O Katedrze

Katedra wyodrębniła się jako samodzielna jednostka (pierwotnie: Zakład Prawa Rzymskiego) w 2001 r. z Katedry Prawa Rzymskiego i Kanonicznego. W okresie poprzedzającym przedmiot realizowany w ramach jednostki – Prawo rzymskie - prowadzony był przez pracowników samodzielnych działających w oparciu o umowę zlecenia (wykłady) oraz zatrudnionego na Wydziale asystenta (ćwiczenia). Od 2001 roku funkcję kierownika Zakładu Prawa Rzymskiego zaczął pełnić dr hab. Bronisław Sitek, prof. UWM. W 2003 oferta dydaktyczna jednostki została poszerzona o przedmioty: prawo rzymskie publiczne i bioetykę. W 2003/2004 roku Zakład przekształcił się w Katedrę Prawa Rzymskiego i Porównawczego (pierwszą katedrę prawa porównawczego w Polsce), rozszerzając profil dydaktyczny i badawczy o elementy komparatystyki prawnej i historyczno-prawnej. W październiku 2008 r. i 2012 r. prof. zw. dr hab. Bronisław Sitek został wybrany na stanowisko dziekana WPiA UWM w Olsztynie. 8 lipca 2013 r. został natomiast mianowany przez premiera RP na stanowisko Prezesa Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. 12 września 2014 r. Rada Wydziału Prawa i Administracji podjęła uchwałę o zmianie dotychczasowej nazwy na Katedrę Powszechnej Historii Państwa i Prawa i Prawa Rzymskiego, poszerzając jednocześnie skład Katedry po reorganizacji Katedry Historii Państwa i Prawa. 1 października 2014 r. kierownikiem Katedry został prof. dr hab. Grzegorz Białuński, prorektor UWM ds. Kadr, natomiast 1 lutego 2015 r. weszła w życie uchwała Rady Wydziału zmieniająca nazwę na Katedrę Powszechnej Historii Prawa, Prawa Rzymskiego i Komparatystyki Prawniczej.

Do 1 października 2014 r. Katedra Prawa Rzymskiego i Porównawczego realizowała trzy granty KBN: w latach 1999-2001 grant badawczy KBN-u Infamia w rzymskim prawie poklasycznym, w latach 2006-2008 grant MEiN Ustawy municypalne. Tekst i komentarz, w latach 2008-2011 grant zespołowy (prof. B. Sitek, dr A. Jurewicz, dr A. Świętoń, dr J. Szczerbowski, dr R. Sajkowski) Rzymskie prawo publiczne.

Badania naukowe w ramach Katedry zaowocowały m. in. publikacjami prof. Bronisława Sitka (kierownika Katedry do października 2014 r.): Tabula Heracleensis (lex Iulia municipalis). Tekst. Tłumaczenie. Komentarz. Olsztyn 2006 oraz Lex Coloniae Genetivae Iuliae seu Ursonensis i lex Irnitana. Ustawy municypalne antycznego Rzymu. Tekst, tłumaczenie i komentarz, Poznań 2008, które powstały w ramach grantu badawczego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pracownicy Katedry (prof. Bronisław Sitek, dr Aldona Jurewicz, dr Adam Świętoń, dr Jakub Szczerbowski) wraz z pracownikiem naukowym Wydziału Humanistycznego dr. Ryszardem Sajkowskim stworzyli zespół badawczy, który stworzył w ramach grantu badawczego Prawo rzymskie publiczne - wybrane zagadnienia, podręcznik Prawo rzymskie publiczne, skierowany do studentów prawa i historii.

Katedra organizowała lub współorganizowała liczne konferencje naukowe, seminaria i sympozja o charakterze zarówno krajowym jak i międzynarodowym. Należy tu wyliczyć m.in. koordynację organizacji cyklicznej, współorganizowanej z Uniwersytetem w Bari Konferencji Praw Człowieka (od 2003 r.), oraz zorganizowanie konferencji i seminariów romanistycznych (od 2006 r.), a także konferencji międzynarodowej poświęconej prawu porównawczemu (od 2011 r.).

