รายละเอียดเบื้องต้น
วิชาโทสาขาการผังเมือง ถือได้ว่าเป็นหนึ่งในวิชาโทที่ค่อนข้างมีความพิเศษสำหรับนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ เนื่องจากหลักสูตรวิชาโทในสาขานี้ได้ถูกจัดขึ้นเป็นการเฉพาะตามข้อตกลง MOU ระหว่างคณะรัฐศาสตร์และคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง โดยจะมีการแลกเปลี่ยนนักศึกษาระหว่างกันให้นักศึกษาของอีกฝ่ายเข้ามาศึกษาวิชาการของอีกฝ่ายเป็นวิชาโทของตน ซึ่งในแต่ละรุ่นก็จะมีการจำกัดจำนวนนักศึกษาที่เข้าร่วมโครงการแลกเปลี่ยนวิชาโทนี้ ให้อยู่ในอัตราที่สมดุลกันระหว่างนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์และนักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมและการผังเมือง ที่มีความสนใจเรียนในวิชาของอีกฝ่าย
เนื้อหาการเรียนเบื้องต้น
สำหรับการเรียนของนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ในวิชาโทสาขาการผังเมือง โดยรวมแล้วการเรียนจะมุ่งเน้นศึกษาวิชาการผังเมืองในรายละเอียดมุมกว้าง กล่าวคือวิชาที่ทำการสอนสำหรับนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ในวิชาโทการผังเมือง ส่วนใหญ่จะมิได้มีเนื้อหาเจาะลึกลงไปเชิงโครงสร้างเทคนิค กระบวนการการจัดทำผังเมืองอย่างละเอียด เหมือนที่นักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมืองศึกษา ที่อาจจะต้องมีการสร้างแบบโมเดลจำลองการวางแผนผังเมืองขึ้นเพื่อประกอบการศึกษาในวิชา แต่เนื้อหาวิชาการเรียนผังเมืองสำหรับนักศึกษาวิชารัฐศาสตร์นั้น เกือบทั้งหมดจะเป็นเนื้อหาส่วนที่อธิบายถึงบริบท สภาพแวดล้อม และกระบวนการขั้นต้นในการจัดการผังเมือง ซึ่งสามารถนำเนื้อหามาประยุกต์ วิเคราะห์ ปรับใช้กับมุมมองในทางรัฐศาสตร์และประเด็นสังคมในแขนงอื่น ๆ ได้ โดยเนื้อหาที่นักศึกษารัฐศาสตร์จะได้เรียนก็ อาทิ เศรษฐศาสตร์ภาคธุรกิจ กับกระบวนการเกิดเมือง, ทฤษฎีและรูปแบบผังเมืองเบื้องต้น, การใช้ประโยชน์พื้นที่และข้อกำหนดการออกแบบวางแผนเมืองเบื้องต้น, ประวัติศาสตร์การพัฒนาเมือง, ปัญหาสังคมกับการวางผังเมือง, กลุ่มผลประโยชน์ อำนาจ ปัญหาในการบริหารจัดการเมือง เป็นต้น
โควตาและแผนการเรียนวิชาโทสาขาการผังเมือง
การเรียนวิชาโทสาขาการผังเมือง จะอยู่ภายใต้กรอบข้อบังคับการเรียนวิชาโทตามหลักสูตรของนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ ที่ประกอบด้วยวิชาเรียนจำนวน 8 วิชา รวม 24 หน่วยกิต แต่การเรียนวิชาโทสาขาการผังเมือง จะมีข้อบังคับการเรียนที่แตกต่างจากการเรียนโทในสาขาวิชาอื่น ๆ อยู่เล็กน้อยกล่าวคือ ทางคณะรัฐศาสตร์จะมีการประกาศรับสมัครนักศึกษาที่ต้องการเรียนวิชาโท สาขาการผังเมืองเป็นรุ่น ๆ มิได้ให้นักศึกษาทำการขอโควตา หรือกดลงทะเบียนเรียนเองได้ตลอดเหมือนในวิชาโทอื่น ๆ เนื่องจากวิชาการผังเมืองจะมีการล็อคเวลาการเรียนไว้ตายตัวสำหรับนักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง ทำให้นักศึกษารัฐศาสตร์ที่มีความประสงค์จะเรียนในวิชาโทดังกล่าว จะต้องจัดตารางเวลาการเรียนโดยยึดตามตารางของวิชาการผังเมืองเป็นหลัก ซึ่งเมื่อคณะรัฐศาสตร์ได้จำนวนผู้เรียนวิชาโทการผังเมืองตามเป้าหมายแล้ว ทางคณะรัฐศาสตร์ก็จะเป็นผู้ดำเนินการ การจัดเรื่องโควตาให้กับนักศึกษาเองโดยอัตโนมัติ
ข้อบังคับของหลักสูตรวิชาโทสาขาการผังเมืองก็จะมีการแบ่งวิชาเรียนออกเป็น 2 ส่วน
วิชาการผังเมืองของคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง จำนวน 5 วิชา รวม 15 หน่วยกิต
วิชาของคณะรัฐศาสตร์ จำนวน 3 วิชา รวม 9 หน่วยกิต
ซึ่งในส่วนของวิชาการผังเมือง จะมีรหัสประจำวิชา คือ “ผม. หรือ UP” ซึ่งในส่วนนี้ก็จะสามารถแบ่งออกได้เป็นอีก 2 ส่วน คือ วิชาบังคับการผังเมือง จำนวน 3 วิชา และวิชาเลือกการผังเมือง อีกจำนวน 2 วิชา โดยมีชื่อวิชาต่าง ๆ ดังนี้