แบบฝึกหัดเฉพาะ (Pure Exercises) หมายถึง แบบฝึกหัดที่มีการแยกแยะเทคนิคแต่ละอย่างๆ ออกจากกันเป็นอย่างๆ ไป หรือเป็นแบบฝึกหัดสำหรับแก้ไขปัญหาเฉพาะจุดต่างๆ โดยแบบฝึกหัดเหล่านี้ไม่ได้มีดนตรี (Music) เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย
แบบฝึกหัดเฉพาะได้แก่อะไรบ้าง?
ได้แก่แบบฝึกหัดเหล่านี้ เช่น
- Scales and Arpeggios
- Harmonics
- Large Intervals
- Registers and Dynamics
- Single/Double/Triple Tonguing
- Attack in Low/High Notes
- Etc.
ความสำคัญของการซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะ
เนื่องจากในแบบฝึกหัดประยุกต์ (Applied Exercises) และ บทเพลง (Repertoires) ต่างๆ ประกอบไปด้วยเทคนิคหลายๆ อย่าง เป็นเหมือนการรวบรวมเทคนิคต่างๆ เข้าไว้ด้วยกัน การซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะที่เป็นการแยกแยะเทคนิคต่างๆ ออกมาจึงเป็นเรื่องจำเป็น เพราะถ้าเรายังไม่สามารถเล่นเทคนิคแต่ละอย่างๆ เหล่านี้ได้ดี หรือไม่ได้รักษาเทคนิคต่างๆ เหล่านี้ไว้ ย่อมเป็นไปไม่ได้ที่เราจะสามารถเล่นแบบฝึกหัดประยุกต์และบทเพลงได้ดี หรืออาจไม่สามารถเล่นได้เลยก็ได้
อีกนัยหนึ่ง แบบฝึกหัดเฉพาะ (Pure Exercises) เป็นพื้นฐานของการเล่นแบบฝึกหัดประยุกต์และบทเพลงต่างๆ
ความจริงบางครั้งการที่เราไม่สามารถเล่นแบบฝึกหัดประยุกต์หรือบทเพลงได้ดี ก็เพราะเราไม่ได้ซ้อมแบบฝึกหัดที่แยกแยะปัญหาทางเทคนิคต่างๆ ออกมาเป็นอย่างๆ ไปนั่นเอง
อีกนัยหนึ่ง การซ้อมเทคนิคทีละอย่างๆ ย่อมเป็นเรื่องง่ายกว่า และจะทำให้เราเข้าถึงปัญหาและแก้ปัญหาเฉพาะจุดต่างๆ ได้ง่ายกว่า
นี่คือสาเหตุที่เราจะต้องซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะ
เราจะสามารถเล่นแบบฝึกหัดหรือบทเพลงที่รวบรวมเทคนิคหลายๆ อย่างเข้าด้วยกันได้ดีได้อย่างไร ในเมื่อเรายังไม่สามารถเล่นเทคนิคเฉพาะอย่างแต่ละอย่างๆ ได้ดี?
การซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะแตกต่างจากการซ้อมแบบฝึกหัดประยุกต์และบทเพลง
เนื่องจากแบบฝึกหัดเฉพาะต่างๆ โดยมากมักเป็นแบบฝึกหัดที่ต้องซ้อมในระยะยาว คือไม่สามารถซ้อมให้ดีได้ภายในวันเดียว ฉะนั้นการซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะจึงแตกต่างกับการซ้อมแบบฝึกหัดประยุกต์และบทเพลงที่ต้องซ้อมให้ได้ตามระยะเวลาที่กำหนด
การซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะนั้น ไม่ควรกำหนดลงไปแน่นอนว่าเมื่อไหร่เราจะต้องเล่นได้สมบูรณ์แบบ เราจะเล่นเทคนิคต่างๆ เหล่านี้ได้ดีเมื่อไหร่ก็ตามไม่ใช่เรื่องสำคัญ สำคัญแต่ว่าเราจะต้องซ้อมอย่างสม่ำเสมอทุกวันเหมือนกับการรับประทานอาหาร
การซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะเปรียบเหมือนการรับประทาน “ข้าว”
