Duurzame Productie en Consumptie

Systeem Aarde

Uitputting

Welke grenzen aan groei zijn er? ★★

Het economische model van groei loopt tegen grenzen aan. Groei kan niet oneindig doorgaan. Licht dit toe met behulp van een uitleg van de termen BNP en planetaire grenzen. Geef enkele voorbeelden van deze grenzen. Licht daarnaast toe wat essentiële behoeften van de mens zijn en hoe deze zich verhouden tot consumentisme.

Planetaire grenzen, consumentisme, essentiële behoeften van de mens, groei BNP

Bronnen:

· https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries/the-nine-planetary-boundaries.html

· https://www.duurzaammbo.nl/kennisbank/planet/11-home/5171-negen-grenzen-aan-de-aarde

Regeneratie

Wat zijn alternatieven voor economische groei? ★★★

Er zijn verschillende alternatieven voor economische groei. Drie hiervan zijn: doughnut economy, triple bottom line en nested approach. Omschrijf deze modellen.

Doughnut Economy, Triple Bottom Line, Nested Approach

Bronnen:

Glebbeek, A. (2018). Donuteconomie: een wake-up call voor economisch denken. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 34(1). (https://www.aup-online.com/docserver/fulltext/01692216/34/1/TA_2018_034_001_017.pdf?expires=1661764031&id=id&accname=guest&checksum=F6BFE1E81009C1D8EED04C84346F4E85)
Cartagena, L. B., Gieteling, A., de Haan, B., Overbeek, M., Liefting, H., & Schermer, R. (2015). Duurzaamheidsimpact van maatschappelijke initiatieven. (https://www.greenwish.nl/wp-content/uploads/Eindrapport-Milieuwetenschappelijk-adviesproject-Greenwish1.pdf)
Fischer, J., Manning, A. D., Steffen, W., Rose, D. B., Daniell, K., Felton, A., ... & Wade, A. (2007). Mind the sustainability gap. Trends in ecology & evolution, 22(12), 621-624. (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169534707002820)
Tegenlicht - Een welvarende wereld zonder extreme armoede kan echt volgens Kate Raworth | VPRO Tegenlicht

Gevolgen, Impacts en Risico’s

Uitputting van hulpbronnen

Waar komen onze spullen vandaan? ★★

De grondstoffen die we gebruiken om producten te maken, komen ergens vandaan. Geef voorbeelden van (tenminste) drie verschillende grondstoffen, waarvan er één uit de biosfeer gewonnen wordt, één uit de lithosfeer en één uit de technosfeer. Licht toe wat bedoeld wordt met deze drie sferen en geef per voorbeeld aan of dit een schaarse grondstof is en of dit een hernieuwbare grondstof is.

Schaars & hernieuwbaar; Biosfeer, Lithosfeer & Technosfeer

Bronnen:

· https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/wat-is-cradle-to-cradle

· https://earthhow.com/spheres-of-earth/

· https://en.wikipedia.org/wiki/Anthroposphere

· https://npokennis.nl/longread/7721/raken-de-metalen-voor-onze-smartphones-op

· https://www.nemokennislink.nl/publicaties/periodiek-systeem-der-smartphone-elementen/

· https://www.euchems.eu/euchems-periodic-table/

Waarop draait een productieproces? ★

Bij het maken van een product zijn er naast materialen andere hulpbronnen nodig. Geef twee voorbeelden van productieprocessen, waarin arbeidskracht en energie juist een grote of kleine rol spelen.

Brandstof, Arbeidskracht

Bronnen:

· https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces

Vervuiling

Wat voor soorten vervuiling zijn er? ★★

Voorbeelden van vervuiling, ten gevolge van productie, zijn overbemesting, broeikasgassen zoals CO2, toxiciteit, plastic en afval (zwerfafval, verbranding en stortplaatsen). Geef van elk van deze categorieën een voorbeeld van hoe deze vervuiling kan ontstaan.

Overbemesting, CO2, Toxiciteit, Afval, Plastic

Bronnen:

· https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-stikstof/introductie-stikstofdossier

· https://www.klimaathelpdesk.org/answers/wat-is-het-koolstofbudget-waarbij-de-opwarming-van-de-aarde-onder-de-15-graad-blijft/

· https://www.stowa.nl/publicaties/toxiciteit-van-nederlands-oppervlaktewater-de-jaren-2013-2018

· https://natuurenmilieu.nl/publicatie/recycling-van-plastics/

· https://www.plasticsoupfoundation.org/plastic-probleem/

· https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/

· https://www.afvalcirculair.nl/onderwerpen/afvalregelgeving/afval-storten/

Sociaal

Wie heeft er last van? ★★

Een eenvoudige manier om te kijken naar impact op mensen is te denken in Hier en Daar. Hier staat voor wat er in Nederland en het Globale Noorden gebeurt, Daar voor wat er in het Globale Zuiden gebeurd. Geef voorbeelden van enkele impacts (in ieder geval arbeidsomstandigheden en ergernis) van productie en consumptie op mensen en leg daarbij uit wat het begrip afwenteling betekent en bespreek tenminste arbeidsomstandigheden impacts.

Afwenteling, Arbeidsomstandigheden, Ergernis

Bronnen

· https://www.knack.be/nieuws/milieu/het-klimaatvraagstuk-is-in-essentie-een-vraagstuk-van-bezit-macht-en-herverdeling/ (opiniestuk)

· https://earth.org/fast-fashions-detrimental-effect-on-the-environment/

Productie

Waardepropositie

Hoe voegt een onderneming waarde toe? ★

In een waardepropositie formuleert een onderneming hoe deze van waarde is voor de klant (of maatschappij als geheel). Bekijk van tenminste drie bedrijven hoe zij dit presenteren (vaak is dit uit de homepagina wel te interpreteren; dit mag je redelijk vrij doen) en geef aan welke termen uit het Boomdiagram hierin terugkomen.

