TRABZON’DA GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER…
KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR
AHİ EVREN DEDE CAMİİ;BOZTEPE SEMTİ'NDEDİR, TRABZON'A HAKİM BİR YERDEDİR. KİMİN YAPTIRDIĞINA DAİR KESİN BİR MALUMAT YOKTUR, ŞEMSETTİN SAMİ SULTAN ORHAN DÖNEMİNDE AHİ EVREN'İN BİR DERVİŞ DERGAHI İNŞA ETTİRDİĞİNİ. BUNUN DA BURASI OLDUĞUNU İLERİ SÜRMEKTEDİR, AHİ EVREN CAMİİ H.1305 M.1888 YILINDA SULTAN ABDÜLAZİZ DÖNEMİNDE HACI HAKKI BABA'NIN TAMİR ETTİRMESİ İLE BU GÜNE KADAR GELEBİLMİŞTİR.
ÇARŞI CAMİİ;H.1225 M.1839 YILINDA TRABZON'DA VALİLİK YAPMIŞ OLAN HAZİNEDARZADE OSMANPAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, CAMİNİN YAPILDIĞI ALAN EĞİLİMLİ OLDUĞU İÇİN KUZEY CEPHESİNDE BULUNAN SON CEMAAT YERİNİN ALTINA DÜKKANLAR DA İNŞA EDİLMİŞTİR.
MUNTAZAM BİR TAŞ İŞÇİLİĞİ VARDIR, ÖRTÜSÜ BÜTÜNÜYLE KURŞUNLA KAPLIDIR.
ERDOĞDU BEY CAMİİ;H.985 M.1577 YILINDA TRABZON VALİSİ ERDOĞDU BEY TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, MİNBERİ AHŞAPTAN OLUP SADEDİR. CAMİ BU GÜNE KADAR BİR ÇOK ONARIM GEÇİRMİŞ VE GENİŞ ÖLÇÜDE ÖZELLİKLERİNİ YİTİRMİŞTİR, SON OLARAK H.1317 M.1899 TARİHİNDE ONARIM GÖRDÜĞÜ KİTABESİNDEN ANLAŞILMAKTADIR.
GÜLBAHAR HATUN CAMİİ;YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN ANISINA ORTAHİSAR'IN BATISINDA, ZAĞNOS KÖPRÜSÜ'NÜN YAKININDA Kİ BİR KÜLLİYE İÇERİSİNE YAPILMIŞTIR. KAYNAKLAR CAMİ'NİN GÜLBAHAR HATUN'UN ÖLÜMÜNDEN SONRA 1514 YILINDA YAPTIRILDIĞINI ORTAYA KOYMAKTADIR, ZAVİYELİ CAMİLER GRUBU ARASINDADIR. MİHRAP MERMERDEN YAPILMIŞTIR, MİNBERİ SADEDİR. PENCERELER-SON CEMAAT MAHALLİ-KEMERLERİ-MİNARESİ'NDE KOYU GRİ SARIMSI BEYAZ TAŞ KULLANILMIŞTIR, CAMİNİN ÖRTÜSÜ İSE KURŞUN KAPLIDIR. CAMİNİN KLASİK DÖNEM SÜSLEMELERİ BOZULMUŞTUR, BU GÜNKÜ SÜSLEMELERİ SON ONARIMLARDA YAPILMIŞTIR. AVLUSUNDA Kİ ŞADIRVAN KUBBE İLE ÖRTÜLÜ İKEN BU ÖRTÜ ONARIMLA KONİK KÜLAHA DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞTÜR. KÜLLİYE İÇİNDE BULUNAN İMARET-MEDRESE-HAMAM-MEKTEP YIKILMIŞTIR, CAMİ İLE TÜRBE BU GÜNE KADAR GELEBİLMİŞTİR. MEKTEBİN YERİNE 1899 YILINDA GÜLBAHAR HATUN İLKÖĞRETİM OKULU YAPILMIŞTIR,
İSKENDER PAŞA CAMİİ;H.936 M.1529 TARİHİNDE YAPILMIŞTIR, BU KONUDA Kİ KİTABESİ GİRİŞ KAPISI ÜZERİNDEDİR. MİHRAP VE MİNBERİ MERMERDENDİR, X1X.YÜZ YIL BAROK SÜSLEMELERİNE SAHİPTİR. ÜSTÜ KIRMA ÇATI İLE ÖRTÜLMÜŞTÜR, 1882 YILINDA ONARIM GÖRMÜŞTÜR.
ORTAHİSAR CAMİİ;914 YILINDA YAPILAN ALTINBAŞLI MERYEM KİLİSESİ CHRYSOKEPHALOS'UN FETİHTEN SONRA CAMİYE ÇEVRİLMESİ İLE ORTAYA ÇIKMIŞTIR, 6 DEFA ESASLI ONARIMDAN GEÇEN KİLİSE TÜRKLERİN ELİNE GEÇİNCE KAPISI KUZEYE ALINMIŞTIR. GÜNEY DUVARININ ORTASINA BİR MİHRAP YERLEŞTİRİLMİŞTİR, MİNBER KONULMUŞ VE MİNARE YAPILMIŞTIR. MİHRABI TAŞTANDIR, MİNBERİ CEVİZ AĞACINDAN YAPILMIŞTIR. MİHRABIN DOĞUSUNDA Kİ ODA 1842 YILINDA KÜTÜPHANE HALİNE GETİRİLMİŞTİR, KAPISI ÜZERİNEDE BİR KİTABE KONMUŞTUR.
TAVANLI CAMİİ;1874 YILINDA NEMLİZADELER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. KALIN TAŞ DUVARLARI ÖZENLİ BİR İŞÇİLİKLE YAPILMIŞTIR, MİNBERİ SADEDİR.
YENİ CUMA CAMİİ;ÖNCELERİ KİLİSE OLAN BU CAMİ BİNASI X1V.YÜZ YILDA TRABZON'UN KURTARICI VE HAMİSİ OLAN AZİZ EUGENİOS'A ADINA İNŞA EDİLMİŞTİR, KİLİSE'NİN ÜZERİNDE 1291 YILINA AİT KİTABE BULUNMUŞTUR. TRABZON'UN FETHİNDEN SONRA BU KİLİSE CAMİYE ÇEVRİLMİŞTİR, KUZEYİNE BİR KAPI İLE MİNARE İLAVE EDİLMİŞTİR. MİNBERİ AHŞAPTAN YAPILMIŞ OLUP SADEDİR, İÇİNDE DEĞERLİ KALEM İŞİ SÜSLEMELER MEVCUTTUR.
BALIKLI GÖL;AKÇAABAT İLÇESİ İLE DÜZKÖY İLÇESİ KARAYOLU ÜZERİNDE Kİ HIDIRNEBİ YAYLASI'NA ÇIKAN YOL ÜZERİNDEDİR, BÖLGENİN COĞRAFİ YAPISI NEDENİ İLE OLUŞAN BİR GÖLDÜR. ÇOK GÜZEL BİR DOĞAL GÜZELLİĞE SAHİPTİR, YAZ AYLARINDA PİKNİK YAPMAK İSTEYENLERİN HÜCUMUNA UĞRAMAKTADIR.
ÇAKIRGÖL;ÇAKIRGÖL DAĞI'NIN KUZEY ETEKLERİNDE Kİ MECİT-MESCİT YAYLASI PLATOSU ÜZERİNDE DİLAVAL DEVRİ BUZULLARININ ÇANAĞINDA YER ALMAKTADIR, DENİZ SEVİYESİNDEN 2.533 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. ÇEVRESİ 1.660 METREDİR, DERİNLİĞİ YER YER 2 İLE 15 METRE ARASINDA DEĞİŞMEKTEDİR. İÇİNDE ALABALIK MEVCUTTUR, GÜNEYİNDE YER ALAN 20 METRE YÜKSEKLİĞİ'NDE Kİ FALEZ ŞEKLİNDE Kİ BİR KAYANIN 50 METRE ÖTESİNDEN ÇEVREDE BULUNAN 8-9 SU KAYNAĞI KÜÇÜK ŞELALELER OLUŞTURARAK SULARINI BU GÖLE BOŞALTMAKTADIR. SULAR TATLI VE DURUDUR, BU ŞELALE SULARINDAN AYRI OLARAK GÖLE SOL TARAFINDAN BİR DAĞ SUYU DAHA AKMAKTADIR. BU SU GÖL DÜZEYİNDE BİR DEĞİŞİKLİK YAPMADAN FAZLA SULARINI YARDIĞI MOREZ ENGELİNDEN GEÇİRİP KUZEYE DOĞRU AKAN BİR DERE OLUŞTURUR, DAHA AŞAĞILARDA DEĞİRMENDERE'NİN BİR KOLU OLAN MERYEMANA VADİSİ'NDEN GEÇER. ÇAKIRGÖL YEŞİLLİĞİ İLE BÜYÜLEYİCİ BİR ÖZELLİĞE SAHİPTİR, ÇEVRESİ MESİRE ALANI OLARAK KULLANILMAKTADIR.
SERA GÖLÜ;TRABZON'UN BATISINDA SERA DERESİ ÜZERİNDEDİR, KIYIDAN 8 KM. İÇERİDE YILDIZLI KASABASI SINIRLARI İÇİNDE DEMİRTAŞ KÖYÜ YAKININDADIR. DAĞ YAMACININ 20 ŞUBAT 1950 TARİHİNDE KAYMASI İLE OLUŞAN BİR BARAJ GÖLÜDÜR, VADİ BOYUNCA 2 KM. UZUNLUĞA YER YER 150-200 METRE GENİŞLİĞE SAHİPTİR.
