คณะสังคมสงเคราะห์

หลักสูตรวิชาโททางการพัฒนาชุมชน (Minor Program in Community Development) มีวัตถุประสงค์เพื่อให้นักศึกษามีความรู้เรื่องปรัชญา แนวความคิด ทฤษฎีหลักการ วิธีการ กลวิธีในการพัฒนาชุมชน และมีทักษะในการปฏิบัติงาน รวมทั้งมีทัศนคติและท่าทีที่เหมาะสมในการปฏิบัติงานกับประชาชนได้อย่างสอดคล้องกับบริบทของทุก ๆ สังคม 

นักศึกษาที่ประสงค์จะศึกษาวิชาโทการพัฒนาชุมชนจะต้องศึกษารายวิชาต่าง ๆ ในสาขาการพัฒนาชุมชนให้ได้หน่วยกิตสะสมไม่ต่ำกว่า 15 หน่วยกิต โดยศึกษาวิชาต่อไปนี้ ซึ่งโดยปกติแล้วจะมีการศึกษาดูงานนอกสถานที่ทุกวิชา เว้นแต่มีสถานการณ์โควิดทำให้ต้องศึกษาชุมชนเป็นรูปแบบออนไลน์

วิชาบังคับ จำนวน 12 หน่วยกิต

พช.311 แนวคิดและปฏิบัติการพัฒนาชุมชน 

CD 311 Concepts and Practice in Community Development

(3 หน่วยกิต)

วิชานี้จะเปิดเฉพาะเทอม 1 โดย ผศ.รณรงค์ จันใด 

เนื้อหา/ขอบเขต คือ เป็นการศึกษาชุมชนและความเป็นชุมชน พลวัตแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาในยุคต่าง ๆ และวิธีการปฏิบัติการพัฒนาชุมชนในประเด็นที่ท้าทาย ภายใต้ฐานคิดการพัฒนาแบบองค์รวมและบูรณาการในการปฏิบัติการเพื่อให้เกิดมั่นคงและยั่งยืน 

หลังจากนี้จะเป็นทัศนะของผู้เขียน คือ การเก็บคะแนนของวิชานี้มีเกณฑ์แบ่งออกเป็นสอบและเก็บคะแนน แต่สามารถต่อรองกับเพื่อนในเซคเพื่อปรับเปลี่ยนเกณฑ์คะแนนได้ตามความเหมาะสม ซึ่งหากเรียนออนไซต์จะมีการสอบกลางภาคแบบปากเปล่า กล่าวคือ อาจารย์ให้สุ่มหยิบคำถามในกล่องขึ้นมา แล้วพูดตอบคำถามนั้น โดยเนื้อหาทั้งหมดอยู่ในสไลด์ที่เรียนแต่ละสัปดาห์ 

พช.312 กระบวนการขับเคลื่อนงานพัฒนาชุมชน 3 หน่วยกิต 

CD 312 Driven Process in Community Development

(3 หน่วยกิต)

วิชานี้จะเปิดเฉพาะเทอม 1 โดย อ.ดร.กาญจนา รอดแก้ว 

เนื้อหา/ขอบเขต คือ เป็นการศึกษากระบวนการพัฒนาชุมชนในมิติต่าง ๆ ที่เสริมพลังความเข้มแข็งให้กับชุมชนและเสริมสร้างหุ้นส่วนการพัฒนา รวมทั้งการพัฒนาภาวะผู้นำ ทักษะการปฏิบัติงาน เครื่องมือและเทคนิคการทำงานที่จะนำไปสู่การขับเคลื่อนงานพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนและสอดคล้องกับการพัฒนาในศตวรรษที่ 21 

จุดเน้นของรายวิชานี้ คือ การนำทฤษฎีจาก CD311 มาต่อยอด (อาจารย์อาจสอนทฤษฎีพื้นฐานก่อน) ทำเป็นเครื่องมือ ทักษะในการศึกษาชุมชน เจาะไปที่ผู้นำ กระบวนการกลุ่ม และเครือข่าย ซึ่งผู้เขียนได้เรียนออนไลน์ จึงได้หยิบมา 1 ชุมชนในการวิเคราะห์ผ่านกรอบทฤษฎีในสไลด์ของอาจารย์แต่ละสัปดาห์มาทำเป็นงานรูปเล่มชิ้นใหญ่ (งานกลุ่ม) และสัปดาห์ 1-3 สามารถต่อรองกับเพื่อนในเซคเพื่อปรับเปลี่ยนเกณฑ์คะแนนได้ตามความเหมาะสม 

พช.313 การวางแผนและการบริหารงานพัฒนาชุมชน ท้องถิ่น 

CD 313 Planning and Administration in Community and Local Development 

(3 หน่วยกิต)

วิชานี้จะเปิดเฉพาะเทอม 2 โดย รศ.กมลทิพย์ แจ่มกระจ่าง 

เนื้อหา/ขอบเขต คือ เป็นการศึกษาขั้นตอนและเทคนิควิธีการบริหารการพัฒนา โดยเฉพาะกระบวนการวางแผนพัฒนาชุมชนและท้องถิ่น ขั้นตอนและเทคนิควิธีการบริหารการพัฒนา เงื่อนไขต่าง ๆ ที่สนับสนุน และเป็นข้อจำกัดของการบริหารงานขององค์กรพัฒนาทั้งการบริหารงานภายในองค์กร และการบริหารงานภายนอกองค์กร กระบวนการจัดการตนเองของชุมชน เพื่อนำไปสู่องค์กรแห่งการเรียนรู้ ทั้งรูปแบบการใช้กลไกการควบคุมทางสังคมของชุมชน ภูมิปัญญา และทุนทางสังคมต่าง ๆ ของชุมชน