Pracownikami naukowo-dydaktycznymi Katedry Prawa Rzymskiego i Porównawczego do 30 września 2014 r. byli: prof. zw. dr hab. Bronisław Sitek – kierownik katedry, dr hab. Piotr Krajewski, prof. UWM, dr Jakub Szczerbowski, dr Aldona R. Jurewicz, dr Adam Świętoń, dr Aleksander Bauknecht oraz mgr Magdalena Zielińska. Wśród doktorantów w Katedrze znaleźli się: dr Dagmara Barańska, dr Katarzyna Ciućkowska-Leszczewicz, dr Kamila Naumowicz, mgr Adrian Szczudłowski, mgr Katarzyna Wasyliszyn. Stopnie naukowe doktora nauk prawnych uzyskali: w 2006 r. Aldona Rita Jurewicz (na Wydziale Prawa i Administracji UMK), w 2007 r. Adam Świętoń (na Wydziale Prawa i Administracji UMK), w 2010 r. Jakub Szczerbowski (na Wydziale Prawa i Administracji UWM), zaś w 2011 r. Katarzyna Ciućkowska-Leszczewicz (na Wydziale Prawa i Administracji UWM). Tytuł profesora nauk prawnych w 2007 r. otrzymał Bronisław Sitek. W 2014 r. stopień doktora nauk prawnych uzyskali Aleksander W. Bauknecht, Kamila Naumowicz i Dagmara Barańska.

Funkcjonująca w strukturze Wydziału Prawa i Administracji UWM do 30 września 2014 r. Katedra Historii Państwa i Prawa została powołana w ramach tworzenia jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie. Początki dydaktyczno – naukowe Katedry związane były z powołaniem w ramach Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP) Katedry Prawa i Samorządu Terytorialnego w dniu 26 października 1993 r., następnie Instytutu Prawa i Samorządu Terytorialnego w dniu 1 marca 1996 r., przemianowanego w dniu 1 lutego 1998 r. na Instytut Prawa i Administracji, gdzie w 1994 r. zapoczątkowano licencjackie studia administracyjne, a później magisterskie, na bazie których powstał WPiA UWM. Katedra funkcjonowała jako jednostka naukowo-dydaktyczna od 1996 r. w formie Zakładu Historii Administracji, Parlamentaryzmu i Samorządności, potem od 1999 r. jako Zakład Historii Państwa i Prawa, a następnie od 1 września 2001 r. jako Katedra Historii Państwa i Prawa, początkowo w ramach struktur Wydziału Humanistycznego WSP jak również i UWM, zarówno przed powołaniem Wydziału Prawa i Administracji, jak też jako jednostka organizacyjna w procesie formowania się WPiA. W latach 2007-2009 Katedra Historii Państwa i Prawa składała się z pięciu samodzielnych pracowników naukowych oraz z czterech adiunktów. Po wyodrębnieniu się z Katedry (2009 r.) dwóch jednostek organizacyjnych w postaci Katedry Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego oraz Katedry Teorii Bezpieczeństwa w strukturze organizacyjnej WPiA, w obsadzie naukowo-dydaktycznej katedry znalazło się pięciu pracowników: jeden ze stopniem dr hab. oraz czterech adiunktów doktorów.

Wśród pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry Historii Państwa i Prawa (oraz poprzedzających ją, wspomnianych wyżej struktur organizacyjnych) należy wymienić: prof. dr. hab. Jana Sobczaka, w 1996 r. kierownika Zakładu Historii Administracji, Parlamentaryzmu i Samorządności w Instytucie Prawa i Samorządu Terytorialnego; prof. dr. hab. Ryszarda Juszkiewicza, w latach 1996-1997 Kierownika Zakładu Historii Administracji, Parlamentaryzmu i Samorządności w Instytucie Prawa i Samorządu Terytorialnego; prof. dr. hab. Andrzeja Misiuka, w latach 1998 -2001 Kierownika Zakładu Historii Państwa i Prawa w Instytucie Prawa i Administracji; prof. dr. hab. Jana Czerniakiewicza, w latach 2001-2003 Kierownika Zakładu Powszechnej Historii Państwa i Prawa w Katedrze Historii Państwa i Prawa; prof. dr hab. Stanisława Gajewskiego w latach 2001-2009 Kierownika Katedry Historii Państwa i Prawa; dr. hab. Eugeniusza Hulla, prof. UWM, w latach 2010-2014 Kierownika Katedry Historii Państwa i Prawa;, prof. dr. hab. Piotra Majera, dr hab. Lecha Mażewskiego, prof. UWM, dr. Lecha Grochowskiego, dr Joannę Słyszewską-Gibasiewicz, dr Edytę Sokalską, dr. Mariusza Sokołowskiego, dr Elżbietę Rojowską oraz mgr. Jarosława Jaworskiego. W 2014 r. w skład Katedry Historii Państwa i Prawa wchodzili: dr hab. Eugeniusz Hull, prof. UWM – kierownik Katedry, dr hab. Lech Mażewski, prof. UWM, dr Joanna Słyszewska-Gibasiewicz, dr Edyta Sokalska oraz dr Elżbieta Rojowska.