UZUN GÖL;TRABZON'A 99 KM. UZAKLIKTADIR, ÇAYKARA İLÇESİ'NE OLAN UZAKLIĞI İSE 19 KM.DİR. DENİZ SEVİYESİNDEN 1090 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, DİK YAMAÇLAR ARASINDADIR.
VADİNİN ORTASINDA BULUNAN VE YAMAÇLARDAN DÜŞEN KAYALARIN HALDİZEN DERESİ'NİN ÖNÜNÜ KAPATMASI İLE OLUŞMUŞ BİR GÖLDÜR. YAKININDA Kİ ŞERAH KÖYÜ'NÜN EVLERİNİN AHŞAP OLMASI BU GÖL İLE BÜTÜNLEŞİR VE BURAYA AYRI BİR HAVA VE GÜZELLİK VERİR, YEŞİLLİKLER İÇİNDE Kİ UZUNGÖL'DE TREKKİNG-KUŞ GÖZLEME-BOTANİK GEZİSİ YAPILABİLİR. DAHA YÜKSEK KESİMLERDE GÖLLER VE YAYLALAR BULUNMAKTADIR, BUNLAR ŞEKER SU YAYLASI-DEMİR KAPI YAYLASI-YAYLA ÖNÜ YAYLASI'DIR. UZUN GÖL ÇEVRESİ'NDE Kİ DAĞLARDA AYI-KURT-YABAN KEÇİSİ-TİLKİ-KAFKAS DAĞ HOROZU GİBİ HAYVAN TÜRLERİ MEVCUTTUR, UZUN GÖL YERLİ VE YABANCI BİR ÇOK TURİSTİN DİKKATİNİ ÇEKEN ENDER BÖLGELERDEN BİRİSİDİR.
ALACA HAN;BÜYÜK İMARET (HATUNİYE) CAMİİ'NİN DOĞUSUNDADIR, YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN ADINA 1506 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR.
BEDESTEN;TRABZON ÇARŞISI İÇİNDEDİR, 20.60X22.60 ÖLÇÜLERİNDEDİR. DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, TEK KUBBELİDİR. GÜLBAHAR HATUN VAKIFLARI ARASINDA BULUNMAKTADIR. TEK KUBBELİDİR, FETİHTEN SONRA XV.YÜZ YIL SONLARINA DOĞRU YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.
VAKIF HAN;HİCRİ 1196 MİLADİ, 1781 YILINDA HACI YAHYA İSİMLİ BİR HAYIR SEVER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. 3 KATLI, AVLULU BİR HANDIR.
TAŞ HAN;1531-1533 YILLARI ARASINDA TRABZON VALİSİ İSKENDER PAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ZAMAN ZAMAN ONARIM GÖRMÜŞTÜR. KUZEY CEPHESİNE DÜKKANLAR EKLENMİŞTİR,
DUVARLARI DÜZGÜN YONTMA TAŞTAN YAPILMIŞTIR. ÖNCELERİ ÇATISI KİREMİT KAPLI İKEN, 1980 YILINDA Kİ ONARIM SIRASINDA BETON MOZAİKLE DEĞİŞTİRİLMİŞTİR. AVLULU, 1 OSMANLI ESERİDİR.
MEYDAN HAMAMI;X1X.YÜZ YIL SONLARINDA KAZAZADELER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERKEKLER VE KADINLAR İÇİN AYRI AYRI BÖLÜMLERİ OLAN BİR HAMAMDIR.
PAŞA HAMAMI;1521-1533 YILLARI ARASINDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, İSKENDERPAŞA VAKIFLARI ARASINDA ADI GEÇMEKTEDİR. ÇARŞI CAMİSİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, ERKEKLER VE KADINLAR İÇİN AYRI AYRI BÖLÜMLERİ VARDIR.
SEKİZ DİREKLİ HAMAM (SELÇUKLU HAMAMI);PAZARYERİ MAHALLESİ'NDEDİR, TRABZON BELEDİYESİ TARAFINDAN ONARILMIŞ VE KUZEYİNDE Kİ SOYUNMALI KISMI YENİDEN YAPILMIŞTIR.
AKÇA KALE;TRABZON'A 18 KM. UZAKLIKTADIR, AKÇAKALE'DEDİR. 1297-1330 YILLARINDA İMPARATOR ALEKSİOS 11 TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. TRABZON'UN FETHİNDEN SONRA 7 YIL DAHA AYAKTA KALAN KALE, FATİH SULTAN MEHMET'İN KOMUTANLARINDAN MAHMUT PAŞA TARAFINDAN ELE GEÇİRİLMİŞTİR. KUŞATMA SONUNDA ŞEHİT DÜŞEN MAHMUT PAŞA'DA KALEYE GÖMÜLMÜŞTÜR, OSMANLILAR DÖNEMİNDE ONARIM GEÇİREN VE BAZI YERLERİNE İLAVELER YAPILAN KALE MOLOZ VE KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR.
TRABZON KALESİ;M.S.5.YÜZ YILDA BURALARI ZİYARET EDEN KESENEFON SURLARIN VARLIĞINDAN SÖZ ETMEKTEDİR, O TARİHLERDE ROMALILAR TARAFINDAN İNŞA EDİLMİŞTİR AMA TARİHİNİN DAHA ESKİLERE GİTTİĞİNE DAİR BİLGİ VEREN YAZILI KAYNAKLAR VARDIR. TRABZON SURLARI YUKARI HİSAR-İÇ KALE-ORTA HİSAR-AŞAĞI HİSAR OLMAK ÜZERE 3 BÖLÜME AYRILMAKTADIR. YUKARI HİSAR İLE ORTA HİSAR KUZGUN DERE İLE İMARET (İSKELEBOZ) DERESİ ARASINDA Kİ YÜKSEK KAYA KİTLESİ ÜZERİNE KURULMUŞTUR, BU MINTIKA BİR YAMUĞA BENZEMEKTEDİR. KALENİN ESKİ BÖLÜMÜNÜ OLUŞTURAN BURASI O ZAMANLAR TRAPEZ-TRABEZUS İSMİ İLE ANILIYORDU. TRABZON İSMİ DE BURADAN ŞEHRE DEĞİŞTİRİLEREK VERİLMİŞTİR, KALMIŞTIR.
ÇAKIR AĞA KONAĞI;OF İLÇESİ'NİN SARI AĞAÇ KÖYÜ'NDEDİR, H.1237 M.1821 YILINDA İSMAİL AĞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. ZEMİN KATI KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR, KIŞ ODASI-KİLER-AMBAR BU KATTADIR. AHŞAP BAĞDADİ KAPLAMALI 2.KATTA Kİ ODA SAYISI TAM OLARAK BELLİ DEĞİLDİR, 1979 YILINDA ESKİ ESERLER VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN ONARILMIŞTIR.
KUNDUP OĞLU EVİ-KONAĞI;YARIM BIYIKOĞLU EVİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, SADECE BİR KISMI AYAKTA KALMIŞTIR. XV111.YÜZ YILDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, , BU GÜN İÇİN ONARILAN ÜST ODA ALÇI-AHŞAP OYMA VE KALEM İŞİ SÜSLEMELERE SAHİPTİR.
MEMİŞ OĞLU (KASTEL) KONAĞI;SÜRMENE İLÇESİ'NİN 4 KM. DOĞUSUNDADIR, ANA YOL ÜZERİNDEDİR. XV111.YÜZ YILDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, 2 KATLIDIR. BÜYÜK BÖLÜMÜ TAŞTAN YAPILMIŞTIR, AHŞAP İŞÇİLİĞİ DİKKATİ ÇEKİCİDİR.
NEMLİ ZADE KONAĞI;GAZİ PAŞA MAHALLESİ'NDEDİR, NEMLİZADE HACI AHMET EFENDİ TARAFINDAN YAPIMINA BAŞLANMIŞTIR. 1892 YILINDA BİTİRİLMİŞTİR, HAREMLİK SELAMLIK BÖLÜMLERİNDEN OLUŞAN 4 KATLI DÖNEMİN AVRUPAİ ÜSLUBUNU YANSITAN BİR KONAKTIR. HAREMLİK BÖLÜMÜNÜN ZEMİN KAT VE SALONLARINDA, KÜTAHYA ÇİNİLERİ İLE MEYDANA GETİRİLMİŞ PANOLAR VARDIR.
YARIMBIYIKOĞLU EVİ-KONAĞI;PAZARKAPI MAHALLESİ'NDEDİR, KUNDUPOĞLU SOKAKTADIR.KİTABESİNDEN 1706 YILINDA YAPILDIĞI ANLAŞILMAKTADIR, 2 KATLIDIR. SOFA PLANLI BİR EVDİR, ONARIMLAR SIRASINDA SÜSLEME ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMİŞTİR.
CEPHANELİK (İRENİ-FATİH KULESİ);H.1305 MİLADİ 1887 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR, KAPISI ÜZERİNDE 11.ABDÜLHAMİT'İN TUĞRASI VARDIR. 25X40 METRE ÖLÇÜLERİNDEDİR, İÇ İÇE 2 DAİREVİ BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR. İÇ BÖLÜM 4, DIŞ BÖLÜM 3 KATLIDIR. YÜKSEK KORUMA DUVARI MEVCUTTUR, BATI KISMINDA KARAKOL'U VARDIR. 1916-1918 RUS İŞGALİ SIRASINDA MÜHİMMAT DEPOSU OLARAK KULLANILMIŞTIR, 9 TEMMUZ 1919'DA BİR PATLAMA İLE ÖRTÜSÜ YIKILMIŞTIR.
KÜÇÜK AYVASIL KİLİSESİ;1.BASİL ZAMANINDA 884-885 YILINDAN ONARIM GÖRMÜŞTÜR,EN ESKİ KİLİSELERDEN BİRİSİDİR.