Waardepropositie

Bronnen:

· https://www.consultancy.nl/nieuws/29774/wat-is-een-waardepropositie-en-hoe-ontwikkel-je-het (commerciële bron, beschrijft wat een waardepropositie is)

· Enkele pagina’s van bedrijven, maar zoek ook vooral zelf:

o https://www.werfzeep.nl/nl/over-ons/

o https://www.mcdonalds.com/nl/nl-nl/over-ons/waar-staan-we-voor.html

o https://www.renewi.com/nl-nl/over-renewi

o https://company.wizards.com/en/who-we-are

o http://www.fairphone.com/nl/impact

Circulariteit

Hoe kunnen we producten maken zonder dat hulpbronnen uitgeput raken? ★★★

Licht toe wat in productie bedoeld wordt met circulariteit aan de hand van de ontwerpbenadering cradle to cradle. Leg uit wat bedoeld wordt met een kringloop (of: cyclus) en geef voorbeelden van waarvan je een kringloop van zou kunnen beschrijven in de levenscyclus van een product. Geef bovendien een voorbeeld van hernieuwbare energie en welke rol dit speelt in cradle to cradle.

Kringlopen, Hernieuwbare Energie, Cradle to cradle

Bronnen:

· https://www.duurzaammbo.nl/wat-is-cradle-to-cradle

· https://www.voordewereldvanmorgen.nl/artikelen/wat-is-cradle-to-cradle

· https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/circulaire-economie/nederland-circulair-in-2050

· https://partnersforinnovation.com/nl/publications/inspiratiegids-circulair-ontwerp/

· https://www.duurzaammbo.nl/ce-circulair-ontwerpen

Ontwerpperspectieven

Op welke manieren wordt er duurzaam ontworpen? ★★

Er is natuurlijk geen uitputtende beschrijving te geven van manieren waarop er duurzaam ontworpen wordt. Het helpt om deze manieren van ontwerpen te bekijken vanuit ontwerpperspectieven. Een voorbeeld van zo’n perspectief is Design for Recovery, waarbij in het ontwerp rekening gehouden wordt met dat materialen, onderdelen of energiedragers weer opnieuw ingezet kunnen worden. Een manier om ontwerpperspectieven te vergelijken is Design for X, waarbij X staat voor het specifieke perspectief – en bij duurzaam of circulair ontwerpen heeft dit uiteraard een duurzame invulling. Geef tenminste vijf aanvullende voorbeelden van Design for X die aansluiten bij duurzame productie en vergelijk waar in de productieketen deze perspectieven (vooral) ingrijpen.

Design for …(*)

Bronnen:

· https://www.duurzaammbo.nl/kennisbank/smart-intelligent/duurzaam-design

· https://en.wikipedia.org/wiki/Design_for_X

· https://www.plateconference.org/product-design-framework-circular-economy/

Analyse/systeemdenken

Hoe kun je meer informatie over (de duurzaamheid van) de gehele levenscyclus van een product verkrijgen? ★★

Gebruikt in je antwoord de begrippen LCA en/of ketenanalyse en beschrijf hoe het proces in elkaar zit. De begrippen worden soms door elkaar gebruikt, dus dat mag in je antwoord ook.

LCA, ketenanalyse

Bronnen:

· Life Cycle Assessment (LCA) - Complete Beginner's Guide (ecochain.com)

· Alles over het opstellen van De Ketenanalyse (deduurzameadviseurs.nl)

· Life Cycle Assessment (LCA) | RIVM (en subpagina’s)

· Example LCA: which egg do you pick? - Hedgehog Company (hhc.earth)

Consumptie

Waardenbesef

Wat zijn waarden en hoe draagt waardenbesef bij aan (al dan niet duurzame) consumptie? ★

Ga in je antwoord in op het spanningsveld tussen verschillende persoonlijke waarden en hoe je consumptiegedrag kan veranderen door je meer bewust te zijn van je waarden.

Waardenbesef

Bronnen:

· Normen en waarden - Wikipedia

· Wieger van Dalen, Ethiek de Basis (verplichte literatuur tweedejaarscursus Beroep 4)

· Waarden voorbeelden | Wat vinden we echt de moeite waard? (normenenwaarden.org)

· Heb je duurzame waarden? Geef het goede voorbeeld (duurzaamnieuws.nl)

Bewust kiezen

Hoe kunnen bedrijven en personen het 7R-model gebruiken om duurzamer en bewuster te produceren? ★★★

Beschrijf het model en leg voor elke R uit hoe dit in de praktijk gebruikt kan worden, zowel op persoonlijk als op bedrijfsniveau.

7R-model

Bronnen:

· https://aboutcircular.nl/2019/12/06/de-r-en-van-de-circulaire-economie/

· The 7 R’s Of The Circular Economy | by Beta-i | Medium

Hoe kies ik voor een duurzaam product? ★

Bij de keuze voor een (duurzaam) product kun je rekening houden met allerlei factoren. Licht in een eigen beschouwing toe voor wat voor factoren je gevoelig zou kunnen zijn, waarom bedrijven er belang bij hebben om hier op in te springen en hoe je zonder volledige informatie te hebben toch tot een keuze zou kunnen komen.

Onvolledige informatie; kritisch, onderzoekend, reflectief

Bronnen:

· https://keurmerkenwijzer.nl/

· https://www.consumentenbond.nl/