Podstawowymi obszarami badawczymi pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry Historii Państwa i Prawa były zagadnienia z historii funkcjonowania państwa, prawa, ustroju jak: narracyjne źródła poznania prawa, aspekty obywatelstwa w państwowości konspiracyjnej (dr hab. prof. UWM E. Hull), organy i instytucjonalność samorządu terytorialnego oraz amerykańska kultura prawna (dr E. Sokalska), organizacja i struktura dyplomacji polskiej w XX wieku (dr J. Słyszewska-Gibasiewicz), usytuowanie prawne ludności na okupowanych ziemiach państwa polskiego w XX wieku (dr E. Rojowska), prawne aspekty poprawek konstytucyjnych w PRL (dr hab. L. Mażewski, prof. UWM).

Pracownicy naukowo-dydaktyczni Katedry zarówno we wcześniejszych stadiach organizacyjnych - dr Eugeniusz Hull opracował koncepcyjnie oraz zainicjował wydawniczo w roku 2001 periodyk naukowy Studia Prawnoustrojowe, które do dzisiaj stanowią podstawowe miejsce publikacji naukowych pracowników całego Wydziału Prawa i Administracji - jak i w późniejszej obsadzie personalnej uczestniczyli we wszystkich podstawowych formach aktywności naukowej, jak w regularnych Zjazdach Historyków Państwa i Prawa, konferencjach krajowych i międzynarodowych, wygłaszając referaty na sesjach i seminaryjnych spotkaniach naukowych.

W 2008 r. zorganizowano interdyscyplinarną konferencję naukową Państwowość konspiracyjna XIX i XX wieku. Dzięki temu pod red. Eugeniusza Hulla została wydana monografia zbiorowej w 2010 r. W 2013 r. odbyła się ogólnopolska konferencja Państwowość konstytucyjna w XIX i XX wieku, która również zaowocowała wydaniem pod red. Eugeniusza Hulla i Edyty Sokalskiej monografii zbiorowej w 2014 r.

Obecnie w Katedrze Powszechnej Historii Prawa, Prawa Rzymskiego i Komparatystyki Prawniczej zatrudnieni są: prof. zw. dr hab. Grzegorz Białuński – pełniący funkcję kierownika, dr Aldona Jurewicz - adiunkt, dr Adam Świętoń - adiunkt, dr Aleksander Bauknecht – adiunkt oraz dr Edyta Sokalska – adiunkt.

W ramach Katedry prowadzone są badania naukowe z zakresu powszechnej historii ustroju, historii prawa, prawa rzymskiego publicznego oraz z zakresu prawa porównawczego. Prof. zw. dr hab. Grzegorz Białuński i dr Edyta Sokalska prowadzą badania z zakresu powszechnej historii i historii prawa. W zainteresowaniach prof. zw. dr. hab. Białuńskiego leżą kwestie związane z dziejami osadnictwa i miast na ziemiach pruskich, rodów rycerskich i szlacheckich w okresie średniowiecza i epoki wczesnonowożytnej oraz z dziejami plemion pruskich.

Dr Edyta Sokalska interesuje się rozwojem amerykańskiej kultury prawnej w powiązaniu z federacyjnym charakterem państwa, wpływem Wielkiej Brytanii na kształt prawa amerykańskiego oraz specyfiką common law na gruncie amerykańskim w aspekcie historycznym.

Prof. zw. dr hab. Grzegorz Białuński jest autorem ponad 230 artykułów naukowych, prac redakcyjnych i recenzji, w tym 9 książek. W 2014 r. (wspólnie z Grzegorzem Jasińskim) ukazała się drukiem A Brief History of Warmia and Mazury. Profesor jest członkiem m.in. Towarzystwa Naukowego im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie (członek Zarządu); Towarzystwa Naukowego Pruthenia (członek Zarządu); Verein für Familienforschung für Ost- und Westpreussen w Hamburgu. Wśród nagrody i odznaczenia, jakie otrzymał wypada wymienić Srebrny Krzyż Zasługi, dwa razy pierwsze nagrody naukowe im. W. Kętrzyńskiego Towarzystwa Naukowego im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie (1997 i 1999).

