Binnenlands Bestuur 27-06-2025 Hoe de Regionale Energie Strategie vervangen wordt
Volgens Unie van Waterschappen was de RES ‘vleugellam’ geworden. Hoe gaat het met de dertig RES-regio’s in Nederland? Donderdag 3 juli komt het Nationaal Programma Regionale Energie Strategie (NP RES) naar buiten met een nieuwe stand van zaken, op basis van de tweejaarlijkse voortgangsdocumenten van alle regionale samenwerkingen. Eén ding is meteen al duidelijk: de RES-regio’s gaan verdwijnen. Tegen de zin van klimaatminister Sophie Hermans en ook de VNG nam de Tweede Kamer afgelopen februari een motie daartoe aan van VVD-Kamerlid Silvio Erkens. Een recente Kamerbrief van Hermans over het decentrale energiesysteem van de nabije toekomst bevestigt het einde de RES-regio’s. Dat zal gebeuren in het kader van een proces dat sinds begin vorig jaar bezig is, onder de vlag van de zogenaamde Interbestuurlijke Samenwerkingsagenda (ISA). Deze samenwerking moet op 1 januari 2026 het nieuwe Nationaal Programma Energiesysteem (NP ES) tot gevolg hebben, waarin onder meer de huidige nationale programma’s voor de lokale warmtetransitie en de regionale energiestrategieën worden opgenomen. (...) Voor gemeenten wordt die warmtetransitie de komende jaren een speerpunt. Op basis van de al aangenomen Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) moeten gemeenten volgend jaar een warmteprogramma hebben liggen, met daarin welke wijken wanneer van het gas gaan. Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening niet dat het energiedomein overheersend gaat worden in de strijd om de ruimte, waarvoor ook nog vele andere domeinen om voorrang strijden zoals de woonopgave.
Kamerbrief 18-06-2025 Decentrale ontwikkeling van het energiesysteem
+ Samenvatting
Het kabinet wil zich sterker richten op de decentrale ontwikkeling van het energiesysteem in Nederland. Dit betekent dat energie vaker lokaal wordt opgewekt en de energietransitie lokaal en regionaal zichtbaarder wordt. De focus ligt op het balanceren van vraag en aanbod van energie op elk schaalniveau, het verbeteren van de samenhang tussen gebiedsontwikkeling en het energiesysteem, en regie vanuit een sociaal-maatschappelijk perspectief. Deze decentrale aanpak biedt aanzienlijke maatschappelijke en economische voordelen voor leefbaarheid, betaalbaarheid en betrouwbaarheid van het energiesysteem.
De toename van elektrificatie en collectieve warmtesystemen versterkt de noodzaak van decentrale ontwikkeling. Lokale opwek en opslag verminderen de behoefte aan uitgebreide transportinfrastructuur en dragen bij aan een robuust en minder congestiegevoelig energiesysteem. Hoewel het energiesysteem als één geheel functioneert, worden lokale en regionale bronnen steeds belangrijker voor mobiliteit, de gebouwde omgeving, bedrijven en landbouw, terwijl het centrale systeem de leveringszekerheid waarborgt.
Technologisch ligt de nadruk op elektriciteit (zonne- en windenergie, batterijen, slim laden) en warmte (geothermie, warmtepompen, collectieve warmtesystemen). Deze technologieën kunnen piekbelastingen op het net verminderen en efficiënter gebruik bevorderen. Sociaal-maatschappelijk is het essentieel om lokale initiatieven te ondersteunen, met aandacht voor een rechtvaardige energietransitie, financiële participatie en zeggenschap van burgers.
De potentie van decentrale ontwikkelingen is duidelijk, met praktijkvoorbeelden die aantonen dat aanzienlijke investeringen in het net kunnen worden gedempt. Het kabinet zal de bijdrage hiervan verder onderzoeken. De kernkeuzes zijn: afstemming van vraag en aanbod op elk schaalniveau met minimale energietransport, gebiedsgericht ontwerp van het energiesysteem als integraal onderdeel van de ruimtelijke ordening, en regie vanuit een sociaal-maatschappelijk perspectief.