จุดเด่นของวิชานี้คือจะได้ฝึกการศึกษาชุมชน นำไปสู่การทำแผนชุมชน หาข้อมูล กชช.2ค และข้อมูล จปฐ.ของชุมชน เพื่อนำมาวิเคราะห์จุดอ่อน/จุดแข็ง ทำ SWOT Analysis และ TOWT Matrix ในการจัดทำโครงการวางแผนแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชน ส่วนการเก็บคะแนนค่อนข้างคลุมเครือ เพราะทำเป็นงานกลุ่มเกือบทั้งหมด ผู้เขียนเห็นว่าเกรดของวิชานี้ขึ้นอยู่กับคำตอบข้อสอบปลายภาค ยิ่งทำละเอียดเป็นขั้นตอนยิ่งได้คะแนนดี 

พช.314 กระบวนการจัดการความรู้ในงานพัฒนาชุมชน 

CD 314 Knowledge Management in Community Development

(3 หน่วยกิต)

วิชานี้จะเปิดเฉพาะเทอม 2 โดย ผศ.ดร.สิริยา รัตนช่วย

เนื้อหา/ขอบเขต คือ เป็นการศึกษาความหมาย ความสำคัญ คุณค่าของการจัดการความรู้ในชุมชนและท้องถิ่น แนวคิด วิธีวิทยาการจัดการความรู้รูปแบบต่าง ๆ กฎหมายและกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่สนับสนุนการพัฒนาชุมชน ซึ่งจะครอบคลุมถึงการวิจัยเชิงปฏิบัติการ การสร้างขบวนการขับเคลื่อน กระบวนการพัฒนา ตลอดจนการฝึกอบรม การออกแบบหลักสูตรฝึกอบรม และทักษะพื้นฐานของนักฝึกอบรม ที่จะสามารถใช้เป็นเครื่องมือเสริมสร้างความรู้และความเข้มแข็งของชุมชน เพื่อนำไปสู่ชุมชนแห่งการเรียนรู้และพัฒนา [cite: 18] [cite_start]กล่าวคือ กาลเวลาผ่านไปจะทำให้ชุมชนสามารถเก็บความรู้ได้น้อยลง เนื่องจากความรู้ในชุมชนอาจจะอยู่ในรูปแบบตัวบุคคล ดังนั้นจึงต้องจัดเก็บเพื่อรักษาฐานของความเป็นชุมชนไว้ อีกทั้งก็ยังสามารถเขียนหลักสูตรอบรมขึ้นมาได้จริง ๆ ตามที่นักศึกษาสนใจ (เป็นงานเดี่ยว)

วิชาเลือก ไม่น้อยกว่า 3 หน่วยกิต 

พช.415 การเสริมสร้างพลังชุมชนและเครือข่าย 

CD 415 Community and Network Empowerment 

(3 หน่วยกิต)

 วิชานี้จะเปิดเฉพาะเทอม 2 โดย รศ.ดร.อัจฉรา ชลายนนาวิน 

เนื้อหา/ขอบเขต คือ เป็นการศึกษาแนวคิด ทฤษฎีปฏิบัติการพัฒนาชุมชนประเภทต่าง ๆ ครอบคลุมในเรื่องทักษะการเป็นผู้ปฏิบัติงานในฐานะผู้เอื้ออำนวย กระบวนการเรียนรู้ด้านการจัดการองค์กรของชุมชนและเครือข่ายชุมชน ซึ่งครอบคลุมการวิเคราะห์ตนเองของชุมชนที่เชื่อมโยงกับบริบทของท้องถิ่น ภูมิภาค และโลกาภิวัตน์ 

วิชานี้เรียนค่อนข้างกว้างรอบโลก หากไม่มีพื้นฐานทฤษฎีการพัฒนาชุมชนอาจไม่เข้าใจว่าเรียนเรื่องอะไร และวิชานี้มีวิทยากรที่เคยทำงานเกี่ยวกับชุนชนและเครือข่ายมาบรรยายพิเศษ การเก็บคะแนนงานค่อนข้างสบาย ๆ เพียงแต่ต้องบริหารจัดการเวลาให้ดี ไม่มีกลางภาค ดังนั้นจึงมีการสอบปลายภาคเพียงอย่างเดียว 

กล่าวโดยสรุป คำแนะนำของผู้เขียน คือการวางแผนตารางเรียนให้ดี ล่วงหน้า 1 ปีการศึกษา เนื่องจากส่วนใหญ่เปิดสอนวันอังคาร และวันพฤหัสบดี ซึ่งอาจจะชนกับตัวคณะรัฐศาสตร์ และวิชาโทอาจมีการเปลี่ยนแปลงตารางเวลาเรียน 

โทพัฒนาชุมชนมีงานกลุ่มทุกวิชา อาจจะหาเพื่อนไปลงเรียนด้วยกันได้จะดีอย่างยิ่ง

การเก็บคะแนนสอบส่วนใหญ่มาจากการต่อรองในห้องเรียนว่าอยากได้สัดส่วนแบบไหน และควรลงทะเบียน CD311 ก่อน เพื่อเห็นกรอบทฤษฎีเบื้องต้นและไปประยุกต์ใช้กับวิชาโทรหัสสูงกว่าได้ อีกทั้งเมื่อเรียนรัฐศาสตร์ก็สามารถบูรณาการองค์ความรู้ของวิชาโท และสามารถนำไปใช้ได้ในอนาคต 

เกรดอาจได้ไม่ยากอย่างต่ำก็ B หากนักศึกษามีความรับผิดชอบ ส่งงานตรงต่อเวลา แสดงให้เห็นถึงความทุ่มเท ก็สามารถผ่านพ้นไปได้