Biodiversiteit

Niveau’s

Wat betekent het begrip biodiversiteit? ★ ★ ★

Het concept biodiversiteit wordt op drie verschillende niveaus beschreven en bepaald.

Op het niveau van de genetica, het niveau van soorten en het niveau van ecosystemen wordt de mate van diversiteit bepaald. Leg uit wat deze niveaus betekenen.

Geef aan waarom dat (wat het nut is om) deze niveaus als zodanig onderscheiden en geef hierbij enkele voorbeelden.

3 Niveaus van Biodiversiteit: Soorten, Genetisch, Ecosystemen

Bronnen

Soorten

Hoe kun je de biodiversiteit van soorten bepalen? ★ ★

Zoek een eenvoudige definitie op van het begrip soort. Maak een samenvatting van wat je gevonden hebt. Neem daarin op wat men verstaat onder biodiversiteit van soorten in een bepaald gebied en leg uit hoe je met behulp van de Shannon index de biodiversiteit kunt kwantificeren.

Shannon-diversity-index

Bronnen

https://scientias.nl/wat-een-soort/
Campbell Biology (studieboek bachelor Biologie)
https://biologiepagina.nl/1/Ordening/samenvatting.htm
https://www.omnicalculator.com/ecology/shannon-index

Genetisch

Wat is genetische variatie en het belang er van voor een populatie? ★ ★

Hoe kan een plaag de veerkracht van een populatie (negatief) beïnvloeden?

Leg uit hoe een gebeurtenis zoals een plaag kan zorgen voor een genetische flessenhals en waarom zo’n flessenhals de veerkracht van een populatie negatief kan beïnvloeden.

Genetische Flessenhals, Variatie en Veerkracht

Bronnen

Ecosystemen

Wat is nu een ecosysteem? ★ ★

Het woord ecosysteem wordt te pas en te onpas gebruikt en er zijn nogal wat termen en concepten die aan een ecosysteem gerelateerd worden. In relatie tot biodiversiteit is er wel een heldere definitie te geven, met behulp van begrippen als voedselweb, kringloop, habitat en niche.

Geef een begrijpelijke definitie van het begrip ecosysteem en beschrijf wat de begrippen habitat, niche, voedselweb en kringloop betekenen en hoe deze in een zelfgekozen ecosysteem herkenbaar zijn. Licht toe met voorbeelden.

Voedselweb en – pyramide, Kringlopen, feedback en kantelpunten, Habitat en niche

Bronnen

Campbell Biology (studieboek bachelor Biologie)
Biologielessen.nl - Habitat, niche en biotoop. Wat is het verschil?
https://edepot.wur.nl/324717 (bv pagina 17, 34, 39, 44, etc.)

Waarom zijn ecosystemen zo gevoelig voor invloeden? ★ ★

Hoewel ecosystemen zichzelf doorgaans reguleren kunnen ze door verstoringen instorten. Leg met behulp van een voorbeeld en de begrippen feedback en kantelpunt uit wat het instorten van een ecosysteem betekent.

Kringlopen, feedback en kantelpunten

Bronnen:

Ecosysteemdiensten

Ecosystemen

Wat is een dienst van het ecosysteem? ★ ★ ★

Licht het begrip ecosysteemdienst toe en geef vier categorieën van ecosysteemdiensten. Geef per categorie wat voorbeelden.

Verstrekken product, Regulerend, Cultureel

Bronnen

Verstrekken product

Wat is een voorbeeld van een product dat de natuur ons levert? ★ ★

Geef een voorbeeld van een procesdat leidt tot een product dat zijn oorsprong heeft in natuur. Leg met vorbeelden uit dat een hoge biodiversiteit dit proces zowel kan gunstig kan beïnvloeden als minder efficiënt maken.

Voedsel, Materialen, Medicijnen

Regulerend

Wat wordt bedoeld met de regulerende functie van een ecosysteem? ★ ★

Wat is o.a. een voorbeeld van een het regulerende functie van een natuurlijke omgeving dat wij in Nederland hebben? Wat kun je zeggen over de economische waarde van een dergelijke dienst?

Bestuiving, Kustbescherming, CO2 opslag

Bronnen

Cultureel

Hoe kan een ecosysteem nu een culturele bijdrage aan onze samenleving leveren? ★

Cultuur is niet alleen te vinden in de schouwburg of in een museum. Toerisme is ook cultuur en is een belangrijke bron van onze bloeiende economie. Er wordt het best gerecreëerd in een meer kleurrijke en diverse omgeving dan in een monoculture gebied als bv de Flevopolder. Geef enkele voorbeelden van recreatiemogelijkheden in de natuur en welke positieve effecten op de mentale gezondheid specifiek aan recreëren in de natuur worden toegeschreven.

