Zapraszamy do zapoznania się ze słownictwem przydatnym podczas wyjazdu do Włoch w 2025 roku:

Podstawowe zwroty i pytania dla turystów we Włoszech

Naucz się podstawowych włoskich zwrotów, które pomogą Ci podczas podróży!

Zwroty grzecznościowe

1. Powitania i pożegnania:

- Dzień dobry – Buongiorno

- Dobry wieczór – Buonasera

- Dobranoc – Buonanotte

- Cześć – Ciao

- Do widzenia – Arrivederci

2. Zwroty grzecznościowe:

- Tak – Sì

- Nie – No

- Proszę – Per favore

- Dziękuję – Grazie

- Przepraszam – Mi scusi / Scusa

3. Podstawowe pytania

- Gdzie jest…? – Dove si trova…?

- Ile to kosztuje? – Quanto costa?

- Czy mówisz po angielsku? – Parla inglese?

- Gdzie jest najbliższy przystanek? – Dov’è la fermata più vicina?

- Czy mogę zapłacić kartą? – Posso pagare con la carta?

4. W restauracji i na zakupach

- Chciałbym zamówić… – Vorrei ordinare…

- Poproszę rachunek – Il conto, per favore

- Gdzie jest toaleta? – Dov’è il bagno?

- Czy macie menu po angielsku? – Avete un menu in inglese?

- Czy mogę przymierzyć? – Posso provarlo?

5. Transport

- Gdzie jest dworzec kolejowy? – Dov’è la stazione ferroviaria?

- O której odjeżdża pociąg/autobus? – A che ora parte il treno/autobus?

- Gdzie mogę kupić bilet? – Dove posso comprare un biglietto?

- Jak dojść do…? – Come posso arrivare a…?

- Czy ten autobus jedzie do…? – Questo autobus va a…?

6. Hotel i zakwaterowanie

- Czy macie wolne pokoje? – Avete camere disponibili?

- Ile kosztuje nocleg? – Quanto costa una notte?

- Czy śniadanie jest wliczone w cenę? – La colazione è inclusa?

- Czy mogę zobaczyć pokój? – Posso vedere la camera?

- Gdzie jest recepcja? – Dov’è la reception?

7. Nagłe sytuacje

- Potrzebuję pomocy – Ho bisogno di aiuto

- Zgubiłem się – Mi sono perso/a

- Proszę wezwać policję! – Chiamate la polizia!

- Gdzie jest najbliższy szpital? – Dov’è l’ospedale più vicino?

- Zgubiłem mój paszport – Ho perso il mio passaporto

8. Zwiedzanie i kultura

- Gdzie znajduje się muzeum? – Dov’è il museo?

- Jakie są godziny otwarcia? – Quali sono gli orari di apertura?

- Czy są dostępne przewodniki w języku angielskim? – Ci sono guide in inglese?

- Jaki jest koszt biletu wstępu? – Quanto costa il biglietto?

- Czy mogę zrobić zdjęcie? – Posso fare una foto?

Słownictwo związane z pobytem w hotelu:  

hotel – l’albergo 

bufet – il buffet  

apartament – l’ appartamento  

garaż podziemny – garage sotterraneo 

gość – l’ ospite  

klucz – la chiave  

kolacja – la cena  

łazienka – il bagno  

łóżko – il letto  

nocleg – il pernottamento  

parking – il parcheggio  

pensjonat – la pensione  

piętro – il piano  

pobyt – il soggiorno  

pokojówka – la cameriera  

pokój – la camera, la stanza  

portier – il portiere  

rezerwacja – la prenotazione 

recepcja – la reception  

recepcjonista – il receptionist 

sprzątaczka – donna delle pulizie 

śniadanie – la colazione  

turysta – il turista  

turystka – la turista 

winda – l’ ascensore   

balcon – il balcone  

klient – il cliente 

paszport – il passaporto 

zameldowanie – il check in 

wymeldowanie – il check out 

dostęp dla osób niepełnosprawnych - L’accesso per disabili 

sejf - La cassetta di sicurezza 

menu - Il menù 

Najpopularniejsze zwroty:

Chciałbym dokonać rezerwacji - Vorrei fare una prenotazione 

Czy mają Państwo wolny pokój? - Avete una camera libera? 

Gdzie mogę zaparkować? - Dove posso parcheggiare? 

Czy śniadanie jest wliczone w cenę? - La colazione è inclusa? 

O której jest zameldowanie? - A che ora è il check-in? 

Czy w pokoju jest klimatyzacja? - La camera ha l’aria condizionata? 

Czy mogę dostać więcej ręczników? - Posso avere più asciugamani? 

Jakie usługi oferuje hotel? - Quali servizi offre l’hotel? 

Czy WiFi jest darmowe? - Il WiFi è gratuito? 

Gdzie mogę wyrzucić śmieci? - Dove posso gettare i rifiuti? 

O której otwiera się restauracja? - A che ora si apre il ristorante? 

Jak działa obsługa pokojowa? - Come funziona il servizio in camera?   

Czy mogę prosić o rachunek? - Posso avere il conto? 