SANTA MARİA KİLİSESİ;KEMERKAYA MAHALLESİ'NDEDİR, SULTAN ABDÜLAZİZ'İN MÜSAADESİ İLE 1852-1874 YILLARI ARASINDA VATİKAN TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. ETRAFI YÜKSEK DUVARLARLA ÇEVRİLİDİR, İÇERİSİNDE KİLİSE-LOJMAN-EK BİNALAR VARDIR. SAMSUN'DA Kİ KATOLİK KİLİSESİ İÇERİSİNDE ASILI BULUNAN TARİHÇEDE, TRABZON KİLİSESİ'NİN YAPIMI İÇİN 1845 YILINDA BİR HEYET OLUŞTURULDUĞU. 1852 YILINDA İNŞAASINA BAŞLANDIĞI, KİLİSE'NİN İSE 1869-1874 TARİHLERİ ARASINDA YAPILDIĞI BİLGİSİ YER ALMAKTADIR.
ATATÜRK KÖŞKÜ MÜZESİ;X1X.YÜZ YIL SONLARINDA TRABZON'A HAKİM SOĞUKSU SIRTLARINDA KONSTANTİN KABAYANİDİS TARAFINDAN YAZLIK OLARAK AVRUPA VE BATI RÖNASANS MİMARİ ETKİSİ ALTINDA BÜYÜK VE GÖSTERİŞLİ AVRUPA SİMGELERİ KULLANILARAK YAPTIRILMIŞTIR,
KÖŞKÜN DIŞ CEPHESİ TAŞ İŞÇİLİĞİ İLE DONATILMIŞTIR. İÇ CEPHELER TUĞLADANDIR, MERDİVENLER AHŞAP VE KORKULUKLUDUR. KATLARDA KARO KULLANILMIŞ, TAVANLAR AMPİR TARZDA ALÇI İLE SÜSLENMİŞTİR. SU VE ISI TESİSATI ZAMANIN İLERİ TEKNOLOJİSİ İLE DÖŞENMİŞTİR, GİRİŞ KATINDA OTURMA ODASI-YEMEK ODASI-MİSAFİR ODASI BULUNMAKTADIR. BODRUM KATI İLE BİRLİKTE 4 KATLIDIR, GİRİŞ KATI SALONU'NDA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN 15 EYLÜL 1924 TARİHİNDE TRABZON BELEDİYESİ'NİN VERDİĞİ YEMEKTE YAPTIĞI KONUŞMANIN METNİ ASILIDIR.
SALONUN ORTASINDA BİLARDO MASASI VARDIR, TAVANIN ORTASINDA ASILI OLAN AVİZE NEMLİZADE KONAĞI'NDAN TEMİN EDİLMİŞTİR. 1.KATTA ÇALIŞMA ODASI-BÜYÜK YATAK ODASI-BEKLEME SALONU-TOPLANTI SALONU MEVCUTTUR. 2.KATTA İSE SALON VE SALONA AÇILAN 2 ODA BULUNMAKTADIR, MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 15 EYLÜL 1924-1930-11 HAZİRAN 1937 TARİHLERİNDE 3 DEFA TRABZON'U ZİYARET EDEREK BU KÖŞK'TE MİSAFİR EDİLMİŞ VE AĞIRLANMIŞTIR. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK BURAYA SON GELİŞİNDE 11 HAZİRAN 1937 YILINDA MAL VARLIĞININ BİR LİSTESİNİ HAZIRLAYARAK, BU MAL VARLIKLARINI MİLLETİNE BAĞIŞLADIĞINI BELİRTEN LİSTEYİ BAŞBAKANLIĞA GÖNDERMİŞTİR. DİLEKÇESİNDE ŞU İFADEYİ KULLANMIŞTIR ''İNSANIN SERVETİ MANEVİ KİŞİLİĞİNDE OLMALIDIR, MAL VE MÜLK BANA AĞIRLIK VERİYOR. BUNLARI MİLLETİME VERMEKTEN, FERAHLIK DUYUYORUM.'', BİLİNMEYEN BİR SEBEPTEN DOLAYI SOĞUKSU'DA Kİ BU KÖŞK MAL VARLIĞI LİSTESİNDE YOKTU VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN ÖLÜMÜNDEN SONRA BU KÖŞK KIZ KARDEŞİ MAKBULE BOYSAN'A KALDI. BU KONUDA DEĞİŞİK GÖRÜŞ VE TARTIŞMALAR YAŞANMIŞTIR, 8 TEMMUZ 1942 TARİHİNDE TRABZON BELEDİYESİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN KIZ KARDEŞİ MAKBULE BOYSAN'DAN BURASINI 10.000 LİRA KARŞILIĞINDA SATIN ALMIŞTIR. AYNI YIL DÜZENLENEREK ATATÜRK KÖŞKÜ MÜZESİ ADI ALTINDA HALKIN ZİYARETİNE AÇILMIŞTIR, TRABZON'A GELEN TURİSTLERİN BİR ÇOĞU TARAFINDAN ZİYARET EDİLEN TARİHİ BİR MEKANDIR
ÇALKÖY MAĞARASI;DÜZKÖY İLÇESİ'NİN 5 KM. GÜNEY KAPISINDADIR, DENİZDEN 1050 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. İÇERİSİNDEN DERE AKMAKTADIR, AYDINLATMA VE GEZİ PLATFORMLARI MEVCUTTUR.
KAYMAKLI MANASTIRI;TRABZON'UN 3 KM. GÜNEY DOĞUSU'NDA Kİ BOZTEPE'NİN DEĞİRMENDERE VADİSİ'NE BAKAN YAKASINDADIR, 1424 YILINDA İNŞA EDİLMİŞTİR. DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, İÇERİSİNDE ORTADA TEK APSİSLİ KİLİSE-KUZEY BATISINDA ÇAN KULESİ-GÜNEY DOĞUDA KÜÇÜK BİR ŞAPEL İLE MANASTIR HÜCRELERİ YER ALMAKTADIR. DEFALARCA ONARIM GÖRMÜŞTÜR, KİLİSE İÇİNDE Kİ FİREKSLER XV111.YÜZ YILA AİTTİR.
KIZLAR MANASTIRI;1349-1390 YILLARI ARASINDA 111.ALEXİOS ZAMANINDA BOZTEPE'DE ŞEHRE HAKİM BİR NOKTADA İNŞA EDİLMİŞTİR, 2 TERAS ÜZERİNE İNŞA EDİLEN MANASTIR KOMPLEKSİNİN ETRAFI YÜKSEK DUVARLARLA ÇEVRİLİDİR. BİR KAÇ DEFA ONARIMDAN GEÇİRİLMİŞTİR, BU GÜNKÜ ŞEKLİNİ X1X.YÜZ YILDA ALMIŞTIR. İÇİNDE KUTSAL SU BULUNAN KAYA KİLİSESİ-ONUN GİRİŞİNDE ŞAPEL-BİR KAÇ HÜCRE YER ALMAKTADIR, KİLİSENİN İÇİNDE KİTABELER-ALEXİOS 111-KARISI THEDORA VE ANNESİ EİRENE'NİN PORTLERİ YER ALMAKTADIR.
KUŞTUL-ŞİMŞİRLİ KÖYÜ MANASTIRI;TRABZON'UN ESİROĞLU KASABASI'NIN KUŞTUL-ŞİMŞİRLİ KÖYÜNDEDİR, M.S.752 YILINDA YAPILMIŞTIR. MANASTIRIN CEPHESİNDE Kİ DAĞDA 300-400 METRE ÖTESİNDE BİR MAĞARA VARDIR, AYRICA BİR TEHLİKE ANINDA KULLANILMAK ÜZERE MANASTIR İLE VADİ ARASINDA YAPILMIŞ GİZLİ BİR TÜNEL MEVCUTTUR. BU TÜNEL ŞİMDİ TOPRAKLA ÖRTÜLMÜŞTÜR. 4 KATLI OLAN MANASTIR BİR ZAMANLAR UZAKTAN BAKILDIĞI ZAMAN ŞATOYU ANDIRIYOR VE İÇİNDE BİR ÇOK KİLİSE BARINDIRIYORDU, BU MANASTIR 1203 YILINDA YAĞMA EDİLMİŞTİR, TERK EDİLEN MANASTIR 1393 YILINDA TEKRAR YAPILMIŞTIR. XV.YÜZ YILA KADAR ÖNEMİNİ KORUMUŞTUR, 1904 YILINDA ÇIKAN BÜYÜK YANGIN SIRASINDA YANMIŞSA DA YENİDEN İNŞA EDİLMİŞTİR. DEFİNE ARAYANLAR TARAFINDAN TALAN EDİLEN MANASTIRA ULAŞMAK İÇİN, ZORLU BİR YOLCULUĞU GÖZ ÖNÜNE ALMAK GEEKMEKTEDİR.
SÜMELA MANASTIRI (MERYEMANA MANASTIRI);TRABZON'UN MAÇKA İLÇESİ'NİN ALTINDERE KÖYÜ SINIRLARI İÇİNDEDİR, ALTINDERE VADİSİ'NE HAKİM KARADAĞ'IN ETEKLERİNDE SARP BİR KAYALIK ÜZERİNE KURULMUŞTUR. VADİDEN 300 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, KAÇ YILINDA KİMİN TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI KESİN OLARAK BİLİNMEMEKTEDİR. BİLİNEN KISMI EFSANELERE DAYANDIRILAN VE MANTIK BİLİMİNE TERS DÜŞEN HİKAYELERDEN İBARETTİR, V1.YÜZYILDA İMPARATOR JÜSTİNİANUS MANASTIRIN ONARILARAK GENİŞLETİLMESİNİ İSTEMİŞTİR. BUNUN ÜZERİNE GENERAL BELİSARİOS TARAFINDAN TAMİR EDİLDİĞİ RİVAYET EDİLMEKTEDİR, BİR EFSANEYE GÖRE BİR KASIRDA SIRASINDA MERYEM'İN YARDIMI İLE KURTULAN 111.ALESİOS'UN BURAYI YAPTIRDIĞI SÖYLENTİSİDİR.
