DR JACOB LUSTIG

DR JACOB LUSTIG (*1810, +1874). BIOGRAM

    Dr Jacob Lustig urodził się w 1810 roku we wsi Adamowice (niem. Adamowitz), w powiecie raciborskim, na pruskim Górnym Śląsku, jako syn karczmarza Abrahama Lustiga (Abrahama syna Joela) i Marii z domu Boehm. Uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej w Raciborzu, a następnie studiował medycynę w Królewskim Uniwersytecie Wrocławskim. W 1835 r. ukończył studia uzyskując dyplom doktora medycyny i chirurgii. Temat jego pracy dyplomowej dotyczył wywoływania porodu u kobiet.

    W 1836 r. dr Jacob Lustig osiadł na stałe w Mysłowicach i rozpoczął tu praktykę lekarską. Zamieszkał w kamienicy przy ulicy Pszczyńskiej (Grunwaldzkiej) 6, w której dziś znajduje się Apteka Staromiejska. 

    Ożenił się w 1843 r. z Sarą, córką Moritza i Marii Ringów z Koźla, z którą miał sześcioro dzieci: Klarę (1847-1930; jej potomkowe żyją w Niemczech i USA), Eugenię (ur. 1847), Helenę (ur. 1849; jej wnukiem jest dr John A. Leppman z USA), Arnolda (1851-1910; lekarz w uzdrowisku w Gorlicach, bezdzietny), Adelę (ur. 1853; była panną do śmierci) i Idę (ur. 1855; popełniła samobójstwo w dzieciństwie).

    Od 1840 r. był członkiem Deputacji Miejskiej, a w latach 1847-1857 piastował funkcję jej przewodniczącego. W 1851 r. doprowadził do podjęcia przez rzeczoną Deputację uchwały o utwardzeniu ulic Mysłowic brukiem. Od 1857 r. był dyrektorem szpitala miejskiego (przy dzisiejszej ul. Matejki) oraz radcą sanitarnym magistratu (czyli zarządu miasta). Przez wiele lat prowadził protokolarz miejski, do 1857 r. w języku polskim.

    Jego głównie zasługą było przywrócenie Mysłowicom w 1858 r. ograniczonych, a w 1862 r. - pełnych praw miejskich. W tym też roku został wybrany przewodniczącym Rady Miasta Mysłowice i sprawował tą funkcję do śmierci. Pewnie zostałby i burmistrzem, ale obowiązywało wtedy prawo nakazujące wybór burmistrza spoza mieszkańców miasta (burmistrzem w tym okresie był Peter Rother).

    Był pierwszym badaczem historii Mysłowic, a także członkiem Towarzystwa Historii i Starożytności Śląska. W 1867 r. ukazała się drukiem napisana przez niego w 1866 r. pierwsza (i przez 100 lat jedyna) monografia historyczna miasta pod tytułem Historia miasta Mysłowice na Górnym Śląsku (oryg. niem. Geschichte der Stadt Myslowitz in Oberschslesien). Książka ta pozostaje do dziś dla miłośników miasta bezcenną skarbnicą wiedzy o Mysłowicach średniowiecznych i nowożytnych. Wiele wykorzystanych w niej źródeł już nie istnieje, przez co jest ona ich jedynym przekaźnikiem.

    Dr Lustig zaprzyjaźnił się w 1851 r. z czasowo przebywającym w Mysłowicach francuskim powieściopisarzem Aleksandrem Dumasem synem, zapraszając go często do swego domu.

    Po 7 lutego 1863 r. leczył w szpitalu miejskim żołnierzy rosyjskich, którzy zostali pobici pod Sosnowcem i Modrzejowem w bitwach z polskimi powstańcami (powstanie styczniowe) i wycofali się w popłochu za pruską granicę. Z tego tytułu został przez cesarza rosyjskiego odznaczony w 1864 r. cesarsko-królewskim (rosyjsko-polskim) Orderem Św. Stanisława 2 klasy. (Drugim odznaczonym był dr Amende ze szpitala brackiego w Mysłowicach).

    Prof. A. Sulik podaje, że Jacob Lustig znał sześć języków: niemiecki, polski, rosyjski, francuski, łacinę i grekę. Do tego zestawu należy z oczywistych względów dodać także jidysz (dialekt języka niemieckiego używany przez Żydów za Przemszą), hebrajski (w którym odczytywano w synagodze Stary Testament), slunskom godke (górnośląski dialekt języka polskiego) i Schläsiche Sproache (śląski dialekt języka niemieckiego).

