Maak een tijdreis

Dit is mijn "informatie verzamelpagina". Hij is duidelijk in aanbouw. De indeling is nog niet definitief, en de informatie mag nog een stuk leesbaarder tot een verhaal gemaakt worden. Dat gaat ongetwijfeld nog wel even duren. Tot die tijd zie je hier alvast mijn "kladblok" met allerlei feiten en ontwikkelingen.

Van kleine residentiestad naar metropool

  • 1845: Aanleg van het Landwehrkanaal
  • 1856: Berlijn krijgt zijn eerste waterleiding
  • 1867: De oude Berlijnse stadsmuur, de Akzisemauer, wordt afgebroken
  • 1919: Berlijn telt ca. 1.9 miljoen inwoners.
  • 1920: Groß-Berlin ontstaat. Tientallen dorpen, gemeenten en gebieden worden tot Groß-Berlin samengevoegd. Voor de armere delen in de stad betekende dit dat er eindelijk meer geld voor voorzieningen kwam, omdat de rijkere Berlijners nu indirect meebetaalden.

1835-1869: Begin van de spoorwegen in Berlijn

Snelle groei van treinverbindingen

De eerste spoorwegverbinding van Berlijn ontstond in 1838 en verbond Berlijn met de nabijgelegen residentiestad Potsdam. In vrij korte tijd daarna verkregen privé spoorwegmaatschappijen concessies en onderhielden - die elk vanuit hun eigen kopstations - spoorlijnen. Zo volgde in 1841 volgde de opening van de doorgaande verbinding Berlijn naar Wittenberg van de Berlin-Anhalter Eisenbahn Gesellschaft. In 1842: volgde het tracé Berlin-Frankurt a/d Oder van de Berlin-Frankfurter Eisenbahn Gesellschaft. 1843: Opening van de Berlin-Stettiner Bahn van de Berlin-Stetteniner Eisenbahn Gesellschaft. 1844: Doorgaande verbinding tot Hannover geopend


  • 1846: Potsdamer Bahn is nu doorgetrokken naar Magdeburg en het tracé Berlin-Hamburg wordt geopend.
  • 1847: Berlijn heeft nu een doorgaande verbinding naar Keulen, Aken, Brussel en Parijs via Hannover.
  • 1847: Opening van de 1e Pferdeomnibuslinie
  • 1851: Berlijn heeft nu een doorgaande verbinding naar Leipzig, Nürnberg en München

Oplossing voor het goederenverkeer


  • In 1851 werd de Verbindungsbahn in gebruik genomen. Dit was een traject- bestaande uit rails die over de straten in de stad liep! - voor het goederenverkeer: Stettiner Bahnhof - Brandenburger Tor - Königgrätzer Straße - Skalitzer Straße - Schlesischer Güterbahnhof. Dit gaf natuurlijk veel overlast. Daarom werd hij van 1864 alleen nog 's nachts gebruikt. Maar ook dan was het een onding! Pas met de Ringbahn kwam er een goede oplossing voor het goederenverkeer.



  • 1851: Berlijn heeft nu een doorgaande verbinding naar Königsberg
  • 1862: Het zogenaamde Bebauungsplan der Umgebungen Berlins, ook wel Hobrecht Plan genoemd, treedt in werking. Stadtbaurat James Hobrecht ontwierp voor een tijdsbestek van 50 jaar de snelle uitbreiding van de steden Berlijn en Charlottenburg en andere gemeenten in de vorm van ringwegen en uitvalstraten. De straten moesten breed zijn en ruimte bieden voor nieuwe voorzieningen, zoals een modern rioolsysteem. Aan de randen van de straten waren burgerlijke woonhuizen voorzien, in de binnenhof woonruimte voor arbeiders en werkplaatsen. Hobrecht wilde hiermee ook het vreedzaam samenleven van arm en rijk bevorderen. De zogenaamde Generalszug (met de namen van de generaals uit de tijd van de bevrijdingsoorlog tegen Napoleon), die de Gneisenau-, Yorck-, Bülow- en Tauentzienstraße moest verbonden vormde de grootste Oost-West verbindingen in de stad.
  • 1865: Opening van de Berlin-Charlottenburger Pferdestraßenbahnlinie.
  • 1866: Opening van de Görlitzer Bahn

1900-1933: De U-Bahn en S-Bahn ontstaan, de grote electrificatie

  • 1902: Opening van de eerste Hoch- und Untergrundbahn
  • 1906: Opening van het museum voor bouw en verkeer in het voormalige Hamburger Bahnhof.
  • 1920: Oprichting van de Deutsche Reichsbahn Gesellschaft
  • 1927: De eerste elektrische S-Bahn (ET 165) komen in bedrijf.
  • 1928: Laatste jaar waarin op de Berliner Stadtbahn stoomtreinen en electrische S-Bahntreinen te zien zijn.
  • 1928: Invoering van overgangskaartjes tussen S-Bahn en ander stadsvervoer.
  • 1930: Het S-Bahn logo wordt ingevoerd

1933-1939: Hogesnelheidstreinen

  • 1933: Op het traject Berlijn-Hamburg wordt de Schnelltriebwagen van Bauart "Fliegender Hamburger" in gebruik genomen. De reissnelheid is ca. 125 km/u.
  • 1935: De Reichsbahn introduceert een nieuwe luxe treinsoort, de FDt (Ferndurchgangsschnelltriebzug), waarmee de uitbouw van het hogesnelheidsnetwerk met de dieseltreinstellen Fliegender Hamburger, Bauart Hamburg enz. aangeduid werden.
  • 1936: De noord-zuidtunnel van de S-Bahn wordt deels ingebruik genomen, Van Humboldthain tot aan S-Bahnhof Unter den Linden
  • 1936: Olympische Spelen in Berlijn
  • 1936: De stroomlijnlocomotief BR 05 002 behaalt op 11 mei een snelheidsrecord tussen Hamburg en Berlijn met een trein van 197 ton bestaande uit drie personenwagons en een meetwagon een snelheid van 200,4 km/uur.
  • 1936: Tussen Berlijn en Dresden rijdt nu de snelle Henschel Wegmann Zug. Deze doet 89 minuten over de 176 km lange route.
  • 1939: De noord-zuidtunnel van de S-Bahn wordt verder in gebruik genomen, van het Humboldthain tot aan de Potsdamer Platz (in april). In oktober wordt de aansluiting op de Wannseebahn gerealiseerd, in november op de Lichterfelder Vorortbahn en de Zossener Bahn.