O której godzinie jest cisza nocna? - A che ora è il silenzio notturno? 

Podstawowe słownictwo związane z podróżowaniem po włosku:

Podstawowe zwroty:

Podróż – viaggio

Bilet – biglietto

Paszport – passaporto

Walizka – valigia

Lotnisko – aeroporto

Dworzec kolejowy – stazione ferroviaria

Przystanek autobusowy – fermata dell’autobus

Taksówka – taxi

Samolot – aereo

Pociąg – treno

Autobus – autobus

Metro – metropolitana

Statek – nave

Samochód – auto / macchina

Na lotnisku:

Odprawa bagażowa – check-in dei bagagli

Kontrola bezpieczeństwa – controllo di sicurezza

Bagaż podręczny – bagaglio a mano

Lot opóźniony – volo in ritardo

Lot odwołany – volo cancellato

W hotelu:

Rezerwacja – prenotazione

Pokój jednoosobowy – camera singola

Pokój dwuosobowy – camera doppia

Recepcja – reception

Klucz / karta do pokoju – chiave / tessera

Pytania i przydatne zwroty:

Gdzie jest…? – Dov'è…?

Jak dojdę do…? – Come posso arrivare a…?

Ile to kosztuje? – Quanto costa?

O której godzinie odjeżdża pociąg? – A che ora parte il treno?

Czy mówisz po angielsku? – Parla inglese?

Restauracja i jedzenie:

Menu, proszę – Il menu, per favore

Czy mogę złożyć zamówienie? – Posso ordinare?

Chciałbym/Chciałabym… – Vorrei…

Co polecasz? – Cosa mi consiglia?

Czy mogę dostać rachunek? – Il conto, per favore

To było pyszne! – Era delizioso!

Woda gazowana / niegazowana – Acqua frizzante / naturale

Zwiedzanie i wskazówki:

Gdzie jest najbliższy przystanek autobusowy? – Dov’è la fermata dell’autobus più vicina?

Jak dojść do centrum? – Come si arriva in centro?

Czy można tu robić zdjęcia? – Si possono fare foto qui?

Ile kosztuje bilet wstępu? – Quanto costa il biglietto d’ingresso?

O której godzinie to miejsce jest otwarte? – A che ora apre questo posto?

Czy jest przewodnik w języku angielskim? – C’è una guida in inglese?

Zakupy i pamiątki:

Czy mogę to przymierzyć? – Posso provarlo

Jakie są godziny otwarcia? – Quali sono gli orari di apertura?

Czy mogę zapłacić kartą? – Posso pagare con la carta?

Wymowa języka włoskiego. Podstawowe zwroty- przydatne w komunikowaniu się podczas pobytu

• Wymowa języka włoskiego.Podstawowe zwroty- przydatne w komunikowaniu się podczas pobytu.

• Lekcja

• Dzień dobry,

• Witam Was zajęciach przygotowujących do wyjazdu.

• Osoby ,które nie uczyły się języka włoskiego proszę o zapoznanie się z alfabetem i wymową.Te osoby ,które uczyły się też sobie powtórzą wymowę.Proszę zapoznać się z zamieszczonym materiałem.

• ALFABET I WYMOWA

• Alfabet języka włoskiego:

• A (a)

• B (bi)

• C (czi)

• D (di)
  E (e)
  F (effe)
  G (dżi)
  H (akka)
  I (i)
  L (elle)
  M (emme)
  N (enne)
  O (o)
  P (pi)
  Q (ku)
  R (erre)
  S (esse)
  T (ti)
  U (u)
  V (wu)
  Z (dzeta)
  
  - litery zapożyczone z innych języków:
  
  J (i lunga) lub (dżej)
  K (kappa)
  W (wu doppia)
  X (iks)
  Y (i greka)
  
  Reguły wymowy:
  
  – C przed e oraz i wymawiamy jak [cze], [czi]:
  
  ciao (cześć)
  
  , dieci (dziesięć), cento (sto)
  
  , felice (szczęśliwy), cena (kolacja)
  
  
  
  – C przed a, o oraz u wymawiamy jako [ka], [ko], [ku]:
  
  camminare (spacerować), capelli (włosy)
  
  , amico (kolega)
  
  , cognato (szwagier), cucchiaio (łyżka)
  
  , cugino (kuzyn)
  
  – C przed h, po którym następuje e lub i wymawiamy jako [ke], [ki]:
  
  forchetta (widelec)
  
  , pacchetto (paczka), bicchiere (szklanka)
  
  , chirurgo (chirurg)
  
  – G przed e oraz i wymawiamy jak [dże], [dżi]:
  
  genitori (rodzice)
  
  , gentile (miły), giallo (żółty)
  
  , giorno (dzień), gita (wycieczka)
  
  – G przed a, o oraz u wymawiamy jak [ga], [go], [gu]:
  
  ragazzo (chłopak)
  
  , galleria (galeria), gonna (spódnica)
  
  , goccia (kropla), gusto (gust)
  
  – G przed h, po którym następuje e lub i, wymawiamy jako [ge], [gi]:
  
  ghepardo (gepard), traghetto (prom)
  
