Po powrocie do Islandii Torlak przez kilka lat przebywał pod protekcją stryjów. Saga św. Torlaka opisuje, że krewni przynaglali go do małżeństwa, nie przejmując się zbytnio, że już wówczas dekrety II Soboru Laterańskiego z 1139 roku, zabraniały żenić się księżom. Nie spełnił jednak ambicji rodowych, być może dlatego, że doświadczył pewnej nocy nadzwyczajnej interwencji Bożej. Ukazał mu się we śnie tajemniczy dostojnik, który rzekł: „wiem, że masz zamiar poprosić tę kobietę o rękę by ją poślubić, lecz nie rób tego. Ona nie będzie twoja, ponieważ jesteś przeznaczony dla lepszej oblubienicy i nie posiądziesz żadnej innej”. Te słowa „posłańca z nieba” wskazywały niejako, że Kościół był oblubienicą przeznaczoną Torlakowi, co oznaczało, że nie powinien już szukać innych proponowanych mu dróg. Po tym zdarzeniu, Torlak pełnił posługę w parafii Kirkjubær w Sída, gdzie pozostał przez sześć lat. Wówczas pewien zacny ziemianin Þorkell postanowił podarować na cześć Chrystusa i Jego świętych, część swojego majątku. Udał się do Torlaka i zaproponował fundację domu augustianów w Þykkvibær, na co Torlak chętnie się zgodził, ponieważ już był gotów do wstąpienia do Zakonu. Konwent powstał w roku 1168. Torlak pierwotnie pełnił funkcję przeora lecz później został opatem. Zarządzanie ośrodkiem miało szeroki zakres. Niebawem do niewielkiej społeczności dołączyli bracia z innych zgromadzeń zarówno z kraju jak i z za granicy. Konwent w Þykkvibær stał się znakomitym ośrodkiem kultury w którym również krzewiono islandzką literaturę. Już w pierwszym roku życia monastycznego, mówiono o Torlaku, że przemieniał wszystko na lepsze swym błogosławieństwem i pieśnią religijną.

W 1174 r. biskup Klængur Þorsteinsson z Skálholt zażądał na Althingu wyboru swego następcy, z racji na swój sędziwy wiek i trudności w wypełnianiu obowiązków pasterskich. Althing nie był jednomyślny co do kandydata, a sprawę wyboru odesłano z powrotem do biskupa Klængura, który ostatecznie wyznaczył Torlaka. Jedną z możliwych przesłanek był fakt, że Torlak był dobrym zarządcą majątku w czasie gdy diecezja przeżywała finansowe tarapaty. Wykształcenie i znakomity styl życia, przemawiały na jego korzyść. Uważa się również, że potężny przywódca Jón Loftsson z Oddi poparł Torlaka. Jón był bowiem kuzynem Eyjólfura, pierwszego nauczyciela Torlaka.

Święcenia biskupie przyjął w Norwegii w 1178 r. Jako biskup w celu umocnienia kraju i w obronie prawa moralnego, opracował tzw. penitencjarz pokutny. Dekret oparty na Biblii wymieniał grzechy i przepisane kary jako zadośćuczynienie za wykroczenia. Penitencjarz Torlaka był jednym z najbardziej nowatorskich w Europie w tym czasie. Choć był bardzo stanowczy w sprawach moralności, współcześni zapamiętali go jako człowieka pełnego miłości do ludzi i bardzo skutecznego orędownika. Sagi wymieniają dziesiątki cudów, które dokonały się jeszcze za jego życia.

Biskup był zawsze słabego zdrowia. Równocześnie sam poddawał się wyczerpującym postom i innym wyrzeczeniom. Podczas jednej z wizyt na południe wyspy, ciężko zachorował i przywiązany do łóżka, po trzech miesiącach zmarł w roku 1193. Miał wówczas sześćdziesiąt lat.

