Öğretim stratejisi: Bir dersin hedeflerine ulaşmak için belirlenen, yöntem seçimine yön veren genel yaklaşımdır.
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
1. Sunuş yoluyla öğretim (David AUSUBEL)
2. Buluş yoluyla öğretim (Jerome BRUNER)
3. Araştırma-inceleme yoluyla öğretim (John DEWEY)
4. İşbirlikli öğrenme (Lev VYGOTSKY)
5. Tam öğrenme (Benjamin BLOOM)
6. Yapılandırmacı (Jean PİAGET, Lev VYGOTSKY)
Ausubel'in sunuş yoluyla öğretim stratejisinin özellikleri şunlardır:
1. İlk sunuşu öğretmen yapar, bunu öğrencilerin fikirleri ve tepkileri takip eder. Öğretmenin sunuşundan sonra öğrencilerin konular arasındaki ilişkiler kurması, sonuçlar çıkarması ve kendi düşüncelerini açıklaması beklenir.
2. Öğretmen dersin sunumundan sonra konuyla ilgili örnekleri çoğaltır.
3. Sunuş yoluyla öğretim tümdengelim yöntemine dayandığı için, en genel kavramın öncelikle öğretilmesi gerekir. Konunun genel yapısının ilk olarak verilmesi çok önemlidir.
4. Sunuş yoluyla öğrenme için öğrencilerin soyut düşünebilmesi gerekir. Bu nedenle bu yöntem ilköğretim 5. sınıftan sonraki eğitim kademeleri için daha uygundur.
5. Anlamlı öğrenme bir mantıki sıra içinde gerçekleştirilir. Açıklanacak konunun, bir bütünlük içinde kendisini oluşturan öğelerin birbiriyle olan ilişkilerinin görülecek şekilde sıralanması ve işlenmesi gerekir. Yeni öğretilen her bilginin bütün içindeki yeri özellikle belirtilmelidir.
Sunuş Yoluyla Öğrenmenin Etkililiği
Bilgilerin öğrencilere anlatılarak anlamlı öğrenmenin gerçekleştirilmesinde şu hususlara uyulması beklenir.
1- Organize edici bilgiler kullanılmalı:
a. Derste kullanılacak önemli kavramların tamamen anlaşılması sağlanmalı.
b. Derste geçen genellemeler ve ilkeler önceden verilmeli.
c. İşlenecek konuların ana hatları ders başında öğrencilere verilmeli
2- Anlatımda bol ve değişik örnekler kullanılmalı.
3- Anlatılanlar resim, şema, grafık gibi belirginleştirici araçlarla desteklenmeli.
4- Anlatılan konuda geçen kavram ve ilkeler arasında benzerlikler ve farklılıklar üzerinde önemle ve zaman vererek durulmalı.
5- Öğrenciye kazandırılacak bilgiler anlamlı bir bütünlük göstermelidir.
6- Öğrenciler ezberleme için cesaretlendirilmemelidir. Öğrencilerin dersi kavrayarak kendi kelimelerini kullanmaları sağlanmalıdır.
Anlamlı öğrenme sırasında öğrenciler, konu ile ilgili kendi görüşlerini rahatça söyleme, takıldıkları noktaları çekinmeden sorma ve tartışma olanaklarına sahip olmalıdırlar.
Buluş yoluyla öğretim stratejisinin adımları şunlardır:
1. Öğretmen örneği sunar
2. Öğrenci örneği tanımlar
3. Öğretmen ek örnekler sunar
4. Öğrenci yeni tanımlar ve ilk örnekle bağ kurar
5. Öğretmen ek örnekler ve örnek olmayanları verir.
6. Öğrenci örnekleri karşılaştırır ve örnek olmayanları belirler.
7. Öğrenci örneklerin özelliklerini ve aralarında ki ilişkileri kurar
8. Öğrenci tanımı yapar.
Bu stratejiye en uygun olan metot problem çözmedir. Bu strateji de problem çözme yönteminde olduğu gibi problemi çözebilmek ve sonuca ulaşabilmek için şu temel basamaklar izlenir:
1. Problemin hissedilmesi ve belirlenmesi
2. Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması
3. Problemler ilgili bilgilerin toplanması.
4. Problemle çözümüyle ilgili hipotezler ileri sürme
5. Belirlenen çözüm yollarının uygulanması
6. Problemin çözülmesi ve sonuca varılması
İşbirlikli öğrenme; sınıflarda ilerleme ve motivasyonu arttırmak için kullanılır. Eğitim alanında yapılan çalışmalarda: üçüncü sınıf ve yukarısı öğrencilerde, işbirlikçi öğrenmenin öğrenci gelişimi, yaşıtlarıyla ilişkiler, ırk ilişkileri, işbirlikçi – rekabet kıyaslamaları alanındaki etkileri üzerinedir.