  , ghiaccio (lód)
  
  – GL, po którym występuje i, wymawia się jak [li]:
  
  biglietto (bilet), famiglia (rodzina)
  
  , maglione (sweter), moglie (żona)
  
  – GN czyta się jak [ń]:
  
  bagno (łazienka), campagna (wieś)
  
  , cognome (nazwisko), insegnante (nauczyciel)
  
  – H jest zawsze nieme:
  
  loro hanno (oni / one mają)
  
  , hobby (hobby)
  
  – QU czyta się jak [kł]:
  
  quaderno (zeszyt)
  
  , qualifiche (kwalifikacje)
  
  – S przed spółgłoskami dźwięcznymi i między dwiema samogłoskami czyta się jak [z]:
  snello (szczupły)
  
  , sveglia (budzik), casa (dom), riposo (wypoczynek)
  – S przed spółgłoskami bezdźwięcznymi, po spółgłoskach oraz na początku wyrazu przed samogłoską czyta się jak [s]:
  ascoltare (słuchać), spiaggia (plaża)
  
  , sensibile (wrażliwy)
  
  , sole (słońce)
  
  , sale (sól)
  
  – SS wymawiamy podwójnie jak [ss]:
  pessimista (pesymista)
  
  , rosso (czerwony)
  
  – SC przed e oraz i wymawiamy jak [sze], [szi]:
  
  pesce (ryba)
  
  , scendere (schodzić), prosciutto (szynka)
  
  , uscire (wysiadać), piscina (basen)
  
  – SC przed a, o, u oraz spółgłoskami wymawiamy jak [ska], [sko], [sku], [sk]:
  
  pesca (brzoskwinia)
  
  , scarpe (buty), bosco (las)
  
  , scusi (przepraszam)
  
  , scrivere (pisać)
  
  – SC przed h, po którym następuje e lub i wymawiamy jako [ske], [ski]:
  
  schermo (monitor)
  
  , scherzo (żart), schiavo (niewolnik), schiena (plecy)
  
  – Z na początku wyrazu czyta się jak [dz]:
  
  zaino (plecak)
  
  , zanzara (komar), zio (wujek)
  
  , zitto (cichy, cicho), zucchero (cukier)
  
  – Z w innym wypadku czyta się najczęściej bezdźwięcznie [c]:
  
  lezione (lekcja), negozio (sklep)
  
  , piazza (plac), prezzo (cena)
  
  , vacanze (wakacje)
  
  Podwójne spółgłoski:
  baffi (wąsy)
  
  , bello (piękny)
  
  , bocca (usta)
  
  , brutto (brzydki)
  
  Samogłoski akcentowane:
  città (miasto)
  
  , perché ? (dlaczego?)
  
  , lunedì (poniedziałek)
  
  Zaimki osobowe
  
  

Osoba (zaimek polski)

Zaimek włoski akcentowany

Zaimek włoski nieakcentowany

1 lp. (ja)

io

io

2 lp. (ty)

tu

tu

3 lp. (on, ona)

lui, lei

egli, ella

1 lm. (my)

noi

noi

• 
  ESSERE – BYĆ

io

sono

tu

sei

lui/lei/Lei

è

noi

siamo

voi

siete

loro

sono

Przykładowe zdania z czasownikiem essere:
Sono polacco. – Jestem Polakiem.
Sei italiano? – Jesteś Włochem?
Marco è contento. – Marco jest zadowolony.
Siamo a Roma. – Jesteśmy w Rzymie.
Siete felici? – Jesteście szczęśliwi?
Loro sono a Cracovia. – Oni są w Krakowie.
Warto zapamiętać kilka wyrażeń, które tworzymy z użyciem czasownika essere (w wyrażeniach z dwiema możliwymi końcówkami, „o” jest przeznaczone dla mężczyzn, „a” dla kobiet):

• • essere al verde – być spłukanym

  • essere arrabbiato/a – być zdenerwowanym

  • essere contento/a – być zadowolonym

  • essere d’accordo – zgadzać się

  • essere felice – być szczęśliwym

  • essere in gamba – być „w dechę”

  • essere in ritardo – być spóźnionym

  • essere malato/a – być chorym

  • essere occupato/a – być zajętym

  • essere pronto/a – być gotowym

  • essere sorpreso/a – być zaskoczonym

  • essere sposato/a – być żonatym/zamężną

  • essere stanco/a – być zmęczonym

  • essere triste – być smutnym

• AVERE – MIEĆ

io

ho

tu

hai

lui / lei / Lei

ha

noi

abbiamo

voi

avete

loro

hanno

• 
  Przykładowe zdania z czasownikiem avere:
  Ho una sorella. – Mam siostrę.
  Quanti anni hai? – Ile masz lat?
  Lui ha 25 anni. – On ma 25 lat.
  Abbiamo un’idea. – Mamy pomysł.
  Avete qualche idea? – Macie jakiś pomysł?
  Loro hanno un gatto. – Oni mają kota.
  I ponownie kilka podstawowych wyrażeń (zwróćcie uwagę, że czasami używamy czasownika avere tam, gdzie po polsku powiedzielibyśmy „być”)

