Embedded Files
Maciej Wojewódka
11 października 2011 roku Ojciec Święty Benedykt XVI ogłosił kolejny Rok Wiary. Poprzedni został ustanowiony przez Ojca Świętego Pawła VI w 1967 roku. Rok Wiary ustanowiony przez Benedykta XVI rozpoczął się 11 października 2012 roku, w pięćdziesiątą rocznicę otwarcia zwołanego przez Ojca Świętego Jana XXIII Soboru Watykańskiego II i w dwudziestą rocznicę ogłoszenia przez świętego Jana Pawła II Katechizmu Kościoła Katolickiego, a zakończył się 24 listopada 2013 roku - w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata.
Ojciec Święty Benedykt XVI w Liście apostolskim „Porta Fidei”, w którym ogłosił Rok Wiary, oprócz zwrócenia uwagi na takie uniwersalne zadania jakimi są potrzeba odnalezienia drogi do wiary, przewodnictwo pasterzy w prowadzeniu ludzi do Boga z pustyni, znaczenie nowej ewangelizacji oraz Soboru Watykańskiego II i jego spuścizny, wyznawanie wiary w pełni z odnowionym przekonaniem, ufnością i nadzieją, większe celebrowanie wiary w liturgii, wspólne wyznawanie Credo, znaczenie sakramentów, historii i umocnienia wiary, znajdowanie w wierze radości i odnowionego entuzjazmu, wskazał na zadania, które możemy także bardziej bezpośrednio rozważać w kontekście występowania problemu alienacji rodzicielskiej i jej różnorodnych negatywnych konsekwencji.
Problem alienacji rodzicielskiej i jej różnorodnych negatywnych skutków możemy rozważać także w odniesieniu do nauk płynących z Ewangelii, Katechizmu Kościoła Katolickiego oraz nauczania świętego Jana Pawła II i papieża Franciszka.
Wnioski wypływające z mojego projektu badawczego Alienacja rodzicielska (PA) - wstępne badania nad problemem i jego skutkami w Polsce wskazują że:
Alienacja rodzicielska - to zespół świadomych lub nieświadomych zachowań prowadzących do powstawania zaburzeń w relacji pomiędzy dzieckiem, a co najmniej jednym z rodziców. Stosowane metody alienacji rodzicielskiej - to manipulowanie strachem i lękami dziecka, szantaż emocjonalny, utrudnianie kontaktów dziecka z rodzicem lub rodzicami oraz inne negatywne działania, prowadzące do niszczenia ich wzajemnych relacji. Może przyczyniać się do powstawania u dziecka zaburzeń zdrowotnych, emocjonalnych, rozwojowych i dotyczących zachowania. Często stosowana jest przez głównego opiekuna i inne osoby oraz instytucje w szkodliwych działaniach mających doprowadzić do wykluczenia z życia dziecka - mamy lub taty.
Alienacja rodzicielska - to przemoc emocjonalna.
Niejednokrotnie jest ukrywana pod określeniem konfliktu lub walki rodziców, co prowadzi do przedstawiania jednej z ofiar tego rodzaju przemocy - jako osoby współwinnej.
Taka postawa jest zarazem grzechem przeciwko ósmemu przykazaniu, które "zabrania fałszowania prawdy w relacjach z drugim człowiekiem" (Katechizm Kościoła Katolickiego, p. 2464). Zgodnie z treścią tego punktu Katechizmu "wykroczenia przeciw prawdzie przez słowa lub czyny - wyrażają odmowę zobowiązania się do prawości moralnej; są poważną niewiernością Bogu i w tym sensie podważają podstawy Przymierza".
Negatywne efekty alienacji rodzicielskiej dla relacji pomiędzy dzieckiem, a drugim rodzicem mogą być różne, o różnym stopniu nasilenia i nie da się ich przedstawić w postaci jednoznacznego syndromu lub zespołu np. poddawane alienacji rodzicielskiej dziecko może odrzucać i oczerniać drugiego rodzica lub być agresywne wobec alienatora czy nawet uciec od niego do drugiego rodzica.
Problem nie jest prawnie zdefiniowany w Polsce, ani ujęty w oficjalnych klasyfikacjach międzynarodowych (według stanu na 31.12.2017).
Występowaniu problemów u dzieci sprzyja także wychowywanie się bez nieskrępowanego dostępu do obecności i miłości prawidłowo postępującego drugiego rodzica - mamy lub taty.
Problematykę alienacji rodzicielskiej i problemy dzieci wychowujących się bez nieskrępowanego dostępu do obecności i miłości prawidłowo postępującego drugiego rodzica - mamy lub taty szerzej przedstawiam w publikacji – Dziecko, rodzic i rozwód oraz alienacja rodzicielska.