Huidig beleid omvat integrale programmering en locatiesturing voor samenhangende keuzes. Energiehubs zijn cruciaal voor het lokaal samenbrengen van vraag en aanbod en het creëren van flexibiliteit. Het Landelijk Actieprogramma Netcongestie richt zich op het versnellen van de aanleg en het optimaliseren van het gebruik van het elektriciteitsnet. Het programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) draagt bij door rijksgronden beschikbaar te stellen voor duurzame energieopwekking.
Per 1 januari 2026 wordt een nieuw nationaal programma voor het energiesysteem opgericht, dat bestaande interbestuurlijke programma's bundelt en medeoverheden efficiënter ondersteunt. Digitalisering, financiering en professionalisering zijn sleutelfactoren voor succes. Digitale oplossingen zijn essentieel voor slimme afstemming van vraag en aanbod, maar vereisen ook beheer van privacy- en cyberrisico's. Robuuste financiering en financiële prikkels zijn nodig om flexibiliteit op decentraal niveau te stimuleren. Ten slotte is ondersteuning voor lokaal en gebiedsgericht maatwerk cruciaal, inclusief kennisoverdracht en het versterken van organiserend vermogen. De verdere uitwerking zal plaatsvinden binnen de Interbestuurlijke Samenwerkingsagenda (ISA). [Samenvatting met behulp van Gemini AI]
RES Herijking ter inzage - februari/maart 2025
In de geactualiseerde RES is de voortgang die de deelnemende overheden hebben gemaakt meegenomen. Dit geldt ook voor besluitvorming die heeft plaatsgevonden. Onderliggend aan de concept RES Herijking is een planMER uitgevoerd. Het planMER is een bijlage bij de concept RES Herijking en geeft inzicht in de milieueffecten van de zoekgebieden. In het planMER zelf worden geen besluiten genomen.
De concept RES Herijking en de PlanMER van de RES regio Utrecht zijn digitaal in te zien op de website van de Energieregio (U10/U16).
De stukken zijn bij de regio en de aangesloten gemeenten in te zien van 13 februari tot 27 maart 2025.
Zie de aankondiging in het Gemeenteblad (van de diverse U16-gemeenten).
De RES Herijking is ook te vinden bij de Provincie Utrecht (online en PDF 58p) en energieutrecht.nl .
Website gemeente Houten 17-02-25: Terzagelegging actualisering Regionale Energiestrategie
Gemeente Houten raadsinformatiebrief Herijking Regionale Energiestrategie:
07-02-2025 Raadsinformatiebrief concept Regonale Energiestrategie (RES) Herijking
Bijlage 1: Concept RES regio Utrecht Herijking; Bijlage 2: PlanMER RES Herijking
REGIOVERBAND U10/U16
U10 is een 'lichtvoetig netwerk', een wisselend bestuurlijk samenwerkingsverband van gemeenten in de regio Utrecht
(zie ook Prov. Utrecht)
>>> Oudewater Provinciaal Inpassingsplan (PIP, projectbesluit), zie Oudewater
VNG: Regionale Energiestrategie (RES)
Een RES is een regionaal samenwerkingsverband voor de ruimtelijke inpassing van de energietransitie, waaronder het regionaal vertalen van de nationale afspraken uit het Klimaatakkoord voor o.a. de sectoren Elektriciteit en Gebouwde Omgeving via regionale warmteplannen, energie- infrastructuurplannen en de opgave voor hernieuwbare energie opwekking. Het inzetten van RES moet zorgen voor draagvlak en acceptatie bij maatschappelijke partners (burgers, bedrijven, groene partijen, netbeheerders) in de regio. U10/U16 is één van de regio's.
Brochure Regionale Energiestrategie (PDF 7p)
Brochure van IPO, UvW, VNG
Presentaties U10-beraad(t) 30-01-19
met o.a. deelsessie over de energieanalyse