  • avere sonno – być sennym

  • avere fame – być głodnym

  • avere sete – być spragnionym

  • avere freddo – odczuwać chłód (ho freddo – jest mi zimno)

  • avere caldo – odczuwać ciepło  (ho caldo – jest mi ciepło)

  • avere fretta – spieszyć się

  • avere ragione – mieć rację

  • avere torto – nie mieć racji

  • avere successo – odnieść sukces

  • avere fortuna – mieć szczęście

  • avere paura di qualcosa – bać się czegoś

  • avere bisogno di qualcosa – potrzebować czegoś

  • avere voglia di qualcosa – mieć chęć na coś

Proszę zapoznać się z lekcją.
Pozdrawiam!

Podstawowe czasowniki w j. włoskim w czasie teraźniejszym odmiana

Dzień dobry,

Dzisiaj zapoznacie się z podstawowymi czasownikami w języku włoskim.

Czasowniki zakończone na -IRE mają dwa wzory odmiany!

UWAGA!!!

Trzecia osoba liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego LEI jest również formą grzecznościową (dotyczy zarówno mężczyzn jak i kobiety).

Odmiana czasowników w języku włoskim zakończonych na -ARE, -ERE, -IRE

I -ARE amare-kochać

II -ERE prendere-brać

IIIa -IRE sentire-czuć

IIIb -IRE finire-kończyć

io

am-o

prend-o

sent-o

fin-isc-o

tu

am-i

prend-i

sent-i

fin-isc-i

lei/lui/Lei

am-a

prend-e

sent-e

fin-isc-e

noi

am-iamo

prend-iamo

sent-iamo

fin-iamo

voi

am-Ate

prend-Ete

sent-Ite

fin-Ite

loro

am-Ano

prend-ono

sent-ono

fin-isc-ono

Czasowniki I grupy zakończone na -ARE:

mangiare (jeść), guardare (oglądać), lavorare (pracować), pagare (płacić), spiare (szpiegować), studiare (studiować), giocare (grać), suonare (grać na instrumencie), nuotare (pływać)

UWAGA!!!

W czasownikach kończących się na -care (giocare) i -gare (pagare), dodajemy literę H przed E i I dla zachowania wymowy (np. Tu giochi, tu paghi).

Jesli w czasowniku występuje i akcentowane, wówczas jest ono podwajane w odmianie: tu spii, noi spiino;

Czasowniki II grupy zakończone na -ERE:

temere (bać się), vincere (wygrywać), reggere (podtrzymywać), conoscere (znać), piacere (lubić), possedere (posiadać), muovere (ruszać), spegnere (gasić)

UWAGA!!!

W czasownikach II grupy nie dodajemy h. Czasowniki zachowują twardą lub miękką wymowę: vinco, vinci, vince, vinciamo, vincete, vincono; cresco, cresci, cresce, cresciamo, crescete, crescono.

Czasowniki III grupy zakończone na -IRE:

dormire (spać),

-IRE b: applaudire (klaskać), nutrire (żywić), unire (łączyć), capire (rozumieć), sparire(znikać

Zwroty przydatne w podróży oraz liczebniki

   Dzień dobry,

Tematem dzisiejszych zajęć są zwroty przydatne w podróży oraz liczebniki.

Tak. Si.

Nie. No.

Proszę (bardzo). Prego.

Dziękuję (bardzo). Grazie molte (mille).

Nie ma za co. Non c’è di che. [c'e wymawiamy ja czee]

Przepraszam (przykro mi). Mi dispiace. / Scusi.

Nic nie szkodzi. Non fa niente.

Cześć  Ciao.

Dzień dobry. Buongiorno.

Dobry wieczór. Buonasera.

Do widzenia. Arrivederci.

Dobranoc. Buona notte.

Dobrze. Bene.

Jak się masz? Come va?

Dziękuję, dobrze. Sto bene, grazie.

Liczebniki 

0 zero

1 uno

2 due

3 tre

4 quattro

5 cinque

6 sei

7 sette

8 otto

9 nove

10 dieci

11 undici

12 dodici

13 tredici

14 quattordici

15 quindici

16 sedici

17 diciassette

18 diciotto

19 diciannove

20 venti 

Inne przydatne zwroty:

Jestem obcokrajowcem - Sono straniero/ straniera. 

Gdzie mogę kupić bilety? Dove posso comprare i biglietti?

Potrzebuję taksówkę - Ho bisogno di un tassi.

Ile kosztuje? - Quanto costa?

Ile płacę ? - Quanto pago?

Potrzebuję... - Ho bisogno di...

Poproszę o rachunek - Il conto, per favore

W restauracji, barze - jak zamówić jedzenie

Dzień dobry,

Poniżej zamieszczam,zajęcia przeznaczone na 2 lekcje.Jest materiał dotyczący zamawiania w barze i restauracji.(słownictwo ,opis dań, nazwy posiłków i inne przydatne  rzeczy służące do zamawiania posiłków),mam nadzieję że ten materiał zachęci Was jeszcze bardziej do wyjazdu do Włoch.