Cztery lata po śmierci, Torlak ukazał się we śnie kapłanowi w północnej Islandii. Polecił, aby jego ciało zostało ekshumowane i zapowiedział, że prośby zanoszone przez jego wstawiennictwo przyczynią się do wykazania jego świętości. Ksiądz powiedział biskupowi Brandur z Hólar o swoim śnie. W dniu 20 lipca 1198, pięć lat po jego śmierci, doczesne szczątki Torlaka zostały ekshumowane i uroczyście wniesione do katedry w Skáholt. W roku 1237 postanowiono, że rokrocznie w tym dniu będzie sprawowana Msza święta na upamiętnienie tego zdarzenia (tzw. Msza Torlaka sezonu letniego). Latem roku 1199, Althing ponadto ustanowił święto św. Torlaka obchodzone w dzień jego śmierci, 23 grudnia (Msza Torlaka sezonu zimowego). Źródła wykazują, że sanktuarium św. Torlaka istniało w Skálholt niemal do roku 1800.

Św. Torlak był również dobrze znany w innych krajach, zwłaszcza w Norwegii, Danii, Szwecji, na Wyspach Owczych, jak i Wyspach Brytyjskich. Sława świętego dotarła nawet do Konstantynopola wraz z Waregami, którzy jako wojska najemne, dołączyli do cesarza. W pewnej księdze cudów mówi się, że w Saint Mortal (w Konstantynopolu) został wzniesiony kościół ku czci św. Torlaka, jako znak wdzięczności za zwycięstwo Waregów nad poganami.

Św. Torlak wymieniany jest w najważniejszych zbiorach hagiograficznych w tym Acta Sanctorum, które Jezuici w Belgii – Bollandyści – publikowali od początku XVII wieku. Św. Torlak został również uwzględniony wśród świętych w kalendarzach liturgicznych Kościoła katolickiego w Danii i Norwegii, wydanych po Soborze Watykańskim II, a później zatwierdzonych przez Rzym. Biskup Rejkiawiku Hendrik Hubert Frehen (1968-1986) w listopadzie 1983 roku napisał do Kongregacji ds. Sakramentów i Kultu Bożego, przedkładając sprawę świętego wyznawcy. Postulat biskupa Frehen został potwierdzony przez Ojca Świętego Jana Pawła II, listem apostolskim z dnia 14 stycznia 1984 roku. Wydarzenie w istocie nie było kanonizacją św. Torlaka, ale potwierdzało, że wyznawca zawsze był święty zgodnie z wymaganiami kanonicznymi. Święty człowiek, przy aprobacie Ojca Świętego, zapisał się w ten sposób szczególną rolą w historii i myśli katolickich mieszkańców Islandii.

Św. Torlaka cechowała uprzejmość i sprawiedliwość. Nie był perfekcyjnym mówcą, potrafił natomiast dzielić się radością z ludźmi. Lubił opowiadania, wiersze, muzykę instrumentalną i niezwykłe opowieści mędrców. Cały swój tryb życia podporządkował nawykom nabytym w domu klasztornym w Þykkvibær. Odprawiał sumiennie wszystkie kanoniczne godziny wstając w nocy na długie modlitwy. Często modlił się psalmami. Przed głównymi świętami, wzywał biedaków, nieraz siedem, dziewięć lub dwanaście osób na raz i potajemnie mył im nogi i suszył je swymi włosami w duchu swego Mistrza.

W ikonografii przedstawiany jest w insygniach biskupich z pastorałem i penitencjarzem. Jest uważany za skutecznego orędownika w nieuleczalnych chorobach. Wedle niektórych źródeł szczególnie z autyzmu.

- - -

Oprac. Ks. Jakub Budkiewicz

Źródła:

Þorlákur helgi, Gunnar F. Gudmundsson, Reykjavík 1996; Þorláks saga helga, Ásdís

Egilsdóttir, Reykjavík 1989.

https://www.mission-of-saint-thorlak.com/patron-of-asd.html