Omawiając ten problem - należy także spojrzeć na jego efekty i sam proces tego zjawiska w odniesieniu do głębokiego kryzysu wiary, który jak wskazał Ojciec Święty Benedykt XVI w Liście apostolskim „Porta Fidei” dotknął wielu ludzi oraz w odniesieniu do innych zadań nakreślonych przez niego, wśród których znajduje się konieczność karmienia się na nowo Słowem Bożym, znaczenie świadectwa w odnowie Kościoła oraz Roku Wiary jako zachęty do autentycznego i nowego nawrócenia się „do Pana jedynego Zbawiciela Świata”, głoszenie przez członków Kościoła Ewangelii i zaangażowanie misyjne wierzących, wzmożoną refleksję na temat wiary, bardziej świadome i ożywione przywiązanie do Ewangelii, zwłaszcza w okresie obecnych przemian, wzrost wiarygodności świadectwa ludzi wierzących, jedność pomiędzy aktem wiary, a akceptowaniem jej treści, odrzucanie traktowania wiary jako sprawy prywatnej, zwracanie uwagi na znaczenie Katechizmu jako środka przyczyniającego się do odnowy Kościoła (na co zwrócił uwagę uprzednio święty Jan Paweł II w Konstytucji Apostolskiej „Fidei depositum”) i prawdziwego narzędzia do umacniania wiary, wspólne zobowiązanie się do odkrycia na nowo i zagłębiania podstawowych treści wiary.
Bagatelizowanie problemu alienacji rodzicielskiej, jego aprobowanie w wyniku biernej postawy lub wspomaganie utrzymywania się negatywnych stereotypów, dotyczących postaw rodzicielskich w Kościele - może być jednym z istotnych czynników wpływających na laicyzowanie się ofiar alienacji rodzicielskiej i alienatorów, w przypadku występowania takiej sytuacji, gdyż taka postawa może wywoływać poczucie dysonansu poznawczego i niespójności pomiędzy nauczanymi treściami religijnymi, a aprobowanymi postawami oraz obniża poziom zaufania wobec osób duchownych.
W rezultacie taka sytuacja może zwiększać skłonność osób stosujących alienację rodzicielską, a także otoczenie społeczne do innych postaw i zachowań stojących w sprzeczności z nauczaniem zawartym w Ewangelii i w Katechiźmie oraz tworzyć negatywne wzorce dla poddawanych alienacji rodzicielskiej dzieci.
Rozważając ten temat warto sięgnąć do 87 punktu encykliki "Evangelium vitae", w której możemy przeczytać "W posłudze miłości powinna nas ożywiać i wyróżniać określona postawa: musimy zatroszczyć się o bliźniego jako o osobę, którą Bóg powierzył naszej odpowiedzialności”.
W punkcie 87 encykliki "Evangelium vitae" znajdujemy inne ważne słowa świętego Jana Pawła II "Posługa miłości wobec życia powinna obejmować wszystko i wszystkich: nie może tolerować jednostronności ani dyskryminacji, ponieważ życie ludzkie jest święte i nienaruszalne w każdej swojej fazie i kondycji; jest ono dobrem niepodzielnym. Trzeba zatem "zatroszczyć się" o całe życie i o życie wszystkich".
Indukowanie u dziecka, w efekcie procesu alienacji rodzicielskiej, negatywnego nastawienia go do drugiego rodzica, skutkuje okazywaniem przez niego braku szacunku, a nawet wrogości czyli postawą która jest sprzeczna z chrześcijańskimi przykazaniami "czcij ojca swego i matkę swoją" oraz "Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu".
Negatywne efekty alienacji rodzicielskiej mogą przyczyniać się także do permanentnego pozostawania dziecka w grzechu, chociaż możemy rozważać materię ciężkości tego grzechu i czy on w ogóle u dziecka występuje. Zgodnie z nauką zawartą w Katechiźmie (1735) należy zwrócić uwagę czy w tej sytuacji „na skutek niewiedzy, nieuwagi, przymusu, strachu, przyzwyczajeń, nieopanowanych uczuć oraz innych czynników psychicznych i społecznych” – „poczytalność i odpowiedzialność mogą zostać zmniejszone, a nawet zniesione”.
W tej sytuacji musimy rozważyć czy postawa dziecka jest naturalna w jej zaburzeniu, czy odgrywana przez niego, aby się przypodobać osobom, od których jest ono zależne i jaki jest udział w jej formowaniu i utrzymywaniu się czynników wskazanych powyżej.
Alienowanemu i wyalienowanemu dziecku, w efekcie procesu alienacji rodzicielskiej, nastawieniu może towarzyszyć przekonanie że negatywne zachowania wobec rodzica, z którym nie mieszka nie są grzechem i że to jest prawidłowe, szczególnie wówczas gdy alienator w innych sytuacjach jest osobą religijną.