CYKL “WŁOSKI NA TALERZU” – CZĘŚĆ II: W RESTAURACJI

Ok, no to zaczynamy. Zdecydowaliśmy się, że zamiast zjeść w domu, tym razem wybierzemy się na obiad (il  pranzo) lub kolację (la cena) gdzieś, gdzie ktoś inny odwali za nas brudną robotę, czyli pójdziemy a pranzo/a cena fuori. Tylko dokąd by tu pójść? Jak powszechnie wiadomo, Włochy to kraj o niezwykle bogatej tradycji kulinarnej. Znajdziemy więc na ich terytorium moc różnego rodzaju lokali gastronomicznych, wśród których możemy wybierać w zależności od naszych wymagań, potrzeb, oczekiwań i zasobów portfela. Poniższa lista miejsc, w których można zjeść bądź wypić bądź i to i to powinna pomóc Wam odnaleźć się w tym gastronomicznym włoskim gąszczu.

GDZIE?

Il ristorante – to miejsce chyba nie wymaga wyjaśnienia, jest to po prostu najzwyklejsza na świecie restauracja. Idealna na przykład na romantyczną kolację przy świecach (cenetta romantica a lume di candela) lub na tradycyjną włoską uroczystą i obfitą (abbondante) kolację sylwestrową, czyli cenone di Capodanno. Z ciekawostek powiem Wam, że nazwa „ristorante” pochodzi od słowa ristorare, czyli „krzepić”. „Ristorante” znaczy więc tyle co „krzepiący”.

La pizzeria – tu, podobnie jak wyżek, też wszystko jasne. Zwracam tylko uwagę na wymowę! W języku włoskim słowo to (podobnie jak pozostałe z listy, zakończone na -ria) akcentujemy na ostatnie „i”! La pizzeria to dobre miejsce zarówno na kolację, jak i na podwieczorek (la merenda) lub przekąskę (lo spuntino).

La trattoria – lokal gastronomiczny podobny do restauracji, ale trochę od niej skromniejszy. Dania są tu zwykle bardziej obfite, bardziej „domowe” (często regionalne) i tańsze.

L’osteria – jeszcze skromniejsza i jeszcze bardziej rustykalna restauracyjka oferująca stosunkowo tanie i domowe potrawy. Dawniej miejsce to służyło głównie piciu wina. Można się było tu również przespać (niekoniecznie pod stołem ;) ).

Uwaga jednak! Zarówno trattoria jak i osteria mogą zdarzyć się tylko z nazwy. Niektóre lokale gastronomiczne zwą się tymi dwoma określeniami, ale często są bardzo zbliżone do restauracji. Zwykle wystrój pozostaje wtedy w stylu rustykalnym ale staje się bardziej wyrafinowany. Jedzonko wciąż raczej regionalne.

La tavola calda – rodzaj baru z gorącymi daniami (dosłownie „ciepły stół”).

La mensa – stołówka

La paninoteca – lokal gastronomiczny w stylu barowym specjalizujący się w przygotowywaniu i sprzedaży kanapek (il panino – kanapka). We Włoszech spotkamy się też ze specyficznym rodzajem trójkatnych kanapek zwanych tramezzini (zdjęcie niżej).

Il bar – niby po prostu bar, ale w Polsce i we Włoszech miejsca, które zwiemy barem różnią się od siebie. Można się o tych różnicach rozpisywać, (poświęciłam im cały podrozdział w mojej pracy magisterskiej :< ) ale główna polega na tym, że we Włoszech w barze spożywa się głównie kawę, a nie alkohole (chyba, że podczas aperitifu). Włosi mają w zwyczaju spożywanie w barach śniadania (la colazione) lub ewentualnie drugiego śniadania (la seconda colazione). Podczas aperitifu we włoskich barach serwowane są gli stuzzichini, czyli zakąski/przekąski w postaci na przykład solonych orzeszków (le noccioline), chipsów (le patatine), mini grzanek (i crostini) czy miniaturowych pizz (le pizzette).

La piadineria – lokal serwujący le piadine. La piadina, której przykład widzicie na załączonym obrazku, to wywodzący się z Emilii-Romanii cienki placek z mąki pszennej z praktycznie dowolnym nadzieniem, ale najczęściej z wędliną i dodatkami.

La piadina (by Kobako)

La birreria – piwiarnia (la birra – piwo).

L’enoteca – winiarnia.

Il fast food – KFC, „Maki” i inne tego typu smaki.

L’autogrill – „restauracja”/bar + sklepy z przekąskami + pierdołami przy autostradzie. Konkretnie Autogrill to nazwa sieci takich autostradowych aglomeracji.

W poszukiwaniu wymarzonego lokalu gastronomicznego warto zwracać uwagę również na takie informacje jak:

– lunedì riposo – w poniedziałek nieczynne; oczywiście może być to jakikolwiek inny dzień, ale we Włoszech restauracje najczęściej robią sobie “riposo” czyli odpoczynek w poniedziałek lub wtorek, czyli wtedy, kiedy spodziewają się najmniej ewentualnych klientów

– è gradita la prenotazione – mile widziana rezerwacja; i w związku z tym punktem przygotowałam poniższy przykładowy dialog ilustrujący telefoniczną rezerwację stolika w restauracji.