VAZELON MANASTIRI;MAÇKA'YA 14 KM. UZAKLIKTADIR, ZİYARET ETMEK İÇİN ZORLU BİR YOLCULUĞU GÖZ ÖNÜNE ALMAK GEREKMEKTEDİR.
AYASOFYA MÜZESİ;1238-1263 YILLARI ARASINDA 1.MANUEL KOMMENOS ZAMANINDA İNŞA EDİLMİŞTİR, KARE HAÇ PLANLIDIR. YÜKSEK BİR KUBBEYE SAHİPTİR, FATİH SULTAN MEHMET'İN 1461 YILINDA TRABZON'U FETHETMESİNDEN SONRA CAMİYE ÇEVRİLMİŞTİR. 1868 YILINDA HARAP OLAN CAMİ BURSA'LI RIZA EFENDİ'NİN TEŞVİKLERİ İLE ONARILMIŞTIR, BİNA 1.DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA DEPO. DAHA SONRA HASTAHANE, SONRA YİNE CAMİ OLARAK HİZMET VERMİŞTİR. 1958-1962 YILLARI ARASINDA VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VE EDİNBURG ÜNİVERSİTESİ İŞBİRLİĞİ İLE RESTORE EDİLEREK 1964 YILINDA MÜZE OLARAK, ZİYARETÇİLERİN HİZMETİNE AÇILMIŞTIR.
CEVDET SUNAY MÜZESİ;TRABZON'A BAĞLI ÇAYKARA İLÇESİ'NE 21 KM. UZAKLIKTA BULUNAN ÇAYKARA-SULTAN MURAT YAYLASI KARA YOLU ÜZERİNDE Kİ ATAKÖY KASABASI'NDADIR. 1900 YILINDA ATAKÖY KASABASI'NDA DOĞAN CEVDET SUNAY GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI-CUMHURBAŞKANLIĞI-KONTENJAN SENATÖRLÜĞÜ YAPMIŞTIR, 1982 YILINDA VEFAT ETMİŞTİR. CEVDET SUNAY'IN ATAKÖY KASABASI'NDA DOĞDUĞU EV RESTORE EDİLEREK 2001 YILINDA CEVDET SUNAY EVİ-MÜZESİ OLARAK ZİYARETE AÇILMIŞTIR.
TRABZON MÜZESİ;1898-1913 YILLARI ARASINDA TRABZON'DA Kİ ZEYTİNLİK CADDESİ ÜZERİNDE BANKER KOSTAKİ TEOPHYLAKTOS TARAFINDAN KONUT OLARAK YAPTIRILMIŞTIR. KONAĞIN MİMARININ BİR İTALYAN OLDUĞU VE KULLANILAN MALZEMELERİN İTALYA'DAN GETİRİLDİĞİ BİLİNMEKTEDİR, KOSTAKİ TEOPHYLAKTOS BU KONUTU YAPTIRDIKTAN 4 YIL SONRA 1917 YILINDA İFLAS EDİNCE BU YAPI İLE BİRLİKTE BÜTÜN MAL VARLIĞINA HACİZ KONMUŞTUR. İCRAYA DÜŞEN KONAK NEMLİOĞLU AİLESİ TARAFINDAN SATIN ALINMIŞTIR, MİLLİ MÜCADELE YILLARINDA KARARGAH BİNASI OLARAK KULLANILMIŞTIR. 1924 YILINDA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN TRABZON'U ZİYARETİ İÇİN DÜZENLENMİŞTİR, ATATÜRK VE EŞİ LATİFE HANIM İLE BERABERİNDE Kİ HEYET 15-16-17 EYLÜL 1925 TARİHLERİNDE BU KONAKTA KALMIŞLARDIR. TRABZON VALİSİ ALİ GALİP BEY ZAMANINDA 25.000 LİRA BEDELLE KAMULAŞTIRILAN YAPI 1927-1931 YILLARI ARASINDA HÜKÜMET KONAĞI OLARAK, 1931-1937 YILLARI ARASINDA GENEL MÜFETTİŞLİK BİNASI OLARAK KULLANILMIŞTIR. 1937 YILINDA MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI'NA DEVREDİLMİŞTİR, 50 YIL KIZ MESLEK LİSESİ OLARAK FAALİYET GÖSTERMİŞTİR. 1987 YILINDA KÜLTÜR BAKANLIĞI'NA TAHSİS EDİLEN BİNA 1987-2001 YILLARI ARASINDA 13 YIL SÜREN BİR RESTORASYON SONRASI ASLINA UYGUN OLARAK 22 NİSAN 2001 TARİHİNDE TRABZON MÜZESİ OLARAK HİZMETE GİRMİŞTİR, 1500 M2'LİK BİR ALANA SAHİP OLAN MÜZEDE ARKEOLOJİK VE ETNOĞRAFİK ESERLER TEŞHİR EDİLMEKTEDİR.
TRABZONSPOR MÜZESİ;TRABZON'DA Kİ KAHRAMANMARAŞ CADDESİ ÜZERİNDE Kİ HALKEVİ SOKAK ÜZERİNDE BULUNAN SADRİ ŞENER SOSYAL TESİSLERİ BİNASI'NIN 2.KATINDA YER ALMAKTADIR,
İÇİNDE TRABZONSPOR İLE İLGİLİ TARİHİ KUPA VB.BELGELER YER ALMAKTADIR.
AÇIK TÜRBE;KÜÇÜK İMARET MEZARLIĞI'NDA, HAMZAPAŞA CAMİİ'NİN DOĞUSUNDADIR. XV111.YÜZ YIL SONLARINDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, ALTIGEN KÖŞELİDİR. İÇERİSİNDE 3 MEZAR BULUNMAKTADIR, BUNLARDAN H.1148 M.1735 TARHLİ OLANI HAMZAPAŞA'YA AİTTİR.
GÜLBAHAR HATUN TÜRBESİ;BÜYÜK İMARET (HATUNİYE) CAMİSİ'NİN DOĞUSUNDADIR, YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN İÇİN 1506 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR. SARIMSI KESME TAŞLARDAN SEKİZGEN PLANLI OLARAK YAPTIRILMIŞTIR, KUBBESİ KURŞUNLA KAPLIDIR.
AHİ EVREN DEDE TÜRBESİ;BOZTEPE'DE BULUNAN AHİ EVREN DEDE CAMİİ'NİN BİTİŞİĞİNDEDİR, KARA PLANLIDIR. ÜZERİ BİR KUBBE İLE ÖRTÜLÜDÜR, H.1307 M.1887-1888 YILLARI ARASINDA HACI HAKKI BABA TARAFINDAN ONARTILMIŞTIR. TÜRBENİN İÇİNDE, HACI HAKKI BABA VE OĞULLARININDA MEZARI DA YER ALMAKTADIR.
EMİR MEHMET TÜRBESİ;TRABZON LİSESİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, 1523 YILINDA EMİR MEHMET İÇİN YAPTIRILMIŞTIR. ANCAK YAKININDA Kİ HATUNCUK CAMİİ-KADİRİ TEKKESİ ŞEYHİ OSMAN BABA'DA 1877 YILINDA BU TÜRBEYE DEFNEDİLMİŞTİR. SEKİZGEN PLANLIDIR, KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR.
GİRİŞİ KUZEY DOĞUDANDIR, MEVCUT 2 PENCERESİ DOĞUYA VE BATIYA AÇILMAKTADIR. KUBBESİ SEKİZGEN BİR KASNAK ÜZERİNDEDİR, KURŞUNLA KAPLIDIR.
ÇAKIRGÖL YAYLASI;MAÇKA-SÜMELA (MERYEMANA) MANASTIRI YOLU ÜZERİNDEDİR, İLÇEYE 58 KM. UZAKLIKTADIR. ETRAFINDA ARMUTLUK YAYLASI-KIRANTAŞ YAYLASI-AKARSU YAYLASI-AYKARSA YAYLASI-LİVAYDA YAYLASI-KURUGÖL YAYLASI-MESARAŞ YAYLASI-FURNOBA YAYLASI-KASAPOĞLU YAYLASI-CAMİBOĞAZI YAYLASI-ORTAOBA YAYLASI-DEREBOYU YAYLASI YER ALMAKTADIR.
HAÇKA OBASI YAYLASI;DÜZKÖY İLÇESİ'NE 12 KM. UZAKLIKTADIR, TOPRAK BİR YOLA SAHİPTİR. DENİZ SEVİYESİNDEN 1.784 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. YAYLADA ELEKTRİK-PTT-ÇEŞME-KASAP-MANAV-FIRIN-PANSİYON MEVCUTTUR.
HARMANTEPE YAYLASI;KÖPRÜBAŞI İLÇESİ'NE BAĞLI YEŞİLYURT KASABASI SINIRLARI İÇERİSİNDEDİR, BURADA 1.DÜNYA SAVAŞI'NDAN KALMA SİPERLER-ŞEHİT MEZARLARI VARDIR. HER YIL 29 HAZİRAN'DA BURADA ANMA GÜNÜ TERTİP EDİLMEKTEDİR, CÖNK TEPESİ GÖRÜLMEYE DEĞER BİR MINTIKASIDIR. TUNCELİ’DE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER…
KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR
ÇEMİŞGEZEK İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
ESKİ CAMİ;SELÇUKLULAR ZAMANINDAN KALMA 1 CAMİDİR.
BÜYÜK CAMİ;ÇEMİŞGEZEK İLÇESİ'NDEDİR.