Należy jednocześnie domniemywać, że skoro alienacja rodzicielska dotknęła jedno pokolenie - to będzie przyczyniać się do rozpadania z kolei małżeństw i rodzin w następnych generacjach, dziedziczenia problemu, niezależnie od faktu czy sam proces występuje w sytuacji rozwodu, separacji czy nieformalnego rozpadu rodziny.
W przypadku bagatelizowania problemu będziemy mieli do czynienia nie tylko z obojętnym podejściem do wskazań Ojca Świętego poczynionych dla Roku Wiary ale nawet z postawą wręcz przeciwną, niejednokrotnie torpedującą podejmowanie pożądanych działań.
Oczywiście przywiązywanie w Kościele wagi do problemów wynikających z alienacji rodzicielskiej może stwarzać pozytywny wpływ w tym obszarze i pociągać osoby doświadczające problemu do wspólnego działania i ten sposób wspomagać proces nowej ewangelizacji.
Do omawianej sytuacji wyraźnie odnoszą się także słowa z Ewangelii wg św. Mateusza.
* Mt 18, 6 - "Lecz kto by się stał powodem grzechu dla jednego z tych małych, którzy wierzą we mnie, temu byłoby lepiej kamień młyński zawiesić u szyi i utopić go w głębi morza."
* Mt 18, 7 - "Biada światu z powodu zgorszeń. Muszą wprawdzie przyjść zgorszenia lecz biada człowiekowi przez którego dokonuje się zgorszenie."
* Mt 18, 10 - "Strzeżcie się, abyście nie gardzili żadnym z tych małych, albowiem powiadam wam: aniołowie ich w niebie wpatrują się zawsze w oblicze ojca mojego, który jest w niebie."
* Mt 5, 8 - "Błogosławieni czystego serca albowiem oni Boga oglądać będą."
Analogiczne wskazania do zawartych w akapicie 18:6 Ewangelii wg. św. Mateusza znajdziemy w Ewangelii wg św. Marka (Mk 9, 42) oraz w Ewangelii wg. św. Łukasza (Łk 17, 2).
Wśród ośmiu błogosławieństw otwierających Kazanie na Górze, wygłoszone przez Jezusa, znajdujemy w Ewangelii wg. św. Mateusza m. in. wers "Błogosławieni którzy wprowadzają pokój albowiem oni będą nazwani synami Bożymi" (Mt 5, 9).
Powyższe cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia.
W tym miejscu warto przytoczyć, że Ojciec Święty Benedykt XVI 30 września 2010 roku w "Posynodalnej Adhortacji Apostolskiej Verbum Domini o Słowie Bożym w życiu i Misji Kościoła", skierowanej do biskupów, duchowieństwa, osób konsekrowanych oraz wiernych świeckich podkreślił że "ponowne odkrycie Słowa Bożego ma centralne znaczenie w życiu chrześcijan".
Benedykt XVI także wskazał w tej adhortacji: "Do nas odnosi się to, co św. Hieronim pisał do kapłana Nepocjana: "Czytaj często Boskie Pisma; co więcej, nie wypuszczaj nigdy świętej Księgi z twoich rąk. Naucz się tutaj tego, czego powinieneś nauczać". Biorąc przykład z wielkiego świętego, który poświęcił życie studiowaniu Biblii i dał Kościołowi jej przekład łaciński zwany Wulgatą oraz z wszystkich świętych, których życie duchowe było skupione wokół spotkania z Chrystusem, na nowo starajmy się zgłębiać Słowo, które Bóg dał Kościołowi."
Kościół Katolicki, w Katechiźmie opracowanym po II Soborze Watykańskim, wskazuje cnoty kardynalne jakimi są roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie (1805) oraz że "cnoty moralne zdobywa się wysiłkami człowieka" i że "są one owocami i zalążkami czynów moralnie dobrych, uzdolniają one wszystkie władze człowieka by doszedł do zjednoczenia z miłością Bożą." (1804).
Ponadto przywiązując zbyt małą wagę do znaczenia ojca w rodzinie biernie wspomagamy dążenia znużonych małżeństwem kobiet w kierunku rozwodu. Oczywiście analogiczne mechanizmy mogą dotyczyć przywiązywania zbyt małej wagi do znaczenia matki w życiu dziecka. W tym przypadków w odniesieniu do dążenia do rozwodów przez mężów.
Katechizm Kościoła Katolickiego wskazuje także, że "Chrystus umarł z miłości dla nas gdy byliśmy jeszcze nieprzyjaciółmi" (Rz 5, 10). "Pan prosi nas byśmy jak On miłowali nawet naszych nieprzyjaciół, stali się bliźnimi dla najbardziej oddalonych, miłowali dzieci i ubogich jak on sam" (1825).