I kolejna ważna rzecz, o której należy pamiętać wybierając się we Włoszech na obiad czy kolację „fuori” – godziny posiłków. W Italii te godziny są bardzo konkretne i przez znaczną część mieszkańców ściśle przestrzegane (można nawet umówić się ze znajomymi „dopo cena” i wszyscy wiedzą, która to będzie mniej więcej godzina). A więc obiad jada się zwykle między 12:30 a 14, a kolację około 20:00. Restauracje otwarte są więc mniej więcej w tych godzinach, 12 – 14 i 19 – 23. Pamiętajcie o tym, kiedy o 15:00 dopadnie Was we Włoszech „mały” polski głód obiadowy.

No ok. To przypuśćmy, że zdecydowaliśmy się w końcu gdzie by tu się wybrać, a nawet zarezerwowaliśmy stolik. W tym momencie stajemy przed kolejnym dylematem – musimy odpowiedzieć sobie na ważne, ale to naprawdę ważne pytanie: co zjeść? Ale żeby w ogóle było z czego wybierać, trzeba najpierw zrozumieć menu (il menù). W następnym punkcje zaprezentuję Wam z grubsza kilka popularnych włoskich dań.

CO?

Antipasti (Przystawki)

Pomodori ripieni – faszerowane pomidory (il ripieno – farsz/nadzienie)

Bruschette – takie coś, jak na zdjęciu – podpiekane kromeczki chleba w najbardziej klasycznej wersji doprawione solą, czosnkiem i oliwą z oliwek, ale często podawane też z pomidorami, pasztetem (innym od polskiego, bo płynnym!) lub sosem truflowym (la salsa tartufata). Słowo „bruschetta” pochodzi od czasownika „bruscare”, czyli „przypiec, przyrumienić”.

Tagliere di formaggi – deska serów

Tagliere di salumi / Affettati misti – deska wędlin

Prosciutto e melone – szynka zwana parmeńską z melonem

Insalata di mare – sałatka z owoców morza

Insalata di polpo – sałatka z ośmiornicy

Carpaccio di salmone – carpaccio z łososia (ogólnie rzecz biorąc plastry surowego łososia doprawione sokiem z cytryny, oliwą, solą, pieprzem oraz pietruszką).

Cozze alla marinara – małże po marynarsku, czyli z białym winem, oliwą, czosnkiem i pietruszką.

Primi (Pierwsze dania)

Tortellini in brodo – tortellini w rosole

Tagliatelle ai porcini – tagliatelle z borowikami

Spaghetti allo scoglio (ai frutti di mare) – spaghetti z owocami morza (lo scoglio – skała, taka przybrzeżna)

Tagliatelle al ragù – tagliatelle z sosem, który w Polsce nazywamy bolońskim. W rzeczywistości z określeniem “alla bolognese” spotkacie się we Włoszech tylko w miejscach turystycznych.

Gnocchi al burro e salvia – gnocchi w maśle i szałwii

Lasagne – lasagne ;)

Parmigiana di melanzane – takie lasagne z bakłażanów (czyli plastry bakłażana zamiast makaronu; zdjęcie po lewej)

Risotto ai funghi – risotto z grzybami

Polenta – z całym szacunkiem dla tego dania, rodzaj papki z mąki kukurydzianej często z serami i innymi dodatkami (mięso, sos pomidorowy, grzyby itp.), popularna głównie na północy Włoch.

Zuppa – zupa z warzyw (bez makaronu/ryżu!), podawana często z chlebem, który można sobie w tej zupie moczyć, czyli inzuppare 

Minestra – zupa z warzyw, ale z makaronem lub ryżem, jej nazwa wywodzi się od słowa „minestrare”, czyli „amministrare”, ponieważ „administrowała” nią głowa rodziny.

Minestrone – coś pomiędzy „zuppą” a „minestrą”. Bez makaronu, ale z większą ilością warzyw, takich jak ziemniaki, fasola czy kukurydza, czyli tych odkrytych wraz z Ameryką.

Vellutata – rodzaj zupy krem o aksamitnej konsystencji (il velluto – aksamit) z dwóch lub maksymalnie trzech rodzajów warzyw (klasyczne połączenia to ziemniaki i pory, cukinie i ziemniaki lub marchew i ziemniaki) z dodatkiem śmietany bądź żółtka jajka.

Więcej na temat powyższych różnic możecie przeczytać tu.