DERVİŞ HÜCRELERİ;ÇEMİŞGEZEK İLÇESİ\'NDEDİR, KAYALARA OYULMUŞTUR.
MAZGİRT İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
MAZGİRT KALESİ;
ETLİ SULTAN CAMİİ VE TÜRBESİ;MAZGİRT İLÇESİ'NDEDİR, SELÇUKLULARDAN KALDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.
BAĞIN KAPLICASI;MAZGİRT İLÇESİ\'NDEDİR, PERİ ÇAYI KENARINDADIR. SUYU ROMATİZMA-MAFSAL RAHATSIZLIKLARINA İYİ GELMEKTEDİR.
BAĞIN KALESİ;MAZGİRT İLÇESİ'NE BAĞLI FARAÇ KÖYÜ YAKININDADIR, ASURLULARDAN KALMA OLDUĞU TAHMİN EDİLMEKTEDİR.
PERİ SUYU;MAZGİRT İLÇESİ'NDEDİR.
NAZİMİYE İLÇESİ\'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
DEREOVA ÇAĞLAYANI;NAZİMİYE İLÇESİ'NDEDİR, AĞAÇLAR ARASINDA GÜZEL BİR MESİRE YERİDİR
OVACIK İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
ANAFATMA MADEN SUYU;TUNCELİ-OVACIK KARA YOLU ÜZERİNDEDİR.
MUNZUR ÇAYI VADİSİ;ALABALIKLARIN BOL OLDUĞU 1 YERDİR, İLKBAHAR-YAZ AYLARINDA MESİRE ALANI OLARAK KULLANILMAKTADIR.
PERTEK İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
PERTEK KALESİ;PERTEK İLÇESİ YAKINLARINDADIR, KEBAN BARAJ GÖLÜ YAPILMADAN SİVRİ 1 KAYANIN UCUNDA BULUNAN KALE HALEN BU SULARIN ETRAFINI ÇEVİRDİĞİ 1 ADA ŞEKLİNDEDİR. KALENİN İÇİNDE 1 SARNIÇ MEVCUTTUR, 1071 YILINDA MENGÜÇOĞULLARI TARAFINDAN YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR. BAZI YAZARLAR İSE KALENİN SELÇUKLULARA AİT OLDUĞUNU İDDİA ETMEKTEDİRLER, OSMANLI DÖNEMİNDE HALİT BİN VELİT TARAFINDAN ONARILMIŞTIR. DAHA ÖNCE KALEDE BULUNAN KARAKUŞ HEYKELİ KALDIRILARAK YERİNE ARAPÇA YAZILMIŞ 1 KİTABE KONULMUŞTUR, ÇEVRESİNDE ÇİNİLİ ODALAR VARDIR.
BAY SUNGUR BEY CAMİİ;PERTEK İLÇESİ\'NDE Kİ BU CAMİ 1572 YILINDA YAPILMIŞTIR, ÖZENLİ 1 TAŞ İŞÇİLİĞİ VARDIR. PENCERELERİ SİVRİ KEMERLERLE ÇEVRİLİDİR, TEK KUBBELİ ANA GİRİP KAPISI, 3 KUBBELİ ANA CEMAAT YERİNE SAHİPTİR. SON CEMAAT YERİ VE MİNARESİ 2 RENKLİ TAŞTAN YAPILMIŞTIR. PERTEK KALESİ ETEĞİNDEDİR.
ÇELEBİ ALİ AĞA CAMİİ VE KÜLLİYESİ;15.Y.Y.DA YAPILMIŞTIR, CAMİNİN HAMAM-TÜRBE-HAZİNE DAİRESİ-MEDRESESİ VARDIR. ÜZERİNDE Kİ KİTABEDEN ÇELEBİ AĞA İSİMLİ BİRİSİ TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI ANLAŞILMAKTADIR, BU CAMİ BARAJ NEDENİ İLE SAĞLIK OCAĞI KARŞISI\'NA TAŞINMIŞTIR.
SAĞMAN KALESİ;PERTEK İLÇESİ'NE BAĞLI SAĞMAN KÖYÜ\'NDEDİR, İLÇEYE 15 KM. UZAKLIKTADIR. SARP 1 KAYANIN ÜZERİNE YAPILMIŞTIR, KULE VE SUR KALINTILARI BULUNMAKTADIR. KALENİN KİMLER TARAFINDAN YAPILDIĞI BİLİNMEMEKTEDİR.
SAĞMAN CAMİİ;PERTEK İLÇESİ'NE BAĞLI SAĞMAN KÖYÜNDEDİR, İLÇEYE 15 KM. UZAKLIKTADIR. 1555 YILINDA PİR HÜSEYİN BEY\'İN OĞLU SALİH BEY TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, MİNARESİ'NE CAMİNİN DIŞINDAN ÇIKILMAKTADIR. CAMİ RENKLİ TAŞLARDAN YAPILMIŞTIR, 16.Y.Y.DAN KALMA BU CAMİ KALE İÇİNDEDİR. CAMİNİN İÇ HACMİ 8.40X8.80 METREDİR, KUBBE SEKİZGEN DUVARLAR ÜZERİNE OTURTULMUŞTUR.
PÜLÜMÜR İLÇESİ'NDE GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER;
KARAGÖL ÇAĞLAYANI;TUNCELİ-PÜLÜMÜR KARAYOLU ÜZERİNDEDİR, GÜZEL MANZARALI 1 MESİRE YERİDİR.
KARA DERBENT KAPLICASI;PÜLÜMÜR İLÇESİ'NDEDİR.
TRABZON’DA GEZİLECEK GÖRÜLECEK YERLER…
KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR
AHİ EVREN DEDE CAMİİ;BOZTEPE SEMTİ'NDEDİR, TRABZON'A HAKİM BİR YERDEDİR. KİMİN YAPTIRDIĞINA DAİR KESİN BİR MALUMAT YOKTUR, ŞEMSETTİN SAMİ SULTAN ORHAN DÖNEMİNDE AHİ EVREN'İN BİR DERVİŞ DERGAHI İNŞA ETTİRDİĞİNİ. BUNUN DA BURASI OLDUĞUNU İLERİ SÜRMEKTEDİR, AHİ EVREN CAMİİ H.1305 M.1888 YILINDA SULTAN ABDÜLAZİZ DÖNEMİNDE HACI HAKKI BABA'NIN TAMİR ETTİRMESİ İLE BU GÜNE KADAR GELEBİLMİŞTİR.
ÇARŞI CAMİİ;H.1225 M.1839 YILINDA TRABZON'DA VALİLİK YAPMIŞ OLAN HAZİNEDARZADE OSMANPAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, CAMİNİN YAPILDIĞI ALAN EĞİLİMLİ OLDUĞU İÇİN KUZEY CEPHESİNDE BULUNAN SON CEMAAT YERİNİN ALTINA DÜKKANLAR DA İNŞA EDİLMİŞTİR.
MUNTAZAM BİR TAŞ İŞÇİLİĞİ VARDIR, ÖRTÜSÜ BÜTÜNÜYLE KURŞUNLA KAPLIDIR.
ERDOĞDU BEY CAMİİ;H.985 M.1577 YILINDA TRABZON VALİSİ ERDOĞDU BEY TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, MİNBERİ AHŞAPTAN OLUP SADEDİR. CAMİ BU GÜNE KADAR BİR ÇOK ONARIM GEÇİRMİŞ VE GENİŞ ÖLÇÜDE ÖZELLİKLERİNİ YİTİRMİŞTİR, SON OLARAK H.1317 M.1899 TARİHİNDE ONARIM GÖRDÜĞÜ KİTABESİNDEN ANLAŞILMAKTADIR.
GÜLBAHAR HATUN CAMİİ;YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN ANISINA ORTAHİSAR'IN BATISINDA, ZAĞNOS KÖPRÜSÜ'NÜN YAKININDA Kİ BİR KÜLLİYE İÇERİSİNE YAPILMIŞTIR. KAYNAKLAR CAMİ'NİN GÜLBAHAR HATUN'UN ÖLÜMÜNDEN SONRA 1514 YILINDA YAPTIRILDIĞINI ORTAYA KOYMAKTADIR, ZAVİYELİ CAMİLER GRUBU ARASINDADIR. MİHRAP MERMERDEN YAPILMIŞTIR, MİNBERİ SADEDİR. PENCERELER-SON CEMAAT MAHALLİ-KEMERLERİ-MİNARESİ'NDE KOYU GRİ SARIMSI BEYAZ TAŞ KULLANILMIŞTIR, CAMİNİN ÖRTÜSÜ İSE KURŞUN KAPLIDIR. CAMİNİN KLASİK DÖNEM SÜSLEMELERİ BOZULMUŞTUR, BU GÜNKÜ SÜSLEMELERİ SON ONARIMLARDA YAPILMIŞTIR. AVLUSUNDA Kİ ŞADIRVAN KUBBE İLE ÖRTÜLÜ İKEN BU ÖRTÜ ONARIMLA KONİK KÜLAHA DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞTÜR. KÜLLİYE İÇİNDE BULUNAN İMARET-MEDRESE-HAMAM-MEKTEP YIKILMIŞTIR, CAMİ İLE TÜRBE BU GÜNE KADAR GELEBİLMİŞTİR. MEKTEBİN YERİNE 1899 YILINDA GÜLBAHAR HATUN İLKÖĞRETİM OKULU YAPILMIŞTIR,
İSKENDER PAŞA CAMİİ;H.936 M.1529 TARİHİNDE YAPILMIŞTIR, BU KONUDA Kİ KİTABESİ GİRİŞ KAPISI ÜZERİNDEDİR. MİHRAP VE MİNBERİ MERMERDENDİR, X1X.YÜZ YIL BAROK SÜSLEMELERİNE SAHİPTİR. ÜSTÜ KIRMA ÇATI İLE ÖRTÜLMÜŞTÜR, 1882 YILINDA ONARIM GÖRMÜŞTÜR.