Jako przeciwieństwo takiej sytuacji występują w Katechiźmie wskazania grzechów głównych, które są przyczyną innych grzechów (1866). Z punktu widzenia przyczyn alienacji rodzicielskiej warto tutaj zwrócić uwagę na pychę (np. postawa sugerująca, że drugi rodzic jest gorszym rodzicem), chciwość, zazdrość i gniew, które mogą być silnym motorem prowadzącym do zemsty na drugim rodzicu z wykorzystaniem dziecka jako narzędzia.
Nie można o tym zapominać kiedy mamy do czynienia z problemem alienacji rodzicielskiej dziecka z rozbitej rodziny, nawet gdy jest alienowane dziecko od rodzica winnego rozpadu małżeństwa.
Rozważając powstawanie grzechu warto zwrócić uwagę, że ciężkimi grzechami są grzechy przeciwko dziesięciu przykazaniom (1858). Jednocześnie Katechizm podkreśla, że "Grzech jest czynem osobistym; co więcej ponosimy odpowiedzialność za grzechy popełniane przez innych, gdy w nich współdziałamy:
- uczestnicząc w nich bezpośrednio i dobrowolnie
- wskazując, zalecając, pochwalając lub aprobując
- nie wyjawiając ich lub nie przeszkadzając im mimo, że jesteśmy do tego zobowiązani (1868)"
Takim nieprzeszkadzaniem może być bierna postawa wobec problemu alienacji rodzicielskiej, w tym w obszarze społecznym albo ukrywania go pod określeniem konfliktu lub walki rodziców.
Te treści rozciągają odpowiedzialność za powstawanie grzechów nie tylko na samych alienatorów ale także na osoby z ich otoczenia oraz na sędziów rodzinnych, biegłych i kuratorów sądowych oraz inne osoby (np. dyrektorów szkół i nauczycieli, którzy wspomagają bądź tolerują zachowania z zakresu alienacji rodzicielskiej, a wgłębiając się we wskazania dla Roku Wiary - również ani Kościół ani jego członkowie nie mogą pozostawać obojętni wobec tego problemu.
Zajmując się aspektem grzechu należy, rozważając słowa zawarte 1 liście Św. Pawła do Koryntian (1:27) o treści: "Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich pański niegodnie winny będzie będzie ciała i krwi pańskiej" zastanowić się czy osoba lub osoby świadomie permanentnie stosując alienację rodzicielską pozostają w stanie grzechu ciężkiego, uniemożliwiającego przyjmowanie Komunii Św., analogicznie do postawy osób które pozostają związkach niesakramentalnych. W mojej ocenie tak właśnie się dzieje.
Ponadto powinno się zwrócić uwagę na poniższe wskazania:
1. "Poszanowanie osoby ludzkiej przejawia się w poszanowaniu zasady "Poszczególni ludzie powinni uważać swojego bliźniego za drugiego samego siebie, zwracając przede wszystkim uwagę na na zachowanie, jego życie i środki do jego prowadzenia..." (1931, Sobór Watykański II konst. Gaudium et spes, 27)
2. "Rodzice powinni uważać swoje dzieci za dzieci Boże i szanować je jako osoby ludzkie. Wychowują oni swoje dzieci do wypełniania Prawa Bożego wskazując samych siebie jako posłusznych woli ojca niebieskiego". (2222)
W kontekście założeń Roku Wiary i innych aspektów nauczania Kościoła należy również pomagać uświadomić ten fakty rodzicom z rodzin rozbitych oraz innym osobom, których ta sytuacja może dotyczyć.
Skupiając się nad problemem alienacji rodzicielskiej, w kontekście wskazań Katechizmu Kościoła Katolickiego, należy przyjrzeć się, w szerszym kontekście, siódmemu przykazaniu - Nie kradnij. Otóż w Katechiźmie znajdujemy jako jedno z rozwinięć jego interpretacji wskazanie "Siódme przykazanie zakazuje czynów czy przedsięwzięć, które dla jakiejkolwiek przyczyny - egoistycznej czy ideologicznej, handlowej czy totalitarnej prowadzą do zniewolenia ludzi..." (2414). A alienacja rodzicielska i jej efekty stanowią bez wątpienie formę zniewolenia psychicznego dziecka.
Tutaj należy zaznaczyć, pomimo, że Kościół Katolicki, nie uznaje rozwodów chociaż dopuszcza możliwość prawnej separacji pomiędzy małżonkami oraz uznanie małżeństwa za zawartego nieważnie - takie stanowisko nie jest jednocześnie równoważne ze zgodą na bagatelizowanie problemów dzieci z rozbitych rodzin, a w realiach funkcjonowania państwa świeckiego, rozwody są faktem prawnym, w tym wśród katolików i innych chrześcijan. Wskazania zawarte w Katechiźmie (1753) podkreślają, że „cel nie uświęca środków”.