İşbirlikli öğrenme daha az beceriklilerin; bu işi bilenlerle birlikte öğrenmesidir. İnsanların bazısı daha yetenekli, bazısı daha zekidir. Bu insanları bir araya getirip, birbirine yardım etmesiyle “ işbirlikli öğrenme” gerçekleştirilir. Öğrenciler ortak bir amaç için ortaklaşa çalışırlar bunu küçük gruplar kurarak gerçekleştirirler. Ancak her grup çalışması işbirlikli öğrenme olmayabilir. İşbirlikli öğrenmede: öğrencinin kendisinin ve arkadaşlarının en üst seviyede çaba göstermeleri ve öğrenme gayreti içinde olmaları gerekir.
En önemli özellikleri; grup amacının olması, düşünce ve malzemelerin paylaşılması, iş bölümü ve grup ödülüdür. Uygulaması sırasında yer alması gereken işlemler şunlardır:
1. Öğretimsel hedeflerin belirlenmesi.
2. Grup büyüklüğüne karar verme.
3. Öğrencilerin gruplara ayrılması.
4. Sınıfın düzenlenmesi.
5. Öğretim malzemelerinin bağımlılık yaratacak biçimde planlanması.
6. Bağımlılığı sağlamak için grup üyelerine roller verme.
7. Akademik işin açıklanması.
8. Olumlu amaç bağımlılığının yaratılması.
9. Bireysel değerlendirme.
10. Gruplar arasında işbirliğinin sağlanması.
11. Başarı için gerekli ölçütlerin açıklanması.
12. İstendik davranışların belirlenmesi.
13. Öğrenci davranışlarının yönlendirilmesi.
14. Grup çalışmasına yardımcı olma.
15. İşbirliği becerilerini öğretebilmek için araya girme.
16. Dersi sona erdirme.
17. Öğrenci öğrenmesini nitel ve nicel olarak değerlendirme.
18. Grubun ne kadar iyi çalıştığı değerlendirilmelidir.
Öğrenci niteliklerinden değiştirilemez özelliklerin etkisini ortadan kaldırmak için ünite sonunda testler hazırlanarak öğrencinin eksiklerin ortaya çıkarılarak öğrenciye devamlı yardım sağlanmalıdır. Öğrenci derste öğrenemedi diye kendi haline bırakılmamalı ve ek öğrenme fırsatları tanınmalıdır. Öğrencinin eksiklerini tamamlamak amacıyla şu eğitim çalışmaları yapılabilir:
1. Bire bir öğretim
2. Küçük gruplarla öğretim
3. Okulda ek öğretim
4. Evde ek öğretim
5. Programlı öğretim
6. Kaynak ve yardımcı kitaplarla ve bilgisayarlarla öğretim
7. Akademik oyunlarla öğretim
8. Tekrar öğretim
Öğrenmeyi belirleyen değiştirilebilir değişkenleri etkileyerek öğrenmedeki bireysel farklılıkları en aza indirmeye hatta yok etmeye çalışan "tam öğrenme' stratejisinin başarısında rol oynayan üç önemli etken vardır:
1. Kazandırılacak hedef davranışların öğrenilebilmesi için gerekli ön koşul öğrenmelerin önceden gerçekleşmiş olma derecesi;
2. Öğrencilerin kendini öğrenmeye verme, öğrenme sürecine katılma derecesi;
3. Öğretimin öğrencinin ihtiyaçlarına uygunluk derecesi
Yapılandırmacı öğrenme, öğrenenin kendi yetenekleri, güdüleri, inançları, tutumu ve tecrübelerinden edindikleri ile oluşan bir karar verme sürecidir. Birey öğrenme sürecinde seçici, yapıcı ve etkindir. Öğrenmenin kontrolü bireydedir. Öğrenmeye öğretmeniyle birlikte yön verir. Öğrenenlerin önceki yaşantıları, öğrenme stilleri, bakış açıları ve hazır bulunuşluk düzeyleri öğrenmelerine yön veren etmenlerdendir. Öğrenen kendi kararlarını kendi alır.