Ontspannng en mentale gezondheid, Toerisme

Bronnen

Globale veranderingen

Oorzaken

Welke oorzaken, die leiden tot globale veranderingen bestaan er in relatie met de biodiversiteit? ★ ★ ★

Klimaatverandering, urbanisatie, intensieve landbouw, waterbeheer, visserij en bejaging en de introductie van exoten kunnen grootschale bedreigingen vormen voor biodiversiteit. Maak een overzicht van deze oorzaken waarin je een korte beschrijving van het begrip geeft, een voorbeeld in Nederland en een waarom dit voorbeeld een bedreiging vormt. Ter voorbeeld de introductie van exoten:

De introductie van exoten betekent dat er soorten in de natuur terecht komen die hier oorspronkelijk niet voorkwamen en andere soorten verdringen.
Een voorbeeld is de introductie van de Amerikaanse rivierkreeft.
Enkele gevolgen zijn instabiele oevers, minder waterplanten, meer algen, minder Europese rivierkreeften.

Klimaatverandering, Urbanisatie, Intensieve landbouw, Waterbeheer, Visserij en bejaging, Introductie exoten

Bronnen:

Gevolgen

Wat zijn de gevolgen van de globale veranderingen op de biodiversiteit? ★ ★ ★

Als je de vraag hierboven hebt beantwoord, ben je al een aantal voorbeelden van gevolgen tegengekomen. Deze gevolgen houden zich niet aan landsgrenzen. Er zijn grote en zichtbare effecten en effecten op microscopisch niveau. Een voorbeeld van de laatste is dat bepaalde soorten zoöplankton uit de Noordzee en te zuidwesten van de Britse eilanden ruim 1000 km verder naar het noorden zijn gemigreerd: verschuiving. Een lokalere voorbeeld is dat bestrijdingsmiddelen op een akker ervoor kunnen zorgen dat het ecosysteem in sloot en plas instort. Verschuivingen, het instorten van ecosystemen, uitsterving (o.a. insecten), stikstofproblematiek en eutrofiering, verzuring van grond en oceaan, verbleking van koraal, en toename van toxiciteit zijn vormen van globale, grootschalige gevolgen. Geef bij elk van deze voorbeelden een voorbeeld van een lokale oorzaak - hierbij kun je gebruik maken van de antwoorden op de vraag hierboven.

Verschuivingen, Instorten ecosystemen, Uitsterving (o.a. insecten), Stikstofproblematiek en eutrofiering, Verzuring, Verbleking van koraal, Toxiciteit

Bronnen

Natuurbeheer

Behoud

Wat doet Nederland om de natuur te behouden? ★ ★

Aan de natuurbehoud wordt al ruim 100 jaar gedaan. De oudste Nationale parken in de VS zijn hier een voorbeeld van. Ook dichter bij huis, te weten het Naardermeer, werd als lang geleden door een initiatief van o.a. leraar Jac. P. Thijsse tot natuurmonument bestempeld. Verschillende vormen van natuurbeheer zijn extensieve landbouw, agroforestry, inzaaing van randen van weidegebieden, waterbeheer, gemengede landbouw, en maaibeleid van bermen.

Geef een beschrijving en voorbeeld van tenminste drie van deze vormen van natuurbeheer.

Extensieve landbouw, Agroforestry, Inzaaing randen weidegebieden, Waterbeheer, Mixed landbouw, Maaibeleid van bermen

Bronnen

Noorduijn, Mirjam; Dijkhuizen, Sietzo (2005), Honderd jaar Natuurmonumenten, met dank aan Jac. P. Thijsse; Ons Erfdeel 48
https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/kennisonline-onderzoeksprojecten-lvvn/kennisonline/agroforestry-1.htm
https://research.wur.nl/en/publications/typering-extensieve-landbouw-in-nederland
https://www.utrecht.nl/wonen-en-leven/parken-en-groen/groenonderhoud/maaien
https://www.hdsr.nl/buurt/
https://unievanwaterschappen.nl/themas/biodiversiteit/

Restauratie

Waarom is het natuurherstel zo belangrijk? ★ ★ ★

Op verschillende manieren wordt er aan natuurherstel gewerkt. In Nederland is al een aantal decennia geleden begonnen met de oeverbeddingen van rivieren weer in natuurlijke vorm terug te brengen. Ook de aanleg van ecoducten heeft een grote positieve invloed gehad op het herstel van de natuurlijke omgeving. Geef een beschrijving van twee van dit soort projecten. Bespreek daarbij de verrichtte werkzaamheden en de bereikte resultaten. Kies een kleine lokale en een die zich meer op een groter gebied oriënteert. Noem ook de voordelen die de acties hebben op bijvoorbeeld klimaat, biodiversiteit en ecosysteemdiensten.

Rivierwater- en oever beheer, herbebossing van loofbomen, Selectieve kap van bomen, Vergroening steden met parken en perken, Rewilding, Ecoducten

Bronnen:

Actoren

Wat wordt bedoeld met de actoren die betrokken zijn bij het beheer van de natuur? ★ ★

Verschillende actoren kunnen bijdragen aan behoud en restauratie van ecosystemen. Bekijk de actoren in het rijtje: burger, consument, politiek, bedrijven, NGO’s en geef voor elke actor een voorbeeld van hoe zij kunnen bijdragen.

Burger, Consument, Politiek, Bedrijven, NGO’s

Bronnen:

Deze vragen zijn onlangs aangepast, maar de Uitwerkingen Biodiversiteit nog niet. Je kunt er wel inspiratie opdoen.