W najbardziej drastycznym przypadku należy wskazać na piąte przykazanie, które odnosi się do negatywnych efektów alienacji rodzicielskiej wówczas, gdy proces alienacji rodzicielskiej przyczynia się do popełnienia samobójstwa przez poddawane alienacji rodzicielskiej dziecko lub do zabójstwa przez to dziecko drugiego rodzica.
Zarazm Katechizm Kościła Katolickiego, omawiając VI przykazanie, w punkcie (akapicie) 2378 naucza:
Dziecko nie jest czymś należnym, ale jest darem. "Największym darem małżeństwa" jest osoba ludzka. Dziecko nie może być uważane za przedmiot własności, za coś, do czego prowadziłoby uznanie rzekomego "prawa do dziecka". W tej dziedzinie jedynie dziecko posiada prawdziwe prawa: prawo, by "być owocem właściwego aktu miłości małżeńskiej rodziców i jako osoba od chwili swego poczęcia mająca również prawo do szacunku".
Ponadto ojciec Święty Benedykt XVI wskazał w „Porta Fidei”, "że nie może być konfliktu pomiędzy wiarą, a prawdziwą nauką, ponieważ obie chociaż różnymi drogami dążą do prawdy”. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na coraz częstsze dążenie do zdominowania zwłaszcza nauk społecznych przez czynniki pozamerytoryczne, a zwłaszcza polityczne, co powoduje brak wsparcia dla obszarów nauki, których rozwój jest niewygodny dla wpływowych grup lub narusza partykularne interesy.
Tutaj należy położyć szczególny nacisk, na fakt że bagatelizowanie w Kościele problemu alienacji rodzicielskiej może przyczyniać się do powstawania i utrwalania negatywnych postaw i przekonań wśród psychologów oraz osób związanych z Kościołem i funkcjonujących w szeroko rozumianym obszarze prawa rodzinnego i pomocy społecznej. Negatywny wpływ w takiej sytuacji może być tym większy im te osoby czują się bardziej związane z Kościołem, tym bardziej że w obszarach nauk humanistycznych istnieje duży stopień subiektywizmu w podejściu do problemu.
Rozważając ten problem warto zwrócić uwagę na słowa świętego Jana Pawła II zawarte w punkcie 47 encykliki "Dominum et Vivificantem: O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata" święty Jan Paweł II pisze w niej "Już papież Pius XII stwierdził, iż grzechem tego wieku jest utrata poczucia grzechu. Idzie ona w parze z utratą poczucia Boga".
Również szkodliwe dla wiarygodności działań Kościoła może być ślepe opieranie się moderatorów, nauczycieli oraz związanych z nimi osób duchownych - na tych osobach, które będąc formalnymi autorytetami, wykazują jednocześnie niski czy żaden poziom wiedzy lub etyki, w odniesieniu do obszaru alienacji rodzicielskiej oraz jej negatywnych skutków, wraz z jednoczesnym lekceważeniem wskazań nauczania Kościoła.
Ważnym wskazaniem Ojca Świętego Benedykta XVI było zwrócenie uwagi w „Porta Fidei” na stwarzanie przez Rok Wiary okazji do wzmożonego składania świadectwa miłosierdzia. Powołując się na 1 list św. Pawła do Koryntian wskazuje on na miłość jako jedną z największych cnót (1 Kor 13,13), na list św. Jakuba - martwość wiary nie połączonej z uczynkami (Jk 2 14-18), konieczność współwystępowania miłości i wiary, aby osiągnąć owoc i nie popaść w zwątpienie. Ojciec Święty Benedykt XVI wskazał również na istotność przekazywania miłości Chrystusa, który troszczy się o ludzi, zwłaszcza osobom samotnym, zepchniętym na margines i wykluczonym oraz potrzebę świadectwa osób o oświeconym umyśle i sercu, przez Słowo Boże we współczesnym świecie.
Taką samotną osobą jest dziecko odseparowane od jednego z rodziców, a nie rzadko również poddawany alienacji rodzicielskiej rodzic. Również niejednokrotnie w ich przypadku niejednokrotnie możemy mówić o zepchnięciu na margines i wykluczeniu.
Papież Franciszek podczas katechezy na temat Dzieciątka Jezus, wygłoszonej podczas środowej audiencji generalnej w Watykanie 30 grudnia 2015 roku odniósł się do dobra dziecka, mówiąc "Dzieci trzeba chronić, bawić się z nimi i nie być wobec nich egoistami".
16 listopada 2016 roku podczas innej audiencji generalnej, na pl. św. Piotra w Watykanie papież Franciszek powiedział m. in. "Kieruję apel do sumień wszystkich, instytucji i rodzin, o to aby dzieci były zawsze chronione", a także wyraził pragnienie, "aby wzrost dzieci był spokojny i by z ufnością patrzyły one w przyszłość".