Secondi (Drugie dania)

Bistecca – stek (al sangue – krwisty, poco cotta – lekko wysmażony/półkrwisty, ben cotto – dobrze wysmażony)

Bistecca alla fiorentina – wielki krwisty stek z kością w kształcie litery T, jak sama nazwa wskazuje – specjalność kuchni toskańskiej

Involtini – zrazy

Pollo allo spiedo – kurczak z rożna

Pollo alla cacciatora – kurczak po myśliwsku, czyli smażony na patelni z czerwonym winem, tak zwanym il soffritto (pokrojone na kawałeczki i podsmażone marchewka, cebula i seler naciowy – tak! wszystko to we Włoszech określa się jednym słowem :) ) oraz sosem pomidorowym (zdjęcie po prawej)

Cotoletta alla milanese – panierowany kotlet cielęcy z kością (la costoletta – żeberko, stąd nazwa „cotoletta” smażony na maśle

Spiedino – szaszłyk

Filetto di merluzzo – filet z dorsza

Frittura mista di pesce – smażone ryby (i owoce morza, a raczej głównie owoce morza)

Contorni (Dodatki)

Insalata mista – mix sałat

Insalata verde – zielona sałata

Patatine fritte – frytki

Purè di patate – puree ziemniaczane

Patate al forno/arrosto – pieczone ziemniaki

Spinaci al burro – szpinak w maśle

Peperoni alla griglia – grilowana papryka

Peperonata – duszona papryka z cebulą, czosnkiem i sosem pomidorowym

Verdura di stagione – warzywa sezonowe

Contorni to ostatnia „słona” część menu. Ale zanim przejdziemy do deseru, jeszcze kilka sposobów na przetworzenie pokarmu ze stanu surowego (crudo) w stan niesurowy (cotto). Specjalnie użyłam tu określenia „niesurowy” a nie „ugotowany”, ponieważ słowo to nasuwałoby, że dana potrawa została ugotowana w wodzie. Słowo „cotto” oznacza jednak dokładnie tyle co nie surowy, bez względu na to, jakim sposobem pokarm ten stan osiągnął. Ugotowany w wodzie to z kolei po włosku lesso lub bollito. Dlatego, aby powiedzieć na przykład, że lubimy gotować nie powiemy „Mi piace *bollire/lessare/cuocere”, bo oznaczałoby to, że lubimy gotować w wodzie (a nie, na przykład piec w piekarniku). Użyjemy tu natomiast czasownika „cucinare”. A oto inne metody „gotowania” po włosku:

affumicato – wędzony

cotto al vapore – ugotowany na parze

fritto – smażony

ai ferri – z rusztu

al cartoccio – w folii

brasato / stufato – duszony

A skoro już jesteśmy przy sposobach gotowania mięsa, ryb i warzyw, podam jeszcze kilka włoskojęzycznych sposobów na przyrządzenie jajek:

sodo / lesso – na twardo

à la coque – na miękko

al tegamino / all’occhio di bue – sadzone

affogato – w szklance (po wiedeńsku; dosłownie „utopione”

in camicia – w koszulce

uova strapazzate – jajecznica

la frittata – omlet

W ramach dygresji zaznaczę, że we włoskim nie używamy słowa „uova” do określenia tak zwanych męskich „klejnotów”. W tym kontekście po włosku powiemy „le palle”, czyli dosłownie piłki. Na przykład wyrażenie „mieć jaja” będzie we Włoszech brzmiało „avere le palle”. Koniec dygresji. Wracamy do najlepszej części menu, czyli do deserów.

Dolci/Dessert (Desery)

Gelato – lody (al cioccolato – czekoladowe, ai lamponi – malinowe)

Biscotto – a w liczbie mnogiej, biscotti. Ich nazwa dosłownie oznacza „upieczony dwa razy”, ponieważ pierwsze ciasteczka przygotowywało się właśnie w taki sposób – najpierw piekąc ciasto w rulonach, a następnie krojąc taki upieczony rulon na kawałki i ponownie je prażąc. Dzięki temu wydłużał się termin przydatności do spożycia. W taki sposób piecze się z resztą słynne toskańskie ciasteczka cantucci, rzeczywiście bardzo twarde. I jeszcze jedna ciekawostka – „dare a qualcuno un biscotto”, wcale nie musi oznaczać, że obdarujemy go słodkościami – wręcz przeciwnie – oznacza to, że… uderzymy go pięścią!

Pan di Spagna – ciasto biszkoptowe

Zuppa inglese – ciasto biszkoptowe nasączone likierami alkermes i „rosolio” (likier różany) polane kremem pasticcera (zdjęcie niżej).

Torta – tort/ciasto/placek.

Crostata – tarta/kruche ciasto. Ta włoska nazwa jest dla mnie dość obleśna, to chyba moje najnieulubieńsze włoskie słówko… Wywodzi się od słowa “la crosta”, czyli skorupa. Tradycyjna włoska crostata powinna być bowiem pokryta “skorupką” z ciasta w postaci przecinających się pasków.

Meringa – beza

Paste – nie zdzwicie się, jeśli ktoś Wam zaproponuje “makaron” na deser ;). „Pasta” to w rzeczywistości bardzo ogólne określenie, oznaczające po prostu… ciasto na bazie mąki (czy to na makaron, czy na ciasto). W tym wypadku „le paste”, które mamy na myśli, to ciasteczka z kremem/budyniem/bitą śmietaną/owocami, które we Włoszech zwykle przynosi się gospodarzom, którzy zapraszają nas na kolację (bywają nazywane również określeniem pasticcini). Paste to również różnego rodzaju ciastka, które znajdziemy w barze (np. il bombolone – pączek, il bignè – ptyś, czy klasyczny il cornetto – rogalik).

