Ahmet Haşim Türk tarihinin çok önemli bir döneminde yaşamıştı. Ama yapıtlarında yaşadığı dönemin izleri görülmez. 1885'ten 1933'e kadar, kırk sekiz yıl boyunca neler oldu? Kısaca sıralayalım:

• İkinci Meşrutiyet. 1890'lardan beri örgütlenme çabaları içinde olan yüksek okul öğrencilerinin kurduğu İttihat ve Terakki derneği, Rumeli ordusundan subayların desteğiyle, Abdülhamid'i zorlayıp ikinci kere Meşrutiyet yönetimini kabul etmesini sağladılar. Prens Sabahattin Ahrâr Fırkası'nı kurdu. Genel seçimler yapıldı. Meclis-i Mebusan açıldı. İttihat ve Terakki üyeleri Meclis'te çoğunluğu sağladılar.

• 31 Mart Ayaklanması. Hareket Ordusu İstanbul'a girdi. Abdülhamid tahttan indirilip yerine Sultan Reşad geçirildi. Ahrâr Fırkası kapatıldı. Osmanlı Sosyalist Fırkası kuruldu. Ahrâr Fırkası kapatıldı. Osmanlı Sosyalist Fırkası kuruldu.

• İtalya Osmanlılar'a savaş açarak Trablusgarb'a saldırdı. Hürriyet ve İtilâf Fırkası kuruldu.

• Hürriyet ve İtilâf Fırkası'nın örgütlenmesine olanak vermeden yeni seçimlere gitmek, ayrıca Trablusgarb yenilgisinin suçlusu diye görülen Hakkı Paşa kabinesinin Divân-ı Alî'ye verilmesini önlemek çabasıyla, İttihak ve Terakki, Padişaha Meclis-i Mebusan'ı dağıttırdı. Balkan Savaşı patlak verdi.

• Bulgarlar Edirne'ye girdi. Londra Andlaşması imzalandı. İkinci Balkan Savaşı'nda ise Edirne geri alındı.

• Osmanlı bayrağı çekmiş Alman savaş gemileri Rusya'ya saldırdı. Osmanlılar İngiltere, Fransa, Rusya'ya savaş açtı. Doğu'da, Sarıkamış'ta ağır yenilgilere uğrandı.

• Müttefik orduları Çanakkale Boğazı'na saldırdı. Mustafa Kemal düşman ordularını iki kez geri püskürttü. Bulgaristan savaşa katıldı.

• Rusya'da devrim. Bolşevikler yönetimi ele geçirdi.

• Sultan Reşad öldü. Yerine Vahdettin tahta çıktı. Mondros Mütarekesi imzalandı. İttihat ve Terakki yöneticileri yurt dışına kaçtılar. Düşman gemileri İstanbul limanına demirledi.

Bu olaylar Ahmet Haşim yirmi üç yaşındayken başlamış, otuz üç yaşında Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi üzerine üç yıllık yedek subaylığından sonra, onu, düşman ordularının eline geçmiş İstanbul kentinde, 1920'ye kadar sürecek geçim sıkıntılarının ortasında bırakarak son bulmuştur. 1915'te ölen Tevfik Fikret bu dönemin olaylara karşı sağduyu adına, halkın çıkarları adına sesini yükselten büyük şairidir. Sonraki yılların olayları daha da sarsıcı:

• İngilizler Antep'e girdi. Fransızlar İstanbul'a çıktı. Trabzon'da, Erzurum'da Müdafaa-i Hukuk dernekleri kuruldu. Türkiye Sosyalist Fırkası kuruldu. Savaşı kazanan devletlerce İzmir ile çevresi Yunanlılar'a verildi. Ermeniler Kars'ı aldılar. İtalyanlar Antalya, Bodrum, Fethiye, Marmaris'e çıktılar. Mustafa Kemal Samsun'a gitti. Erzurum, Sivas Kongreleri. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. İstanbul hükümeti İngiliz mandasının kabul edildiğine ilişkin anlaşmayı imzaladı. Mustafa Kemal Ankara'ya geldi.

• İstanbul İngiliz denetimine girdi. Bazı aydınlar tutuklanıp Malta'ya sürüldüler. İlk Türkiye Büyük Millet Meclisi Ankara'da toplandı. Yeni Türk Devleti'nin kuruluşu yabancı ülkelere duyuruldu. İslam ülkelerine bir bildiri yayımlandı. Moskova'ya bir heyet gönderildi. İngilizler Mudanya'yı/ Bandırma'yı, Yunanlılar Bursa’yı, Edirne'yi aldılar. İstanbul hükümeti Sevr And- laşması’m imzaladı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Sevr Andlaş- ması'nı imzalayanları ülkeden sürme kararı aldı. İlk Sovyet askeri yardımı Trabzon'a geldi. Ermenilere karşı saldırıya geçilerek Kars geri alındı. Mustafa Kemal'in buyruğu ile Türk Komünist Partisi kuruldu. İsmet Paşa Batı Cephesi Komutanlığına atandı. Ali Fuat Paşa ilk Türk elçisi olarak Sovyetler Birliği'ne gönderildi. Birleşik Amerika Devletleri Başkanı, Trabzon, Erzurum ve bütün doğu illerinin Ermenistan'a verileceğini açıkladı. Sovyetler Birliği ise Ermenistan'ın bir Sovyet Cumhuriyeti olduğunu bildirdi.