ORTAHİSAR CAMİİ;914 YILINDA YAPILAN ALTINBAŞLI MERYEM KİLİSESİ CHRYSOKEPHALOS'UN FETİHTEN SONRA CAMİYE ÇEVRİLMESİ İLE ORTAYA ÇIKMIŞTIR, 6 DEFA ESASLI ONARIMDAN GEÇEN KİLİSE TÜRKLERİN ELİNE GEÇİNCE KAPISI KUZEYE ALINMIŞTIR. GÜNEY DUVARININ ORTASINA BİR MİHRAP YERLEŞTİRİLMİŞTİR, MİNBER KONULMUŞ VE MİNARE YAPILMIŞTIR. MİHRABI TAŞTANDIR, MİNBERİ CEVİZ AĞACINDAN YAPILMIŞTIR. MİHRABIN DOĞUSUNDA Kİ ODA 1842 YILINDA KÜTÜPHANE HALİNE GETİRİLMİŞTİR, KAPISI ÜZERİNEDE BİR KİTABE KONMUŞTUR.
TAVANLI CAMİİ;1874 YILINDA NEMLİZADELER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, DİKDÖRTGEN PLANLIDIR. KALIN TAŞ DUVARLARI ÖZENLİ BİR İŞÇİLİKLE YAPILMIŞTIR, MİNBERİ SADEDİR.
YENİ CUMA CAMİİ;ÖNCELERİ KİLİSE OLAN BU CAMİ BİNASI X1V.YÜZ YILDA TRABZON'UN KURTARICI VE HAMİSİ OLAN AZİZ EUGENİOS'A ADINA İNŞA EDİLMİŞTİR, KİLİSE'NİN ÜZERİNDE 1291 YILINA AİT KİTABE BULUNMUŞTUR. TRABZON'UN FETHİNDEN SONRA BU KİLİSE CAMİYE ÇEVRİLMİŞTİR, KUZEYİNE BİR KAPI İLE MİNARE İLAVE EDİLMİŞTİR. MİNBERİ AHŞAPTAN YAPILMIŞ OLUP SADEDİR, İÇİNDE DEĞERLİ KALEM İŞİ SÜSLEMELER MEVCUTTUR.
BALIKLI GÖL;AKÇAABAT İLÇESİ İLE DÜZKÖY İLÇESİ KARAYOLU ÜZERİNDE Kİ HIDIRNEBİ YAYLASI'NA ÇIKAN YOL ÜZERİNDEDİR, BÖLGENİN COĞRAFİ YAPISI NEDENİ İLE OLUŞAN BİR GÖLDÜR. ÇOK GÜZEL BİR DOĞAL GÜZELLİĞE SAHİPTİR, YAZ AYLARINDA PİKNİK YAPMAK İSTEYENLERİN HÜCUMUNA UĞRAMAKTADIR.
ÇAKIRGÖL;ÇAKIRGÖL DAĞI'NIN KUZEY ETEKLERİNDE Kİ MECİT-MESCİT YAYLASI PLATOSU ÜZERİNDE DİLAVAL DEVRİ BUZULLARININ ÇANAĞINDA YER ALMAKTADIR, DENİZ SEVİYESİNDEN 2.533 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. ÇEVRESİ 1.660 METREDİR, DERİNLİĞİ YER YER 2 İLE 15 METRE ARASINDA DEĞİŞMEKTEDİR. İÇİNDE ALABALIK MEVCUTTUR, GÜNEYİNDE YER ALAN 20 METRE YÜKSEKLİĞİ'NDE Kİ FALEZ ŞEKLİNDE Kİ BİR KAYANIN 50 METRE ÖTESİNDEN ÇEVREDE BULUNAN 8-9 SU KAYNAĞI KÜÇÜK ŞELALELER OLUŞTURARAK SULARINI BU GÖLE BOŞALTMAKTADIR. SULAR TATLI VE DURUDUR, BU ŞELALE SULARINDAN AYRI OLARAK GÖLE SOL TARAFINDAN BİR DAĞ SUYU DAHA AKMAKTADIR. BU SU GÖL DÜZEYİNDE BİR DEĞİŞİKLİK YAPMADAN FAZLA SULARINI YARDIĞI MOREZ ENGELİNDEN GEÇİRİP KUZEYE DOĞRU AKAN BİR DERE OLUŞTURUR, DAHA AŞAĞILARDA DEĞİRMENDERE'NİN BİR KOLU OLAN MERYEMANA VADİSİ'NDEN GEÇER. ÇAKIRGÖL YEŞİLLİĞİ İLE BÜYÜLEYİCİ BİR ÖZELLİĞE SAHİPTİR, ÇEVRESİ MESİRE ALANI OLARAK KULLANILMAKTADIR.
SERA GÖLÜ;TRABZON'UN BATISINDA SERA DERESİ ÜZERİNDEDİR, KIYIDAN 8 KM. İÇERİDE YILDIZLI KASABASI SINIRLARI İÇİNDE DEMİRTAŞ KÖYÜ YAKININDADIR. DAĞ YAMACININ 20 ŞUBAT 1950 TARİHİNDE KAYMASI İLE OLUŞAN BİR BARAJ GÖLÜDÜR, VADİ BOYUNCA 2 KM. UZUNLUĞA YER YER 150-200 METRE GENİŞLİĞE SAHİPTİR.
UZUN GÖL;TRABZON'A 99 KM. UZAKLIKTADIR, ÇAYKARA İLÇESİ'NE OLAN UZAKLIĞI İSE 19 KM.DİR. DENİZ SEVİYESİNDEN 1090 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, DİK YAMAÇLAR ARASINDADIR.
VADİNİN ORTASINDA BULUNAN VE YAMAÇLARDAN DÜŞEN KAYALARIN HALDİZEN DERESİ'NİN ÖNÜNÜ KAPATMASI İLE OLUŞMUŞ BİR GÖLDÜR. YAKININDA Kİ ŞERAH KÖYÜ'NÜN EVLERİNİN AHŞAP OLMASI BU GÖL İLE BÜTÜNLEŞİR VE BURAYA AYRI BİR HAVA VE GÜZELLİK VERİR, YEŞİLLİKLER İÇİNDE Kİ UZUNGÖL'DE TREKKİNG-KUŞ GÖZLEME-BOTANİK GEZİSİ YAPILABİLİR. DAHA YÜKSEK KESİMLERDE GÖLLER VE YAYLALAR BULUNMAKTADIR, BUNLAR ŞEKER SU YAYLASI-DEMİR KAPI YAYLASI-YAYLA ÖNÜ YAYLASI'DIR. UZUN GÖL ÇEVRESİ'NDE Kİ DAĞLARDA AYI-KURT-YABAN KEÇİSİ-TİLKİ-KAFKAS DAĞ HOROZU GİBİ HAYVAN TÜRLERİ MEVCUTTUR, UZUN GÖL YERLİ VE YABANCI BİR ÇOK TURİSTİN DİKKATİNİ ÇEKEN ENDER BÖLGELERDEN BİRİSİDİR.
ALACA HAN;BÜYÜK İMARET (HATUNİYE) CAMİİ'NİN DOĞUSUNDADIR, YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN ADINA 1506 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR.
BEDESTEN;TRABZON ÇARŞISI İÇİNDEDİR, 20.60X22.60 ÖLÇÜLERİNDEDİR. DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, TEK KUBBELİDİR. GÜLBAHAR HATUN VAKIFLARI ARASINDA BULUNMAKTADIR. TEK KUBBELİDİR, FETİHTEN SONRA XV.YÜZ YIL SONLARINA DOĞRU YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR.
VAKIF HAN;HİCRİ 1196 MİLADİ, 1781 YILINDA HACI YAHYA İSİMLİ BİR HAYIR SEVER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. 3 KATLI, AVLULU BİR HANDIR.
TAŞ HAN;1531-1533 YILLARI ARASINDA TRABZON VALİSİ İSKENDER PAŞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ZAMAN ZAMAN ONARIM GÖRMÜŞTÜR. KUZEY CEPHESİNE DÜKKANLAR EKLENMİŞTİR,
DUVARLARI DÜZGÜN YONTMA TAŞTAN YAPILMIŞTIR. ÖNCELERİ ÇATISI KİREMİT KAPLI İKEN, 1980 YILINDA Kİ ONARIM SIRASINDA BETON MOZAİKLE DEĞİŞTİRİLMİŞTİR. AVLULU, 1 OSMANLI ESERİDİR.
MEYDAN HAMAMI;X1X.YÜZ YIL SONLARINDA KAZAZADELER TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR, ERKEKLER VE KADINLAR İÇİN AYRI AYRI BÖLÜMLERİ OLAN BİR HAMAMDIR.
PAŞA HAMAMI;1521-1533 YILLARI ARASINDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, İSKENDERPAŞA VAKIFLARI ARASINDA ADI GEÇMEKTEDİR. ÇARŞI CAMİSİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, ERKEKLER VE KADINLAR İÇİN AYRI AYRI BÖLÜMLERİ VARDIR.
SEKİZ DİREKLİ HAMAM (SELÇUKLU HAMAMI);PAZARYERİ MAHALLESİ'NDEDİR, TRABZON BELEDİYESİ TARAFINDAN ONARILMIŞ VE KUZEYİNDE Kİ SOYUNMALI KISMI YENİDEN YAPILMIŞTIR.
