วางปากตรงไหนดี

          เสียงฟลูตเกิดจากลมที่พุ่งออกจากช่องริมฝีปาก (Aperture) เป็นเส้นเล็กๆ ไปชนที่ขอบด้านนอกของรูเป่า ทำให้ลมแยกออกเป็น 2 ส่วน จึงเกิดการสั่นสะเทือนของโมเลกุล แล้วทำให้มีเสียงเกิดขึ้น

          ทิศทางของลมที่กระทบกับขอบด้านนอกนี้ บวกกับขนาดของช่องริมฝีปากและแรงอัดของลมที่เหมาะสม ทำให้เกิดระดับเสียงต่างๆ ตามสมควร1

          การวางปากกับแป้นรองริมฝีปาก (Lip Plate) อย่างถูกต้อง เป็นพื้นฐานสำคัญที่ทำให้สามารถควบคุมขนาดของช่องริมฝีปากและทิศทางของลมได้อย่างเหมาะสมกับระดับเสียงต่างๆ และยังเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เป่าได้เสียงที่ดี ปราศจากเสียงลม

หลักการสำคัญ

          1. ต้องไม่เกร็งกล้ามเนื้อบริเวณแก้มทั้ง 2 ข้าง นักฟลูตส่วนใหญ่เวลาเป่าจะต้องมีช่องว่างระหว่างกระพุ้งแก้มกับฟัน ในการนี้จะต้องมีลมเข้าไปบริเวณช่องว่างนี้เวลาเป่า

          2. ริมฝีปากล่างควรปิดรูเป่าประมาณ 1/3 เท่านั้น2

          3. เวลาเป่า เมื่อส่องกระจกจะต้องมองไม่เห็นขอบด้านในของรูเป่า3

หลักการ + ข้อแตกต่างระหว่างบุคคล

          1. สำหรับคนที่มีริมฝีปากไม่หนานักควรทำให้ขอบของริมฝีปากล่างสัมผัสกับขอบด้านในของรูเป่า

          2. สำหรับคนที่มีริมฝีปากหนากว่านั้น (คนเอเชียมักมีริมฝีปากที่หนากว่าคนยุโรป) ขอบด้านในของรูเป่าควรสัมผัสบริเวณเหนือจากขอบริมฝีปากล่างขึ้นมา แต่เมื่อส่องกระจกจะต้องมองไม่เห็นขอบด้านในของรูเป่า

          3. สำหรับบางคน โดยเฉพาะคนที่มีติ่งตรงกลางริมฝีปากบน (Tear Drop) ลมที่พุ่งออกมาจะไม่ออกจากจุดตรงกลางของช่องริมฝีปาก ซึ่งหมายความว่าปากจะต้องเบี้ยวไปด้านใดด้านหนึ่ง ตามสมควรกับบุคคล (โดยมากมักเป็นด้านซ้าย)

          4. ไม่สำคัญที่จะต้องทำให้ลมพุ่งออกมาจากจุดตรงกลางของช่องริมฝีปาก แต่สำคัญที่ลมจะต้องพุ่งไปชนที่จุดตรงกลางของขอบด้านนอกของรูเป่า

          5. ไม่มีใครที่สามารถเป่าโดยการวางฟลูตตรงๆ โดยที่ไม่เอียงไปด้านในด้านหนึ่ง โดยปรกติแล้วฟลูตจะเบี้ยวจากริมฝีปากเสมอ ไม่ด้านบนก็ด้านล่าง ไม่ข้างซ้ายก็ข้างขวา ทั้งนี้ขอให้เข้าใจว่าใบหน้าทั้ง 2 ข้างของคนเราไม่เท่ากัน ขนาดของกล้ามเนื้อมัดต่างๆ บริเวณรอบริมฝีปากจึงไม่เท่ากันด้วย นอกจากนั้นการควบคุมกล้ามเนี้อบริเวณรอบริมฝีปากเพื่อทำให้ลมเป็นเส้นเล็กๆ จะทำให้ปากเบี้ยวเสมอ

          6. ห้ามเกร็งกล้ามเนื้อบริเวณแก้มโดยเด็ดขาด

          7. "ปิดรูเป่าไม่เกิน 1/3 และมองไม่เห็นขอบด้านในของรูเป่า" คือข้อสรุปอย่างสั้นๆ (แต่ลึกซึ้ง)

ภาพแสดงการปิดรูเป่าด้วยริมฝีปากล่าง

La bonne position – การวางปากที่เหมาะสม

Couvert – ปิดมากเกินไป

 Découvert – เปิดมากเกินไป

ภาพบางส่วนจาก http://flute.etoile-b.com

หมายเหตุ เทคนิครูปปาก (Embouchure Technique) เป็นเรื่องละเอียดอ่อน การฝึกหัดด้วยตนเอง มีโอกาสเข้าใจผิดและเป่าด้วยวิธีที่ผิดได้มากถึงมากที่สุด

________________________________________

เชิงอรรถ

1 อ่านแล้วอาจรู้สึกว่าเข้าใจได้ยาก หรือปฏิบัติได้ยาก แต่นักฟลูตที่เป่าได้ถูกต้องส่วนใหญ่เข้าใจได้โดยง่ายโดยการทำตามที่ครูบอก

2-3 การปิดรูเป่ามากกว่า 1/3 ไม่ใช่เทคนิคที่ผิด แต่เป็นเทคนิคที่ไม่ดีเพราะทำให้เสียงบี้เล็กและมีเสียงลม ส่วนการไม่ใช้ริมฝีปากล่างปิดรูเป่าจนทำให้มองเห็นขอบด้านในเป็นเทคนิคที่ผิด จะทำให้มีปัญหาในการควบคุมริมฝีปาก โดยเฉพาะการเป่าเสียงสูงๆ จะทำได้ยากอย่างยิ่ง