Święty Jan Paweł II, w punkcie 52 encykliki "Evangelium vitae", powołując się na słowa Jezusa Chrystusa (Mt 19, 16-17) wskazuje, że aby osiągnąć życie wieczne należy przestrzegać przykazania, a w punkcie 54 tej encykliki, powołując się na słowa św. Pawła wskazuje, że "wszystkie przykazania streszczają się w nakazie Miłuj bliźniego swego jak siebie samego" (Rz 13, 9, por. Ga 5, 14).
Rozważając z kolei przyczyny zachowań z zakresu alienacji rodzicielskiej możemy znaleźć przestrogę zawartą w liście św. Pawła do Galatów, w którym wskazuje on m. in. nienawiść, zawiść, zazdrość, wzburzenie (gniew), wśród innych uczynków ciała, uniemożliwiających zobaczenie Królestwa Bożego (Ga 5:19-21). Te emocje można znaleźć również wśród czynników prowadzących do procesu alienacji rodzicielskiej. Św. Paweł przeciwstawia im owoce ducha, którymi są miłość, radość, dobroć, wierność, łagodność i opanowanie.
Indukowana u dziecka nienawiść, a także samo jej indukowanie stoją w sprzeczności z chrześcijańskim obowiązkiem miłości bliźniego swego jak siebie samego, o której jest mowa w Ewangeliach (Mt 19, 19 ; Mt 22, 39 ; Mk 12, 31 ; Łk 10, 27)
Tak jak już podkreśliłem wcześniej, odnosząc się do Dekalogu, oczywiście opowiadanie dziecku nieprawdziwych informacji o drugim rodzicu jest sprzeczne z tymi przykazaniami, a niszczenie więzi dziecka z drugim rodzicem poprzez izolowanie go od niego, zastraszanie go, indukowanie u niego negatywnych emocji, postaw i przekonań wobec drugiego rodzica lub prowokowanie konfliktu z drugim rodzicem w obecności dziecka i wciąganie dziecka w ten konflikt to także przedmiotowe traktowanie dziecka, stanowiące naruszenie przykazania miłości do niego.
Do niektórych aspektów tego obszaru problemu odniósł się papież Franciszek w 245 punkcie Posynodalnej Adhortacji Apostolskiej "Amoris laetitia", słowami: "Rodziców będących w separacji błagam "nigdy, nigdy nie traktujcie swoich dzieci jak zakładników! Rozeszliście się z powodu licznych trudności i przyczyn, życie wystawiło was na próbę, lecz niech ciężar tej separacji nie spada na dzieci, niech nie będą one używane jako zakładnicy przeciwko drugiemu małżonkowi, niech wzrastają słysząc że mama dobrze mówi o tacie, choć nie są razem i że tato dobrze mówi o mamie". Czymś nieodpowiedzialnym jest niszczenie obrazu ojca lub matki aby pozyskać uczucia dziecka, aby zemścić się lub bronić, bo to zniszczy wewnętrzne życie tego dziecka i spowoduje rany trudne do uleczenia."
Podczas niniejszych rozważeń należy jednocześnie zwrócić uwagę na „Notę zawierającą wskazania duszpasterskie na Rok Wiary”, zredagowaną przez Kongregację Nauki Wiary na polecenie Ojca Świętego Benedykta XVI.
Na płaszczyźnie Kościoła Powszechnego zwraca ona uwagę m. in. na okazję do pogłębienia znajomości podstawowych dokumentów Soboru Watykańskiego II oraz Katechizmu Kościoła Katolickiego, jego propagowania i rozprowadzania, zaangażowania się do pełniejszego zapoznania się z homiliami, przemówieniami, katechezami oraz publicznymi wypowiedziami Ojca Świętego.
Zwracając uwagę na ten obszar „Noty” należy zwrócić także uwagę na wypowiedź Benedykta XVI podczas spotkania z wiernymi w Castel Gandolfo 23.09.2012 roku, podczas której powiedział o konieczności zapewnienia dzieciom "godnych warunków egzystencji i edukacji" oraz szczęśliwego rozwoju, a także wskazał że pycha jest całkiem nieznana Bogu, a człowiek musi stale na nią uważać i oczyszczać się z niej.
W punkcie 18 – tym listu apostolskiego „Mulieris dignitatem z okazji Roku Maryjnego O godności i Powołaniu Kobiety” - święty Jan Paweł II wskazuje „Całościowo rozumiane wychowanie nowego człowieka winno zawierać w sobie dwoisty wkład rodzicielski: wkład macierzyński i ojcowski. Jednakże wkład macierzyński jest decydujący dla budowania podstaw nowej osobowości ludzkiej”.