AKÇA KALE;TRABZON'A 18 KM. UZAKLIKTADIR, AKÇAKALE'DEDİR. 1297-1330 YILLARINDA İMPARATOR ALEKSİOS 11 TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. TRABZON'UN FETHİNDEN SONRA 7 YIL DAHA AYAKTA KALAN KALE, FATİH SULTAN MEHMET'İN KOMUTANLARINDAN MAHMUT PAŞA TARAFINDAN ELE GEÇİRİLMİŞTİR. KUŞATMA SONUNDA ŞEHİT DÜŞEN MAHMUT PAŞA'DA KALEYE GÖMÜLMÜŞTÜR, OSMANLILAR DÖNEMİNDE ONARIM GEÇİREN VE BAZI YERLERİNE İLAVELER YAPILAN KALE MOLOZ VE KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR.
TRABZON KALESİ;M.S.5.YÜZ YILDA BURALARI ZİYARET EDEN KESENEFON SURLARIN VARLIĞINDAN SÖZ ETMEKTEDİR, O TARİHLERDE ROMALILAR TARAFINDAN İNŞA EDİLMİŞTİR AMA TARİHİNİN DAHA ESKİLERE GİTTİĞİNE DAİR BİLGİ VEREN YAZILI KAYNAKLAR VARDIR. TRABZON SURLARI YUKARI HİSAR-İÇ KALE-ORTA HİSAR-AŞAĞI HİSAR OLMAK ÜZERE 3 BÖLÜME AYRILMAKTADIR. YUKARI HİSAR İLE ORTA HİSAR KUZGUN DERE İLE İMARET (İSKELEBOZ) DERESİ ARASINDA Kİ YÜKSEK KAYA KİTLESİ ÜZERİNE KURULMUŞTUR, BU MINTIKA BİR YAMUĞA BENZEMEKTEDİR. KALENİN ESKİ BÖLÜMÜNÜ OLUŞTURAN BURASI O ZAMANLAR TRAPEZ-TRABEZUS İSMİ İLE ANILIYORDU. TRABZON İSMİ DE BURADAN ŞEHRE DEĞİŞTİRİLEREK VERİLMİŞTİR, KALMIŞTIR.
ÇAKIR AĞA KONAĞI;OF İLÇESİ'NİN SARI AĞAÇ KÖYÜ'NDEDİR, H.1237 M.1821 YILINDA İSMAİL AĞA TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. ZEMİN KATI KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR, KIŞ ODASI-KİLER-AMBAR BU KATTADIR. AHŞAP BAĞDADİ KAPLAMALI 2.KATTA Kİ ODA SAYISI TAM OLARAK BELLİ DEĞİLDİR, 1979 YILINDA ESKİ ESERLER VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN ONARILMIŞTIR.
KUNDUP OĞLU EVİ-KONAĞI;YARIM BIYIKOĞLU EVİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, SADECE BİR KISMI AYAKTA KALMIŞTIR. XV111.YÜZ YILDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, , BU GÜN İÇİN ONARILAN ÜST ODA ALÇI-AHŞAP OYMA VE KALEM İŞİ SÜSLEMELERE SAHİPTİR.
MEMİŞ OĞLU (KASTEL) KONAĞI;SÜRMENE İLÇESİ'NİN 4 KM. DOĞUSUNDADIR, ANA YOL ÜZERİNDEDİR. XV111.YÜZ YILDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, 2 KATLIDIR. BÜYÜK BÖLÜMÜ TAŞTAN YAPILMIŞTIR, AHŞAP İŞÇİLİĞİ DİKKATİ ÇEKİCİDİR.
NEMLİ ZADE KONAĞI;GAZİ PAŞA MAHALLESİ'NDEDİR, NEMLİZADE HACI AHMET EFENDİ TARAFINDAN YAPIMINA BAŞLANMIŞTIR. 1892 YILINDA BİTİRİLMİŞTİR, HAREMLİK SELAMLIK BÖLÜMLERİNDEN OLUŞAN 4 KATLI DÖNEMİN AVRUPAİ ÜSLUBUNU YANSITAN BİR KONAKTIR. HAREMLİK BÖLÜMÜNÜN ZEMİN KAT VE SALONLARINDA, KÜTAHYA ÇİNİLERİ İLE MEYDANA GETİRİLMİŞ PANOLAR VARDIR.
YARIMBIYIKOĞLU EVİ-KONAĞI;PAZARKAPI MAHALLESİ'NDEDİR, KUNDUPOĞLU SOKAKTADIR.KİTABESİNDEN 1706 YILINDA YAPILDIĞI ANLAŞILMAKTADIR, 2 KATLIDIR. SOFA PLANLI BİR EVDİR, ONARIMLAR SIRASINDA SÜSLEME ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMİŞTİR.
CEPHANELİK (İRENİ-FATİH KULESİ);H.1305 MİLADİ 1887 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR, KAPISI ÜZERİNDE 11.ABDÜLHAMİT'İN TUĞRASI VARDIR. 25X40 METRE ÖLÇÜLERİNDEDİR, İÇ İÇE 2 DAİREVİ BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR. İÇ BÖLÜM 4, DIŞ BÖLÜM 3 KATLIDIR. YÜKSEK KORUMA DUVARI MEVCUTTUR, BATI KISMINDA KARAKOL'U VARDIR. 1916-1918 RUS İŞGALİ SIRASINDA MÜHİMMAT DEPOSU OLARAK KULLANILMIŞTIR, 9 TEMMUZ 1919'DA BİR PATLAMA İLE ÖRTÜSÜ YIKILMIŞTIR.
KÜÇÜK AYVASIL KİLİSESİ;1.BASİL ZAMANINDA 884-885 YILINDAN ONARIM GÖRMÜŞTÜR,EN ESKİ KİLİSELERDEN BİRİSİDİR.
SANTA MARİA KİLİSESİ;KEMERKAYA MAHALLESİ'NDEDİR, SULTAN ABDÜLAZİZ'İN MÜSAADESİ İLE 1852-1874 YILLARI ARASINDA VATİKAN TARAFINDAN YAPTIRILMIŞTIR. ETRAFI YÜKSEK DUVARLARLA ÇEVRİLİDİR, İÇERİSİNDE KİLİSE-LOJMAN-EK BİNALAR VARDIR. SAMSUN'DA Kİ KATOLİK KİLİSESİ İÇERİSİNDE ASILI BULUNAN TARİHÇEDE, TRABZON KİLİSESİ'NİN YAPIMI İÇİN 1845 YILINDA BİR HEYET OLUŞTURULDUĞU. 1852 YILINDA İNŞAASINA BAŞLANDIĞI, KİLİSE'NİN İSE 1869-1874 TARİHLERİ ARASINDA YAPILDIĞI BİLGİSİ YER ALMAKTADIR.
ATATÜRK KÖŞKÜ MÜZESİ;X1X.YÜZ YIL SONLARINDA TRABZON'A HAKİM SOĞUKSU SIRTLARINDA KONSTANTİN KABAYANİDİS TARAFINDAN YAZLIK OLARAK AVRUPA VE BATI RÖNASANS MİMARİ ETKİSİ ALTINDA BÜYÜK VE GÖSTERİŞLİ AVRUPA SİMGELERİ KULLANILARAK YAPTIRILMIŞTIR,
KÖŞKÜN DIŞ CEPHESİ TAŞ İŞÇİLİĞİ İLE DONATILMIŞTIR. İÇ CEPHELER TUĞLADANDIR, MERDİVENLER AHŞAP VE KORKULUKLUDUR. KATLARDA KARO KULLANILMIŞ, TAVANLAR AMPİR TARZDA ALÇI İLE SÜSLENMİŞTİR. SU VE ISI TESİSATI ZAMANIN İLERİ TEKNOLOJİSİ İLE DÖŞENMİŞTİR, GİRİŞ KATINDA OTURMA ODASI-YEMEK ODASI-MİSAFİR ODASI BULUNMAKTADIR. BODRUM KATI İLE BİRLİKTE 4 KATLIDIR, GİRİŞ KATI SALONU'NDA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN 15 EYLÜL 1924 TARİHİNDE TRABZON BELEDİYESİ'NİN VERDİĞİ YEMEKTE YAPTIĞI KONUŞMANIN METNİ ASILIDIR.
SALONUN ORTASINDA BİLARDO MASASI VARDIR, TAVANIN ORTASINDA ASILI OLAN AVİZE NEMLİZADE KONAĞI'NDAN TEMİN EDİLMİŞTİR. 1.KATTA ÇALIŞMA ODASI-BÜYÜK YATAK ODASI-BEKLEME SALONU-TOPLANTI SALONU MEVCUTTUR. 2.KATTA İSE SALON VE SALONA AÇILAN 2 ODA BULUNMAKTADIR, MUSTAFA KEMAL ATATÜRK 15 EYLÜL 1924-1930-11 HAZİRAN 1937 TARİHLERİNDE 3 DEFA TRABZON'U ZİYARET EDEREK BU KÖŞK'TE MİSAFİR EDİLMİŞ VE AĞIRLANMIŞTIR. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK BURAYA SON GELİŞİNDE 11 HAZİRAN 1937 YILINDA MAL VARLIĞININ BİR LİSTESİNİ HAZIRLAYARAK, BU MAL VARLIKLARINI MİLLETİNE BAĞIŞLADIĞINI BELİRTEN LİSTEYİ BAŞBAKANLIĞA GÖNDERMİŞTİR. DİLEKÇESİNDE ŞU İFADEYİ KULLANMIŞTIR ''İNSANIN SERVETİ MANEVİ KİŞİLİĞİNDE OLMALIDIR, MAL VE MÜLK BANA AĞIRLIK VERİYOR. BUNLARI MİLLETİME VERMEKTEN, FERAHLIK DUYUYORUM.'', BİLİNMEYEN BİR SEBEPTEN DOLAYI SOĞUKSU'DA Kİ BU KÖŞK MAL VARLIĞI LİSTESİNDE YOKTU VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN ÖLÜMÜNDEN SONRA BU KÖŞK KIZ KARDEŞİ MAKBULE BOYSAN'A KALDI. BU KONUDA DEĞİŞİK GÖRÜŞ VE TARTIŞMALAR YAŞANMIŞTIR, 8 TEMMUZ 1942 TARİHİNDE TRABZON BELEDİYESİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN KIZ KARDEŞİ MAKBULE BOYSAN'DAN BURASINI 10.000 LİRA KARŞILIĞINDA SATIN ALMIŞTIR. AYNI YIL DÜZENLENEREK ATATÜRK KÖŞKÜ MÜZESİ ADI ALTINDA HALKIN ZİYARETİNE AÇILMIŞTIR, TRABZON'A GELEN TURİSTLERİN BİR ÇOĞU TARAFINDAN ZİYARET EDİLEN TARİHİ BİR MEKANDIR
ÇALKÖY MAĞARASI;DÜZKÖY İLÇESİ'NİN 5 KM. GÜNEY KAPISINDADIR, DENİZDEN 1050 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. İÇERİSİNDEN DERE AKMAKTADIR, AYDINLATMA VE GEZİ PLATFORMLARI MEVCUTTUR.