Tiramisù – nie wymaga wyjaśnień :)

Panna cotta – dosłownie “ugotowana śmietana”, na którą przepis znajdziecie tu.

Cioccolato/a – nie jest to co prawda forma deseru, ale warto wspomnieć o czekoladzie (oczywiście poza faktem, że ZAWSZE warto wspomnieć o czekoladzie) ze względu na dwie formy jakimi można ten wyrób nazwać. Cioccolato (w rodzaju męskim) przyjęło się jako określenie dla czekolady ogólnie. Powiemy la tavoletta di cioccolato (tabliczka czekolady), gelato al cioccolato (lody czekoladowe), torta al cioccolato (tort czekoladowy), a tytuł filmu Tima Burtona “Charlie i fabryka czekolady” to po włosku “La fabbrica di cioccolato”. Cioccolata, w rodzaju żeńskim, to forma używana zwykle do określenia czekolady do picia – gorąca czekolada to po włosku cioccolata calda.

Crêpe (crespella) – naleśnik

Macedonia – sałatka owocowa. Jedna z teorii odnośnie etymologii tej nazwy odnosi się do mieszkanki narodów zamieszkujących Bałkany. O drugiej, bardziej drastycznej teorii, możecie poczytać tutaj.

Sami widzicie, że w takim multum pyszności trudno się zdecydować :). Wybór staje się jednak łatwiejszy, kiedy lokal proponuje tak zwane menù fisso, czyli z góry narzucony wybór potraw o stałej cenie. W cenę wliczone są zwykle przystawki, pierwsze i drugie danie (zwykle mamy po dwa do wyboru – jedno pierwsze i jedno drugie) oraz deser i wodę. Tego typu zestawy restauracje ustalają zwykle w dni o natężonym ruchu, czyli na przykład w Walentynki lub w Sylwestera.

Słowem menù we Włoszech określany jest też “zestaw” w Mc Donaldzie, czyli na przykład zestaw Happy Meal to po włosku „menù Happy Meal” (albo raczej „eppi” meal :P ).

Podjąwszy decyzję odnośnie potraw, które pragniemy spożyć, musimy jeszcze jakoś zwierzyć się z tych naszych pragnień kelnerowi. Poniżej zaprezentuję Wam kilka przykładowych dialogów oraz zwrotów, które mogą się do tego celu przydać.

JAK?

Podsumowując, zwroty, których najczęściej używamy przy składaniu zamówienia to: per me, prendo, jak również vorrei (chiałbym/chciałabym).

Pamiętajcie, że il conto to rachunek w restauracji! Nie należy mylić tego słowa z „la bolletta”, które oznacza rachunek za prąd, wodę itp. Nie zdziwcie się również, że na owym rachunku zostanie Wam doliczone po około 1,5 euro za osobę. Jest to opłata za tak zwane il coperto, czyli nakrycie.

Jeśli jesteście zadowoleni z obsługi (il servizio), możecie zostawić kelnerowi lub kelnerce (il cameriere / la cameriera) napiwek (la mancia).

I jeszcze krótka scenka w barze.

W szczególnie ruchliwych barach prawdopodobnie natkniecie się na wywieszkę głoszącą: “Si prega di fare lo scontrino alla cassa prima della consumazione.” Oznacza to, że musicie najpier zapłacić w kasie, a potem okazać bariście paragon (lo scontrino), który wyda Wam wtedy to, co zamówiliście. Szczególnie w bardziej ekskluzywnych barach zapłacicie trochę więcej za il caffè al tavolino (czyli kawę, podaną do stolika) niż za il caffè al banco/al bancone (czyli tę spożytą przy barze). W mniejszych, bardziej „swojskich” barach zwykle możecie zamówić i spokojnie skonsumować kawę tudzież aperitivo tudzież whatever i dopiero później zapłacić.

I na koniec jeszcze zbiór słówek związanych z przedmiotami, których używa się do jedzenia bądź picia.

Mam nadzieję, że dzięki lekturze będziecie czuć się pewniej podczas następnej wizyty we włoskiej restauracji ;) Baci!

Zwroty przydatne w hotelu

• Zwroty przydatne w hotelu.

• Dzień dobry,

• Proszę zapoznać się ze zwrotami przydatnymi podczas pobytu i rezerwacji hotelu.

• Pokój w hotelu -Camera d’albergo.

•   Mam rezerwację -Ho prenotato.

•   Nie mam rezerwacji -Non ho prenotato 

•  Czy dysponują -Państwo wolnym pokojem? -Ci sono camere libere? 

• Czy mogę zobaczyć pokój?- Posso vedere

•  la camera?-  Jaka jest cena noclegu? 

• Quanto costa alla notte?-  Ile to będzie kosztować za tydzień? 

• Czy jest w nim prywatna łazienka?- Ha il bagno privato? 

•  Chcemy mieć widok na morze -Vorremmo una camera