• Çerkez Ethem Yunanlılar'a katıldı. Birinci İnönü Savaşı kazanıldı. İlk anayasa yapıldı. Sovyetler Birliği'nden çağrılı olarak gelen Mustafa Suphi ile arkadaşları Trabzon'da öldürüldüler. Ekonomik ayrıcalıklar karşılığında İtalyanlar Anadolu'dan çekilmeyi kabul ettiler. Sovyetler Birliği ile Moskova Antlaşması imzalandı: Türkler Batum’dan çekildi, Sovyetler Kars ile Ardahan’ın Türklüğünü tanıdı. Yunanlılar'a karşı İkinci İnönü Savaşı kazanıldı. Sakarya Savaşı kazanıldı. Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ile Kars Antlaşması imzalandı. İşçi Sosyalist Fırkası kuruldu. Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalandı. Fransızlar Anadolu'yu boşaltmayı kabul ettiler.

• Dumlupınar Savaşı kazanıldı. Bursa, İzmir geri alındı. Mudanya Mütarekesi imzalandı. Saltanat kaldırıldı. Vahdettin bir İngiliz savaş gemisiyle İstanbul'dan kaçtı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Abdülmecid Efendi'yi Halife seçti. Lozan'da barış görüşmeleri başladı. İzmir'de Türkiye İktisat Kongresi toplandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi dağılıp yeni seçimlerle tekrar kuruldu. Lozan Antlaşması imzalandı. Yabancı ülkelerin askerleri İstanbul'dan ayrıldı. Ankara başkent oldu. Cumhuriyet ilan edildi. Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçildi.

• Hilafet kaldırıldı. Dinsel öğretim yasaklandı. Dinsel mahkemeler dağıtıldı.

• Şeyh Sait'in yönetiminde Kürtlerin giriştiği ayaklanma bastırılıp önderleri asıldı. Dinin siyasaya araç edilmesini yasaklayan bir yasa çıkarıldı. Takrir-i Sükun Yasası ile komünist etkinlikler yasaklandı. İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. Şapka yasası çıkarıldı. Tekkelerle türbeler kapatıldı. Sovyetler Birliği ile saldırmazlık antlaşması imzalandı.

• Medeni nikâh zorunlu kılındı.

• Genel seçimler yapıldı. Cumhuriyet Halk Partisi Kurultayında Mustafa Kemal büyük söylevini okudu. Üçüncü Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal'i gene Cumhurbaşkanı seçti.

• Devlet laikleştirildi. Latin abecesi kabul edildi.

• Hükümete olağanüstü yetkiler veren Takrir-i Sükûn Yasası kaldırıldı.

• Kadınlara yerel seçimlerde seçme, seçilme hakkı tanındı. Serbest Fırka kuruldu. Yerel seçimler yapıldı. Ahali Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Birdenbire gelişen, çoşkunlukla karşılanan Serbest Fırka kendi kendisini kapattı. Yedek subay öğretmen Kubilay öldürüldü.

• Genel seçimler yapıldı. Dördüncü Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal'i gene Cumhurbaşkanı seçti. Türk-Sovyet Dostluk Antlaşması yenilendi.

• İstanbul'da ilk kez Türkçe ezan okundu. İlk halkevi açıldı. Sovyetler Birliği'nden sekiz milyon dolar borç alındı.

• İstanbul Üniversitesi yeniden örgütlendi.

Görüldüğü gibi, Ahmet Haşim'in yaşadığı dönemde Türk halkı çeşitli tehlikelerle karşı karşıya kalmış, bağımsızlığını bütünüyle yitirecek durumlara düşmüş, bir kurtuluş kavgası vermiş, bu kurtuluş kavgasında başarıya erdikten sonra da büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Ne var ki Haşim bir şair olarak bu olaylarla hiç ilgilenmedi. Birinci Dünya Savaşı'ndaki yedek subaylığı dışında, insan olarak da memleketinin kurtuluşunda bir görev almayı düşünmedi. Gazi Mustafa Kemal için yazdığı duygusal övgü yazısı bir yana, Türkiye'nin geçirdiği büyük dönüşüm konusunda görüşlerini ortaya vurmadı. Bu ilgisizlik onun sanat anlayışından olduğu kadar, kişiliğinin özelliklerinden de kaynaklanıyor.