Oktober 2024

Verslag van de avond van 26 oktober: Arie Kant, Kees Bongers en Hans van Eijsden

Arie trapte de avond af met informatie over het geplande bezoek aan het grammofoonmuseum.

Arie gaf een korte toelichting op de set waar hij mee demonstreerde. Er stonden monoblokken van Audionet, een Audionet DSP netwerkspeler, die als dac-voorversterker werd gebruikt, een Mac mini met een digitale interface en een externe klok en voeding.

De speaker is geen Xanadu speaker, maar de behuizing is wel gebouwd door Age van der Woud en draagt daarom dit label. In de speaker van Arie zitten andere filters en bekabeling in, dan die van Age. Arie heeft de luidsprekerkabel en interlinks ook zelf gemaakt.

Arie vertelde dat velen de ruimte in het geluid belangrijk vinden, maar die is ook afhankelijk van de opname. We luisterden hiervoor naar een drumstel dat op verschillende afstanden van de microfoon stond. De ruimte veranderde niet. Wat ook belangrijk is voor de beleving bij een concert is waar je gaat zitten. Het bleek dat de afstand tussen de microfoon en het drumstel een grote invloed heeft op de beleving. Vervolgens luisterden we naar een zangeres met band. Wat Arie bij deze opname opviel was de natuurlijkheid. Hans lichtte toe dat de opname met 1 microfoon was uitgevoerd; mixen is dan niet meer mogelijk.

Vervolgens luisterden we naar een orgel en werd, door gebruik te maken van registers, een bas, violen een Franse hoorn geïmiteerd. Met een orgel is het mogelijk om een orkest weer te geven.

De organist speelde de Egmond ouverture van Beethoven.

Vervolgens ging Hans in op computer-instrumenten en hij liet dit zien op het scherm; we hoorden diverse soorten muziek. We hoorden de toetsenist van onder meer Toto en Bruce Springsteen. Hij speelt op keyboard met samples van andere instrumenten (een computerinstrument). Deze manier van muziek maken zorgt ervoor dat, naar de mening van Hans, de tonen in de muziek beter van elkaar te onderscheiden zijn.

Sinds de laatste 5,5 jaar wordt van computerinstrumenten gebruik gemaakt in opnamestudio’s.  Hans vermoedt dat 90% van de populaire cd’s met behulp van computerinstrumenten is opgenomen. Het betreft met name de Amerikaanse populaire muziek.  Naar de mening van Arie klinkt deze muziek directer en dynamische, dan muziek opgenomen met oorspronkelijke instrumenten, zoals bv. een basgitaar en slagwerk. Hans gaf een mogelijke verklaring hiervoor; de software staat ingesteld op faseoptimalisering. De instrumenten kunnen elkaar niet uitdoven door fasedraaiing.  Of je dat mooi vindt, dat is natuurlijk een kwestie van smaak.

Wat betreft het gebruik van computerinstrumenten in de muziekstudio, is in de filmindustrie de rol van de acteurs nog niet door computers overgenomen (AI, in dit geval). De zorgen van de acteurs zijn begrijpelijk, omdat ontwikkelingen op gebied van AI zich in een snel tempo voltrekken.

We luisterden naar hoe zeer bekende muziekstukken kunnen klinken op een computerinstrument; het waren korte stukken. De leden vroegen zich of hoe de enorme verschillen waarop bv. een contractbas kan worden bespeeld door de samples goed is te weer te geven. Hans meldde dat er inmiddels 1159 “verschillende contrabassen” in de software staan. Elke twee maanden komen daar 400-500 verschillende voor een instrument bij. Vanuit de zaal kwam de vraag of een goede contractbassist niet kan horen of je luistert naar een computerinstrument en niet naar het oorspronkelijke instrument. Vooralsnog was daar geen antwoord op te geven.

We luisterden naar Tony Cuchetti met I Never Knew. Het is mogelijk om ongewenste pieken en dalen in het frequentiespectrum tijdens de weergave van de muziek met behulp van software te corrigeren. Dat was op de avond niet gedaan. Arie meldde dat hij dat thuis wel doet, omdat het beter klinkt. Desondanks heeft hij wel wat twijfels, omdat het geluid is gemanipuleerd. Vervolgens luisterden we naar muziek die analoog is opgenomen.  Het is muziek van Ray LaMontage en het nummer is Highway to the Sun. Het muzieksignaal is herhaalde malen door de apparatuur gestuurd in de opnamestudio waardoor er wel een en ander is veranderd en niet altijd ten goede. Maar zowel Hans als Arie vinden dat het resultaat lekker klinkt. Hierna beluisterden we Skinny Love van Birdy.

Ook besprak Arie dat Hans de wens had om een luidspreker door Arie te laten bouwen die beter is dan die waarmee vanavond werd gedemonstreerd. Het ging Hans om meer openheid en definitie. En natuurlijk kon dat. (NB. er is niets mis met de luidspreker op deze avond; hij klinkt prima.) Er zit een Acuton midrange unit met een ferrietmagneet in de luidspreker, waarmee werd gedemonstreerd. Maar er is een betere unit van Acuton en dat geldt ook voor de woofer. Door gebruik te maken van een neodynium magneet in de units verbetert de openheid.

Arie vertelde ook dat het belangrijk is om een luidspreker bij de bouw ervan niet zo afstellen dat de fouten eruit zijn gehaald (bv. geen staande golf in de kast). Dit leidt er nl. toe dat de luidspreker doods gaat klinken. Het dus belangrijk om een bepaalde mate van fouten voor lief te nemen. Het is wel mogelijk om de staande golf van 163 Hz, die in deze kast kan voorkomen,  er met een digitaal filter uit te halen, dan klinkt de speaker beter.

We gingen verder met Midnight Choir met Gypsy Rider, naar het stuk Recuerdos de la Alhambra, dat is bewerkt voor strijkers, en ook naar Anne Akiko Meyers met Spiegel im Spiegel.

Na de pauze gingen we verder met de volgende muziek:

Father Please, uitgevoerd door Freshlyground,

Stef Bos met De Verliefden

Bob Dylan met Man in the Long Black Coat

Mickey Newbury met She Even Woke Me Up To Say Goodbye

Mercedes Sosa met Kyrie

Loreena McKennitt met Bonny Portmore (een master, dus zo dicht mogelijk bij de bron)

Tussen de muziek van Bob Dylan en die van Mickey Newbury in vertelde Arie dat hij de USB ingang van een dac niet goed vindt klinken. De reden is dat de kwaliteit van printplaat waar de USB ingang op is aangesloten onvoldoende is. Ook is zijn ervaring dat de streamer van Arie een extra master clock nodig heeft om de muziek goed te laten klinken. Ook de kwaliteit van een USB kabel doet er toe Met een betere USB kabel er is meer rust, het geluidsbeeld is beter en ook over het hele frequentiebereik in een muziekstuk is de verbetering hoorbaar.

Ook meldde Arie dat er plannen zijn om betere luidsprekers te bouwen dan die nu bij Hans staan. Het is een project dat 2-3 jaar zal duren.

Ter afsluiting van de avond liet Arie ons weten dat in zijn ogen een luidspreker bij 95 dB over het gehele frequentiebereik minder dan 1% mag vervormen. Je hebt wel gehoorbescherming nodig als je bij deze geluidsdruk metingen doet. Helaas worden meestal geen metingen gedaan bij deze geluidsdruk.  Samenvattend: de leden waren geboeid door interessante informatie, de manier waarop Arie en Hans die aan ons presenteerden en, niet te vergeten, de fraaie muziek.

Hans van de Vis