ส่วนการซ้อมแบบฝึกหัดประยุกต์และบทเพลงเปรียบเหมือนการรับประทาน “กับข้าว” ที่เปลี่ยนไปเรื่อยๆ ทุกมื้อ
อย่างไรก็ตาม การซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะย่อมไม่ใช่การเป่าไปเรื่อยๆ โดยที่ไม่ต้องสนใจว่าจะผิดหรือถูก
แม้ว่าการซ้อมแบบฝึกหัดประเภทนี้จะเป็นการซ้อมในระยะยาวก็ตาม แต่เราก็จะต้องพยายามซ้อมให้ถูกอยู่เสมอ เพราะถ้าเราซ้อมผิดก็เท่ากับว่าเราติดลบ
อนึ่ง เนื่องจากการซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะเป็นการซ้อมในระยะยาวโดยมาก จึงควรระลึกไว้ว่า “เราไม่ได้ซ้อมเพื่อวันนี้ แต่เราซ้อมเพื่อวันข้างหน้าต่างหาก” (อย่าใจร้อน)
ซ้อมแบบฝึกหัดเฉพาะตามความเหมาะสมของแต่ละบุคคล
เนื่องจากแต่ละบุคคลย่อมมีปัญหาทางเทคนิคที่ไม่เหมือนกัน จึงทำให้ประเภทของแบบฝึกหัดเฉพาะที่แต่บุคคลต้องซ้อมแตกต่างกันออกไปด้วย
เช่นบางคนอาจตัดลิ้นเสียงต่ำได้ไม่ยากนัก แต่บางคนอาจตัดเล่นเสียงต่ำได้ยาก จึงทำให้ต้องซ้อมเรื่องการตัดลิ้นเสียงต่ำเป็นพิเศษ
หรือบางคนอาจไม่ต้องซ้อม Trill ทุกวัน ในขณะที่บางคนจำเป็นต้องซ้อมบ่อยๆ เป็นต้น
ถาม จะรู้ได้อย่างไรว่าเราควรซ้อมอะไรเป็นพิเศษ?
ตอบ ในเรื่องนี้อาจารย์จะบอกเราเอง โดยที่เราไม่ต้องถาม
ในการเรียนดนตรี (โดยเฉพาะในการเรียนขั้นสูง) อาจารย์เป็นทุกอย่าง เหมือนกับเป็นพ่อแม่ที่คอยป้อนข้าวป้อนน้ำและแก้ปัญหาต่างๆ ให้ลูก ไม่มีใครรู้จักปัญหาต่างๆ ดีเท่าอาจารย์ของเราเอง แท้ที่จริงแล้ว อาจารย์รู้จักเรามากกว่าที่เรารู้จักตนเองเสียอีก
แบบฝึกหัดเฉพาะที่ทุกคนควรซ้อมอย่างสม่ำเสมอ
ดังที่ได้กล่าวแล้วว่า ความแตกต่างของแต่ละบุคคลย่อมทำให้แบบฝึกหัดเฉพาะที่แต่ละคนควรซ้อมแตกต่างกันไป แต่แบบฝึกหัดเฉพาะบางอย่างก็เป็นแบบฝึกหัดที่ทุกคนควรซ้อมทุกวัน เช่น Scales and Arpeggios, Double/Triple Tonguing, Large Intervals เป็นต้น
ตำราเรียนแบบฝึกหัดเฉพาะมีอะไรบ้าง?
ตำราเรียนแบบฝึกหัดเฉพาะที่เป็นที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย เช่น
- P. TAFFANEL & Ph. GAUBERT : 17 Grands Exercices Journaliers de Mécanisme
- M. MOYSE : Etudes et Exercices Techniques
- M. MOYSE : Exercises Journaliers
- Ph. BERNOLD : La Technique d’Embouchure
- M. A. REICHERT : Tägliche Übungen opus 5
- Etc.
หมายเหตุ เทคนิคต่างๆ ที่อยู่ในตำราแบบฝึกหัดเฉพาะต่างๆ มักเป็นเทคนิคปรกติที่ไม่ใช่เทคนิคที่ใช้ใน ดนตรีร่วมสมัย (Contemporary Music) ที่เรียกว่า “Extended Techniques” เทคนิคร่วมสมัยดังกล่าวนี้ไม่มีตำราฝึกอย่างเป็นล่ำเป็นสัน ซึ่งอันที่จริงมีเทคนิคร่วมสมัยบางอย่างเท่านั้นที่ต้องฝึกอย่างจริงจัง โดยมากไม่ต้องฝึกเป็นประจำก็สามารถทำได้ ความจริงสิ่งที่ยากในการเล่นบทเพลงร่วมสมัยไม่ใช่เรื่องของเทคนิค (ไม่ได้แปลว่าไม่ต้องมีเทคนิคที่ดีพอ)