Do znaczenia ojca w życiu dziecka święty Jan Paweł II odnosi się w 25 punkcie Adhortacji Apostolskiej "O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym Familiaris Consortio", w której możemy przeczytać m in. "Jak uczy doświadczenie, nieobecność ojca powoduje zachwianie równowagi psychicznej i moralnej oraz znaczne trudności w stosunkach rodzinnych, podobnie jak, w okolicznościach przeciwnych, przytłaczająca obecność ojca, zwłaszcza tam, gdzie występuje już zjawisko tzw. "machizmu", czyli nadużywanie przewagi uprawnień męskich, które upokarzają kobietę i nie pozwalają na rozwój zdrowych stosunków rodzinnych."
Nie wystarczające zwracanie uwagi w Kościele na fakt, że dziecko dla prawidłowego rozwoju potrzebuje zarówno taty, jak i mamy, również gdy wychowuje się w rodzinie rozbitej, może poprzez bierną postawę ułatwiać powstawanie społecznego klimatu przyzwalającego na adopcję dzieci przez pary żyjące w związkach homoseksualnych, a poprzez bierne pozwalanie na przedmiotowe traktowanie dzieci przez matki odsuwające ojców od dzieci ułatwiać powstawanie społecznego klimatu przyzwalającego na przedmiotowe traktowanie dzieci nienarodzonych przez kobiety i ich matki zamierzające dokonać przerwania ciąży.
Jednocześnie rozważając świadome stałe stosowanie alienacji rodzicielskiej należy zwrócić uwagę, czy taka sytuacja nie powoduje permanentnego pozostawania w grzechu przez osoby ją stosujące, co uniemożliwia przystępowanie do Komunii Świętej. W mojej ocenie taka sytuacja występuje, a przyzwalanie na nią, w tym poprzez bagatelizowanie problemu, może ułatwiać obieranie drogi do popełniania innych grzechów oraz w kierunku odwracania się wiernych od Kościoła, a nawet prowadzić do apostazji.
Benedykt XVI, w Porta Fidei, wzywał do popierania inicjatyw apostolskich w parafiach i miejscach pracy - do pomocy w odkrywaniu wiernym daru jakim jest wiara chrzcielna i odpowiedzialności za dawanie świadectwa o niej, wzywa stowarzyszenia i ruchy Kościelne do podejmowania specyficznych inicjatyw, aby na skutek charyzmatów i współpracy z lokalnymi Pasterzami zostały włączone do Roku Wiary oraz wszystkich wiernych do starania się o przekazywanie własnego doświadczenia wiary i miłości, poprzez rozpoczęcie misji wśród osób ze swojego otoczenia i miejsca pracy.
Ważnym przesłaniem tego dokumentu wraz z powołaniem się na Dekret Apostolicam actuositatem wydanym przez Sobór Watykański II jest stwierdzenie, „że powołanie chrześcijańskie jest z natury swojej powołaniem również do apostolstwa”.
Dekret ten wskazuje na możliwość prowadzenia działalności apostolskiej przez osoby świeckie indywidualnie lub wspólnie poprzez zrzeszanie w różnych wspólnotach i stowarzyszeniach (p. 15), a w p. 6 znajdujemy zdanie „Sobór święty zachęca gorąco świeckich, by każdy w miarę swoich uzdolnień i wykształcenia, zgodnie z myślą Kościoła wypełniał z większą pilnością swoje zadanie w zakresie wyjaśniania, obrony i odpowiedniego dostosowania zasad chrześcijańskich do problemów obecnej doby”.
Wyrażam nadzieję, że podczas tych działań nie zabraknie także wskazywania, że alienacja rodzicielska jest złem i że dziecko dla właściwego rozwoju potrzebuje miłości i obecności obojga prawidłowo postępujących rodziców - matki i ojca, nawet gdy rodzice nie mieszkają już razem, niezależnie od działań prowadzonych w Kościele na rzecz trwałości małżeństwa. Tym bardziej, że odniesienia do negatywnych efektów tego problemu można znaleźć zarówno w Ewangelii, jak i w Katechiźmie Kościoła Katolickiego, na których przestrzeganie i popularyzowanie treści jest kładziony silny nacisk nie tylko podczas Roku Wiary.
W przeciwnym przypadku będziemy mieli do czynienia z relatywizmem moralnym, uzależniając podejście do problemu od faktu czy dzieci wychowują się w rodzinie pełnej czy też rozbitej oraz zignorowaniem istotnej części nauczania Kościoła, w tym zawartej w Piśmie Świętym i w Katechiźmie Kościoła Katolickiego.
