Το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Επιμέλεια ιστοσελίδας: Κυρίτση Νάντια, Καρράς Άγγελος

Τμήμα Α2 της Α΄ Τάξης - Α΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού

Σχολικό έτος 2021-2022

Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου;

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου υπάρχει από μόνο του στη φύση, χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση.

Τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν μια σαφή εικόνα: Η αλλαγή του κλίματος συμβαίνει και προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από την ανθρώπινη δραστηριότητα, δηλαδή από όλους εμάς. Οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου ενδέχεται να είναι σοβαρές και επιβλαβείς στις επόμενες δεκαετίες. Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από αυτοκίνητα, σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και άλλες τεχνητές πηγές αποτελούν την κύρια αιτία.

Αυτές οι εκπομπές περιλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) – το κύριο αέριο του θερμοκηπίου – το οποίο έχει φτάσει στο επίπεδο συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρά μας που η Γη δεν έχει δει για περισσότερο από 400.000 χρόνια. Αυτά τα αέρια θερμοκηπίου δρουν σαν μια κουβέρτα, παγιδεύοντας τη ζεστασιά του ήλιου κοντά στην επιφάνεια της γης, επηρεάζοντας το κλίμα του πλανήτη.

Πώς δημιουργείται το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Η ηλιακή ενέργεια περνάει μέσα από την ατμόσφαιρα θερμαίνοντας την. Τα αέρια του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, δρουν σαν μια κουβέρτα, παγιδεύοντας θερμότητα κοντά στην επιφάνεια της γης, αυξάνοντας τη θερμοκρασία.

Αυτή είναι μια φυσική διαδικασία που θερμαίνει τον πλανήτη.

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες όμως αυξάνουν την ποσότητα των αερίων θερμοκηπίου και παγιδεύουν περισσότερη θερμότητα. Η ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και τα αέρια του θερμοκηπίου παραμένουν στην ατμόσφαιρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρόλο που τα φυτά και οι ωκεανοί απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, το σύνολο αυτού του άνθρακα που απελευθερώνουν οι άνθρωποι έχει αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό που δεν είναι διαχειρίσιμο με φυσικά μέσα.

Ποια είναι τα αέρια του θερμοκηπίου;

Οι τρεις συνηθέστεροι τύποι αερίων θερμοκηπίου είναι:

Διοξείδιο του άνθρακα (CO2): Το διοξείδιο του άνθρακα εισέρχεται στην ατμόσφαιρα μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακας), στερεών αποβλήτων, δέντρων και προϊόντων ξυλείας, καθώς και ως αποτέλεσμα άλλων χημικών αντιδράσεων, όπως είναι η παραγωγή τσιμέντου. Το διοξείδιο του άνθρακα απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύεται όταν απορροφάται από τα φυτά ως τμήμα του κύκλου του βιολογικού άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα αποτελεί το 82% των εκπομπών θερμοκηπίου τις ΗΠΑ.

Μεθάνιο (CH4): Το μεθάνιο εκπέμπεται κατά την παραγωγή και τη μεταφορά άνθρακα, φυσικού αερίου και πετρελαίου. Οι εκπομπές μεθανίου προέρχονται επίσης από ζώα και άλλες γεωργικές δραστηριότητες, και από τη διάσπαση οργανικών αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής. Το μεθάνιο αποτελεί το 10% των εκπομπών θερμοκηπίου των ΗΠΑ.

Νιτρικό οξείδιο (N2O): Το οξείδιο του αζώτου εκπέμπεται κατά τη διάρκεια γεωργικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων, καθώς και κατά την καύση ορυκτών καυσίμων και στερεών αποβλήτων. Αποτελεί το 5% των εκπομπών θερμοκηπίου των ΗΠΑ.

Από πού προέρχονται τα αέρια του θερμοκηπίου;

Μέχρι πριν από περίπου 150 χρόνια, η ανθρωπότητα δεν παρήγαγε πολλά αέρια θερμοκηπίου. Αυτό άλλαξε από τη βιομηχανική επανάσταση, όταν δηλαδή δάση κόπηκαν για να γίνουν πόλεις και φάρμες, ενώ παράλληλα άνθισαν οι εφευρέσεις και βιομηχανικές καινοτομίες, όπως η ευρεία χρήση ηλεκτρισμού και αυτοκινήτων.

Αυτές οι εφευρέσεις και οι καινοτομίες απαιτούν ενέργεια. Η καύση ορυκτών καυσίμων – άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου – έχει καταστεί σημαντική πηγή αυτής της ενέργειας. Όμως, η καύση ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα και άλλα αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής

Σύμφωνα με τον οργανισμό ν ΗΠΑ που είναι υπεύθυνος για θέματα ατμόσφαιρας και υδάτων, κάθε μία από τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ήταν θερμότερη από την προηγούμενη.

Οι αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες απειλούν την ανθρώπινη υγεία, αυξάνουν τον κίνδυνο ορισμένων ακραίων καιρικών συνθηκών και βλάπτουν τα οικοσυστήματα του πλανήτη.

Καθώς οι θερμοί και πολικοί πάγοι των ωκεανών λιώνουν, το επίπεδο της θάλασσας ανεβαίνει, θέτοντας σε κίνδυνο πολλές παράκτιες περιοχές. Αυτές οι επιπτώσεις είναι ήδη αισθητές σήμερα, ενώ το αντίκτυπο που έχουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως φτωχοί, ηλικιωμένοι κάτοικοι που ζουν σε εμπόλεμες ζώνες είναι ακόμη μεγαλύτερο

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής περιλαμβάνουν:

Καύσωνες. Ο καύσωνας είναι ο πολύ ζεστός καιρός για μεγάλο χρονικό διάστημα. Καθώς η Γη θερμαίνεται, όλο και περισσότερες περιοχές θα κινδυνεύουν από θερμότερα και συχνότερα ακραία κύματα καύσωνα. Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της ακραίας θερμοκρασίας.

Καταιγίδες. Οι έντονες βροχοπτώσεις συμβαίνουν όλο και πιο συχνά σε περισσότερα μέρη του κόσμου. Εκτός από τις πλημμύρες, οι βροχοπτώσεις αυξάνουν επίσης και τον κίνδυνο κατολισθήσεων. Όταν οι βροχοπτώσεις συμβαίνουν πάνω από ένα όριο, το έδαφος μουσκεύει σε τέτοιο βαθμό που οι πλαγιές μπορούν να χάσουν τη σταθερότητά τους, προκαλώντας κατολίσθηση.

Αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΝΑΣΑ για την κλιματική αλλαγή, ο ρυθμός αύξησης της στάθμης της θάλασσας έχει αυξηθεί από περίπου 2,5 χιλιοστά ετησίως τη δεκαετία του 1990 σε 3,4 χιλιοστά το χρόνο σήμερα. Δεδομένου ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του συνολικού πληθυσμού της γης ζει σε παραθαλάσσιες και παράκτιες περιοχές, η συνεχόμενη αύξηση της στάθμης της θάλασσας είναι ανησυχητική.

Απειλή για τα ζώα. Καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, πολλά φυτά και ζώα μεταναστεύουν σε υψηλότερα υψόμετρα ή μακριά από τον ισημερινό. Ορισμένα ζώα ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες μετακίνησης και προσαρμογής σε νέες περιοχές.