Dr Aldona R. Jurewicz prowadzi badania dotyczące sytuacji prawnej i społecznej niewolników w starożytnym Rzymie. Obecnie skupia się na zagadnieniu odpowiedzialności dodatkowej pater familias lub właściciela niewolnika realizowanej na gruncie prawa rzymskiego za pomocą pretorskiej actio quod iussu (temat rozprawy habilitacyjnej). Ponadto, dr Jurewicz zajmuje się rzymską ustawą municypalną z drugiej połowy I w.p.n.e. lex coloniae Genetivae Iuliae seu Ursonensis jako źródła wiedzy o prawie rzymskim i realiach życia społeczności municypalnej w państwie rzymskim. Dodatkowo, niekiedy opracowuje też szczegółowe problemy na obszarze komparatystyki historyczno-prawnej w zakresie wpływu prawa rzymskiego na prawo cywilne niemieckie czy polskie.

Badania w obszarze prawa rzymskiego publicznego (ze szczególnym uwzględnieniem prawa karnego oraz wojskowego) prowadzi dr Adam Świętoń. Obecnie przygotowuje się do wydania monografii poświęconej cesarskim konstytucjom w sprawach wojskowych, ze szczególnym uwzględnieniem disciplina militaris. W zakresie zainteresowań dr. A. Świętonia mieści się także instytucja agentes in rebus oraz organy odpowiedzialne za porządek publiczny w późnoantycznym cesarstwie rzymskim. Przedmiotem badań są także zagadnienia związane z kwestią korupcji urzędniczej w późnoantycznym Rzymie w kontekście prawnym i społecznym (m.in. zagadnienie sufrragium i sportulae).

Dr Aleksander W. Bauknecht prowadzi badania z zakresu stosunków polsko-niemieckich w XIX i XX w. w ujęciu prawno-historycznym, komparatystyki językowej oraz prawa porównawczego prywatnego i publicznego ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych z samorządem terytorialnym w Europie i Polsce. Personel dydaktyczny realizuje zajęcia z powszechnej historii państwa i prawa, prawa rzymskiego, prawa porównawczego publicznego i prywatnego oraz przedmiotów specjalizacyjnych, pokrewnych wyżej wymienionym dziedzinom.

Pracownicy Katedry publikują wyniki swoich badań w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych i wydawnictwach zwartych. Są członkami kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych. Przy Katedrze działają dwa studenckie koła naukowe: Studenckie Koło Naukowe Romanitas (opiekunowie: dr A. R. Jurewicz oraz A. Świętoń), oraz Studenckie Koło Naukowe Europejskiej Tradycji Prawnej (dawniej: SKN Prawa Rzymskiego i Porównawczego) (opiekun: dr A. W. Bauknecht). Koło Romanitas w 2015 r. zorganizowało ogólnopolską konferencję naukową Przestępstwa i nieprawidłowości wyborcze. Corocznie wraz z ELSA Olsztyn Katedra organizuje dla studentów WPiA konkurs z zakresu wiedzy dotyczącej prawa rzymskiego, będący najstarszy konkursem na WPiA. Od 2014 r. dr Aldona R. Jurewicz oraz dr Adam Świętoń orgaznizują Warsztaty Prawa Rzymskiego dla studentów I roku Prawa, obecnie we współpracy z Katedrą Prawa Cywilnego.

W zakresie współpracy międzynarodowej pracownicy Katedry odbywali staże w ramach Programu ProEdu, uzyskiwali stypendia naukowe Rządu Niemieckiego DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst) oraz realizowali wykłady na uczelniach prtnerskich w Hiszpanii, Niemczech Turcji i we Włoszech w ramach programu Teaching Staff Mobility. Katedra prowadzi zajęcia anglojęzyczne z kilu przedmiotów dla obcokrajowców przybywających do UWM z programu Erasmus.

Katedra wzięła udział w opracowaniu i uruchomieniu na UWM nowego międzywydziałowego kierunku studiów Administracja i Cyfryzacja, który będzie realizowany przez Wydział Prawa i Administracji od 2016 r. Pracownicy Katedry pełnią funkcje w jednoosobowych i kolegialnych organach UWM i WPiA.

dr Edyta Sokalska, dr Adam Świętoń, dr Aleksander W. Bauknecht, mgr Adrian Szczudłowski