Od 2011 roku w Polsce co miesiąc jest odmawiana modlitwa w intencji poddawanych alienacji rodzicielskiej dzieci i rodziców, o nawrócenie alienatorów oraz o uczciwość i kierowanie się rzeczywistym dobrem dziecka osób zajmujących się pomocą w rozwiązywaniu problemów rodzinnych. Odmawianie tej modlitwy zostało zainaugurowane w Krakowie w Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – 15 sierpnia 2011 roku.
Sens tej modlitwy uzasadniają treści zawarte w Biblii. W Ewangelii wg św. Mateusza można przeczytać: 7 Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam. 8 Albowiem każdy, kto prosi, otrzymuje; kto szuka, znajduje; a kołaczącemu otworzą. Analogiczne przesłanie do słów św. Mateusza znajduje się również w Ewangelii wg św. Marka, Ewangelii wg św. Łukasza, Ewangelii wg św. Jana oraz w biblijnej Księdze Jeremiasza. Do mocy modlitwy znajdujemy także odniesienie w nowotestamentowym Liście św. Jakuba (Biblia Tysiąclecia, Mt 7:7—8, Mr 11:24, Łk 11:-9-10, J 14:13, Jer 29:13—14. Jk 5: 13—20).
Bibliografia:
1. Aronson E. Wilson T. D, Akert R. M. "Psychologia społeczna -, Serce i umysł”, Zysk i s-ka wydawnictwo s.c., Poznań 1997
2. Benedykt XVI "List apostolski w formie Motu Proprio Porta Fidei ogłaszający Rok Wiary”, 11.10.2011
http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/motu_proprio/documents/hf_ben-xvi_motu-proprio_20111011_porta-fidei_pl.html
3. Benedykt XVI "Posynodalna Adhortacja Apostolska Verbum Domini Ojca Świętego Benedykta XVI do biskupów i do duchowieństwa, do osób konsekrowanych i wiernych świeckich o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła", Watykan 2010
http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini_pl.pdf
4. “Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte starego i Nowego Testamentu”, Pallotinum, Poznań 2003 http://biblia.deon.pl/
5. Darnall D. "The Parental Alienation Directory", PsyCare 1997
http://www.parentalalienation.com/articles/index.html
6. Jan Paweł II "Adhortacja Apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II "O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym Familiaris Consortio", Watykan 1981
http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_19811122_familiaris-consortio_pl.html
7. Jan Paweł II Encyklika "Dominum et Vivificantem: O Duchu Świętym w życiu Kościoła i świata", Opoka. Labolatorium Wiary i Kultury2
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/dominum_1.html
8. Jan Paweł II "Encyklika Evangelium vitae", Opoka. Labolatorium Wiary i Kultury2
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/evangelium_3.html#m23
9. Jan Paweł II Konstytucja Apostolskiej "Fidei depositum", ogłoszona z okazji publikacji KATECHIZMU KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO opracowanego po Soborze Powszechnym Watykańskim II , 11.10.1992http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/konstytucje/fidei_depositum_11101992.html
10. Jan Paweł II "List apostolski z okazji Roku Maryjnego O godności i Powołaniu Kobiety Mulieris dignitatem"
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/mulieris.html
11. „Katechizm Kościoła Katolickiego”
http://www.katechizm.opoka.org.pl/
12. Konferencja Episkopatu Polski, Zespół do spraw Nowej Ewangelizacji - strona internetowa
http://nowaewangelizacja.org/
13. Kongregacja Nauki Wiary pod przewodnictwem prefekta kardynała Williama Levady, "Nota zawierająca wskazania duszpasterskie na Rok Wiary", Rzym 06.01.2012
14. Papież Franciszek "Adhortacja Amoris laetitia"
15. Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (nr 148) Komisji Polityki społecznej i Rodzin z dnia 12 grudnia 2013 r., Kancelaria Sejmu, Biuro Komisji Sejmowych, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VII Kadencja 2014; 141: 13 – 35.
16. Papież: dzieci trzeba chronić, bawić się z nimi i nie być egoistami. Onet.wiadomości
http://wiadomosci.onet.pl/swiat/papiez-dzieci-trzeba-chronic-bawic-sie-z-nimi-i-nie-byc-egoistami/wenhj3
17. Polskie Radio "Papież apeluje o godne warunki egzystencji dla dzieci"
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/689557,Papiez-apeluje-o-godne-warunki-egzystencji-dla-dzieci
18. Sobór Watykański II "Dekret o apostolstwie świeckich Aposttilicam actuositatem", 2
http://archidiecezja.lodz.pl/sobor.html
19. Sobór Watykański II "Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudum et spes"
http://www.kns.gower.pl/vaticanum/gaudium.htm
20. Wojewódka M. Dziecko, rodzic i rozwód oraz alienacja rodzicielska, wyd. II, Maciej Wojewódka, Kraków 2015
Wszystkie prawa zastrzeżone 2012 – 2017 Maciej Wojewódka
Google Sites
Report abuse