    Od 1847 r. był członkiem zarządu Gminy Żydowskiej w Mysłowicach (wg A. Sulika - przewodniczącym zarządu), która w jego czasach skupiała 16 % ogólnej liczby mieszkańców miasta.

    Dr Lustig zmarł w Mysłowicach, w 1874 r. i został uroczyście pochowany na cmentarzu przy ulicy Stawowej (w pogrzebie uczestniczyły władze miasta, władze wspólnot wyznaniowych, stowarzyszenia miejskie i liczni mieszkańcy). Cytat z księgi zgonów: "Według rozprawy z 30 marca 1874 r. (tom VII, strona 194, akt w sprawie poświadczenia zgonów Żydów), wyznający żydowską wiarę dr med. Jacob Lustig, tutejszy, zmarł 28 marca 1874 r., rano o godzinie drugiej, w wieku 63 i pół roku, na skutek dolegliwości wątroby. Wpisano [w:] Mysłowice, 31 marca 1874 roku. Baumgart sędzia powiatowy / Wollmann protokolant" (tłum. A. Sulik, 2018)

    W 1910 r. władze Mysłowic (burmistrzem był wtedy dr Joseph Heuser) uhonorowały zmarłego nadając jego imię obecnej ulicy Lompy (niem. Dr. Lustigstrasse), a także skwerowi u zbiegu ulic Krakowskiej, Katowickiej i Oświęcimskiej (niem. Dr Lustigplatz), zwanemu obecnie, po przebudowie, "skarpą". Rok później jedna z córek Lustiga podarowała Mysłowicom 150 cennych książek z prywatnego księgozbioru swego ojca. Księgozbiór ten otrzymał nazwę "Biblioteki dr Lustiga".

    Grób doktora został odkryty w 2013 r. przez Bogusława Polaka (współzałożyciela MTHJL), podczas porządkowania cmentarza żydowskiego na Piasku.

    W 2020 r. Prezydent Miasta Mysłowice Dariusz Wójtowicz nadał imię Jacoba Lustiga sali konferencyjnej nr 204 w Ratuszu przy ul. Powstańców 1. W tej właśnie sali Jacob Lustig przewodniczył obradom Rady Miasta Mysłowice w latach 1862-1874.

Oprac.: R. Garbiec

     - - -

Opracowano na podstawie:

• E-mail dr Johna A. Leppmana (lekarza, prawnuka dr Jacoba Lustiga) z dnia 26 grudnia 2013 r., zawierający informacje biograficzne o dr Jacobie Lustigu oraz fotokopię jego dyplomu lekarskiego

• E-mail Rogera Lustiga (genealoga i statystyka) z 2013 r., zawierający drzewo genealogiczne rodziny dr Jacoba Lustiga

• A. Sulik, Historia Mysłowic do 1922 roku, wyd. 2, Mysłowice 2007, s. 322-323

• Z. Janeczek, Śląsk wobec polskich walk narodowowyzwoleńczych 1768-1918, Katowice 2001

• Materiały przekazane osobiście przez dr Lepmanna w 2018 r.

• Księga zgonów Gminy Żydowskiej w Mysłowicach, wpis nr 592

=== * ===

PUBLIKACJE AUTORSTWA DR JACOBA LUSTIGA

• Jacob Lustig, Die Geschichte der Stadt Myslowitz in Oberschlesien, Myslowitz 1867 /dostęp internetowy/

• Jacob Lustig, Das Verhältnis der Herrschaft Myslowitz zur Herrschaft Pless seit früherer Zeit, w: Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthums Schlesiens, 1868, Bd. 9, H. 1, s. 73-83 /dostęp internetowy/

• Jacob Lustig, Zur Geschichte von Myslowitz, w: Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthums Schlesiens, 1870, Bd. 10, H. 1, s. 203-216 /dostęp internetowy/

• Jacob Lustig, Gegenüberstellung der Zustände in Myslowitz vor und nach Eintritt der Preussischen Herrschaft, w: Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthums Schlesiens, 1871, Bd. 11, , s. 197-208 /dostęp internetowy/