านในหวัง

8. ชุมชนท่าแพเหนือ

9. ชุมชนท่าแพใต้

10.ชุมชนเสริมชาติ

11.ชุมชนสะพานเหล็ก

12.ชุมชนหลังโรงพยาบาลทุ่งสง

13.ชุมชนประชาอุทิศ

14.ชุมชนตะวันออกวัดชัยชุมพล

15.ชุมชนบ้านนาเหนือ

16.ชุมชนบ้านพักรถไฟทุ่งสง

17.ชุมชนหมู่บ้านพัฒนา

18.ชุมชนหมู่บ้านโดมทองธานี

19.ชุมชนเขาปรีดี

20.ชุมชนตลาดสด

21.ชุมชนย่านการค้า

22.ชุมชนยุทธศาสตร์ 2

แต่ละชุมชนจะได้รับการสำรวจอย่างละเอียดโดยทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่จะลงพื้นที่เพื่อศึกษาชนิดของต้นไม้ ปริมาณความชุกชุม และสถานภาพของต้นไม้ ทีมสำรวจจะใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น การสำรวจด้วยตาเปล่า การใช้กล้องส่องทางไกลแบบสองตา (Binocular) และการถ่ายภาพเพื่อบันทึกข้อมูล การจำแนกและบันทึกชนิดของต้นไม้ที่พบในแต่ละชุมชนจะช่วยให้เราเข้าใจถึงความหลากหลายของพรรณไม้ในพื้นที่ ซึ่งจะเป็นพื้นฐานในการพัฒนาฐานข้อมูลเพื่อใช้ในการวางแผนอนุรักษ์และฟื้นฟูพื้นที่สีเขียวในเขตเทศบาลเมืองทุ่งสงต่อไป ด้วยการสำรวจที่ครอบคลุมและละเอียดถี่ถ้วนนี้ เทศบาลเมืองทุ่งสงหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะสามารถสร้างความเข้าใจและตระหนักรู้ในหมู่ประชาชนถึงความสำคัญของการอนุรักษ์และฟื้นฟูระบบนิเวศ เพื่อให้เมืองทุ่งสงยังคงเป็นพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์และน่าอยู่อาศัยสำหรับทุกชีวิตต่อไป

ลักษณะป่าไม้ของทุ่งสงมีความพิเศษและโดดเด่นด้วยการผสมผสานระหว่างป่าดิบชื้นและป่าเขาหิน ทำให้พื้นที่นี้มีความหลากหลายทางชีวภาพอย่างมาก นอกจากนี้ ทุ่งสงยังมีทำเลที่ตั้งที่ไม่เหมือนใคร โดยตั้งอยู่ระหว่างมหาสมุทรสองฝั่ง คือ ฝั่งอ่าวไทยและฝั่งอันดามัน ทำให้ได้รับอิทธิพลจากสภาพอากาศที่หลากหลาย ทั้งพายุและปริมาณฝนที่แตกต่างกันในแต่ละฤดูกาล ซึ่งส่งผลให้ป่ามีความหลากหลายและสมบูรณ์ทางธรรมชาติ

พื้นที่ป่าของทุ่งสงประกอบด้วยหลายประเภทที่สำคัญ ได้แก่

1. ป่าดิบชื้น (Tropical Evergreen Rain Forest หรือ Tropical Rain Forest): ป่าประเภทนี้มีต้นไม้ที่เขียวขจีตลอดทั้งปี มีความชื้นสูงและฝนตกชุกตลอดทั้งปี เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่อุดมสมบูรณ์สำหรับสัตว์ป่านานาชนิด และยังเป็นแหล่งกักเก็บคาร์บอนที่สำคัญของโลก

2.ป่าดิบเขาต่ำ (Lower Montane Rain Forest): ป่าประเภทนี้ตั้งอยู่ที่ความสูงระดับต่ำบนภูเขา มีพรรณไม้หลากหลายและต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มีมอสและเฟิร์นเกาะอยู่ ทำให้มีทัศนียภาพที่สวยงามและมีความสำคัญต่อการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศบนภูเขา

3.ป่าละเมาะเขาต่ำ (Lower Montane Scrub): เป็นป่าที่มีลักษณะเฉพาะตัว มีต้นไม้และพุ่มไม้ที่เติบโตอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย เช่น ดินที่ไม่ค่อยอุดมสมบูรณ์และความชื้นที่ไม่คงที่ ทำให้เป็นที่อยู่ของสิ่งมีชีวิตที่สามารถปรับตัวได้ดีในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลง

4.  ป่าพรุ (Peat Swamp Forest): เป็นป่าที่เติบโตอยู่ในพื้นที่ชุ่มน้ำซึ่งมีดินที่อุดมไปด้วยอินทรียวัตถุและมีกลิ่นหอมของพีท ป่าพรุเป็นแหล่งสำคัญในการเก็บกักน้ำและรักษาระบบนิเวศที่ชุ่มชื้น ทั้งยังเป็นที่อยู่อาศัยของพืชและสัตว์ที่มีความเฉพาะตัว

ความหลากหลายของประเภทป่าไม้เหล่านี้สะท้อนถึงความสำคัญของทุ่งสงในการเป็นพื้นที่อนุรักษ์ธรรมชาติที่มีคุณค่า และยังเป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญสำหรับการศึกษาทางนิเวศวิทยาและการพัฒนาที่ยั่งยืน การผสมผสานของป่าประเภทต่างๆ ในทุ่งสงจึงเป็นอีกหนึ่งเหตุผลที่ทำให้ที่นี่เป็นพื้นที่ที่สมบูรณ์และน่าสนใจสำหรับการอนุรักษ์และการศึกษาต่อไป

ผลการศึกษาจากการสำรวจความหลากหลายของชนิดต้นไม้ในพื้นที่เทศบาลเมืองทุ่งสงได้พบว่ามีต้นไม้มากถึง 83 ชนิดที่แตกต่างกัน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความหลากหลายทางชีวภาพของพื้นที่นี้อย่างชัดเจน ความหลากหลายนี้ไม่เพียงแค่บ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของระบบนิเวศในพื้นที่ แต่ยังสะท้อนถึงความสามารถของป่าในทุ่งสงในการเป็นที่อยู่อาศัยและที่พึ่งพิงสำหรับสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นสัตว์ป่าหลากชนิด แมลง นก และสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กอื่น ๆ ที่อาศัยอยู่ร่วมกันอย่างสมดุล

การพบต้นไม้ 85 (เปิดดูตารางข้อมูลต้นไม้..คลิ๊กตรงนี้) ชนิดในพื้นที่เดียวนี้แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของสภาพแวดล้อมและสภาพภูมิอากาศที่มีความแตกต่างในแต่ละจุดของทุ่งสง ไม่ว่าจะเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ พื้นที่ป่าดิบชื้น หรือป่าเขาหิน ทำให้สามารถรองรับพืชพันธุ์ต่าง ๆ ที่มีความต้องการที่หลากหลายได้ นอกจากนี้ ความหลากหลายของต้นไม้ยังมีส่วนช่วยในการรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ ปรับปรุงคุณภาพของดินและน้ำ รวมถึงสร้างแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยให้กับสัตว์ป่าต่าง ๆ ได้อย่างยั่งยืน

การศึกษาความหลากหลายของต้นไม้ในพื้นที่เทศบาลเมืองทุ่งสงจึงเป็นการเปิดเผยถึงความสมบูรณ์และความสำคัญของพื้นที่นี้ในฐานะที่เป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่มีคุณค่า และยังช่วยให้เรามีข้อมูลที่เป็นประโยชน์สำหรับการอนุรักษ์และฟื้นฟูพื้นที่ให้คงอยู่ในสภาพที่อุดมสมบูรณ์ต่อไปในอนาคต.