KAYMAKLI MANASTIRI;TRABZON'UN 3 KM. GÜNEY DOĞUSU'NDA Kİ BOZTEPE'NİN DEĞİRMENDERE VADİSİ'NE BAKAN YAKASINDADIR, 1424 YILINDA İNŞA EDİLMİŞTİR. DİKDÖRTGEN PLANLIDIR, İÇERİSİNDE ORTADA TEK APSİSLİ KİLİSE-KUZEY BATISINDA ÇAN KULESİ-GÜNEY DOĞUDA KÜÇÜK BİR ŞAPEL İLE MANASTIR HÜCRELERİ YER ALMAKTADIR. DEFALARCA ONARIM GÖRMÜŞTÜR, KİLİSE İÇİNDE Kİ FİREKSLER XV111.YÜZ YILA AİTTİR.
KIZLAR MANASTIRI;1349-1390 YILLARI ARASINDA 111.ALEXİOS ZAMANINDA BOZTEPE'DE ŞEHRE HAKİM BİR NOKTADA İNŞA EDİLMİŞTİR, 2 TERAS ÜZERİNE İNŞA EDİLEN MANASTIR KOMPLEKSİNİN ETRAFI YÜKSEK DUVARLARLA ÇEVRİLİDİR. BİR KAÇ DEFA ONARIMDAN GEÇİRİLMİŞTİR, BU GÜNKÜ ŞEKLİNİ X1X.YÜZ YILDA ALMIŞTIR. İÇİNDE KUTSAL SU BULUNAN KAYA KİLİSESİ-ONUN GİRİŞİNDE ŞAPEL-BİR KAÇ HÜCRE YER ALMAKTADIR, KİLİSENİN İÇİNDE KİTABELER-ALEXİOS 111-KARISI THEDORA VE ANNESİ EİRENE'NİN PORTLERİ YER ALMAKTADIR.
KUŞTUL-ŞİMŞİRLİ KÖYÜ MANASTIRI;TRABZON'UN ESİROĞLU KASABASI'NIN KUŞTUL-ŞİMŞİRLİ KÖYÜNDEDİR, M.S.752 YILINDA YAPILMIŞTIR. MANASTIRIN CEPHESİNDE Kİ DAĞDA 300-400 METRE ÖTESİNDE BİR MAĞARA VARDIR, AYRICA BİR TEHLİKE ANINDA KULLANILMAK ÜZERE MANASTIR İLE VADİ ARASINDA YAPILMIŞ GİZLİ BİR TÜNEL MEVCUTTUR. BU TÜNEL ŞİMDİ TOPRAKLA ÖRTÜLMÜŞTÜR. 4 KATLI OLAN MANASTIR BİR ZAMANLAR UZAKTAN BAKILDIĞI ZAMAN ŞATOYU ANDIRIYOR VE İÇİNDE BİR ÇOK KİLİSE BARINDIRIYORDU, BU MANASTIR 1203 YILINDA YAĞMA EDİLMİŞTİR, TERK EDİLEN MANASTIR 1393 YILINDA TEKRAR YAPILMIŞTIR. XV.YÜZ YILA KADAR ÖNEMİNİ KORUMUŞTUR, 1904 YILINDA ÇIKAN BÜYÜK YANGIN SIRASINDA YANMIŞSA DA YENİDEN İNŞA EDİLMİŞTİR. DEFİNE ARAYANLAR TARAFINDAN TALAN EDİLEN MANASTIRA ULAŞMAK İÇİN, ZORLU BİR YOLCULUĞU GÖZ ÖNÜNE ALMAK GEEKMEKTEDİR.
SÜMELA MANASTIRI (MERYEMANA MANASTIRI);TRABZON'UN MAÇKA İLÇESİ'NİN ALTINDERE KÖYÜ SINIRLARI İÇİNDEDİR, ALTINDERE VADİSİ'NE HAKİM KARADAĞ'IN ETEKLERİNDE SARP BİR KAYALIK ÜZERİNE KURULMUŞTUR. VADİDEN 300 METRE YÜKSEKLİKTEDİR, KAÇ YILINDA KİMİN TARAFINDAN YAPTIRILDIĞI KESİN OLARAK BİLİNMEMEKTEDİR. BİLİNEN KISMI EFSANELERE DAYANDIRILAN VE MANTIK BİLİMİNE TERS DÜŞEN HİKAYELERDEN İBARETTİR, V1.YÜZYILDA İMPARATOR JÜSTİNİANUS MANASTIRIN ONARILARAK GENİŞLETİLMESİNİ İSTEMİŞTİR. BUNUN ÜZERİNE GENERAL BELİSARİOS TARAFINDAN TAMİR EDİLDİĞİ RİVAYET EDİLMEKTEDİR, BİR EFSANEYE GÖRE BİR KASIRDA SIRASINDA MERYEM'İN YARDIMI İLE KURTULAN 111.ALESİOS'UN BURAYI YAPTIRDIĞI SÖYLENTİSİDİR.
VAZELON MANASTIRI;MAÇKA'YA 14 KM. UZAKLIKTADIR, ZİYARET ETMEK İÇİN ZORLU BİR YOLCULUĞU GÖZ ÖNÜNE ALMAK GEREKMEKTEDİR.
AYASOFYA MÜZESİ;1238-1263 YILLARI ARASINDA 1.MANUEL KOMMENOS ZAMANINDA İNŞA EDİLMİŞTİR, KARE HAÇ PLANLIDIR. YÜKSEK BİR KUBBEYE SAHİPTİR, FATİH SULTAN MEHMET'İN 1461 YILINDA TRABZON'U FETHETMESİNDEN SONRA CAMİYE ÇEVRİLMİŞTİR. 1868 YILINDA HARAP OLAN CAMİ BURSA'LI RIZA EFENDİ'NİN TEŞVİKLERİ İLE ONARILMIŞTIR, BİNA 1.DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA DEPO. DAHA SONRA HASTAHANE, SONRA YİNE CAMİ OLARAK HİZMET VERMİŞTİR. 1958-1962 YILLARI ARASINDA VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VE EDİNBURG ÜNİVERSİTESİ İŞBİRLİĞİ İLE RESTORE EDİLEREK 1964 YILINDA MÜZE OLARAK, ZİYARETÇİLERİN HİZMETİNE AÇILMIŞTIR.
CEVDET SUNAY MÜZESİ;TRABZON'A BAĞLI ÇAYKARA İLÇESİ'NE 21 KM. UZAKLIKTA BULUNAN ÇAYKARA-SULTAN MURAT YAYLASI KARA YOLU ÜZERİNDE Kİ ATAKÖY KASABASI'NDADIR. 1900 YILINDA ATAKÖY KASABASI'NDA DOĞAN CEVDET SUNAY GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI-CUMHURBAŞKANLIĞI-KONTENJAN SENATÖRLÜĞÜ YAPMIŞTIR, 1982 YILINDA VEFAT ETMİŞTİR. CEVDET SUNAY'IN ATAKÖY KASABASI'NDA DOĞDUĞU EV RESTORE EDİLEREK 2001 YILINDA CEVDET SUNAY EVİ-MÜZESİ OLARAK ZİYARETE AÇILMIŞTIR.
TRABZON MÜZESİ;1898-1913 YILLARI ARASINDA TRABZON'DA Kİ ZEYTİNLİK CADDESİ ÜZERİNDE BANKER KOSTAKİ TEOPHYLAKTOS TARAFINDAN KONUT OLARAK YAPTIRILMIŞTIR. KONAĞIN MİMARININ BİR İTALYAN OLDUĞU VE KULLANILAN MALZEMELERİN İTALYA'DAN GETİRİLDİĞİ BİLİNMEKTEDİR, KOSTAKİ TEOPHYLAKTOS BU KONUTU YAPTIRDIKTAN 4 YIL SONRA 1917 YILINDA İFLAS EDİNCE BU YAPI İLE BİRLİKTE BÜTÜN MAL VARLIĞINA HACİZ KONMUŞTUR. İCRAYA DÜŞEN KONAK NEMLİOĞLU AİLESİ TARAFINDAN SATIN ALINMIŞTIR, MİLLİ MÜCADELE YILLARINDA KARARGAH BİNASI OLARAK KULLANILMIŞTIR. 1924 YILINDA MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ÜN TRABZON'U ZİYARETİ İÇİN DÜZENLENMİŞTİR, ATATÜRK VE EŞİ LATİFE HANIM İLE BERABERİNDE Kİ HEYET 15-16-17 EYLÜL 1925 TARİHLERİNDE BU KONAKTA KALMIŞLARDIR. TRABZON VALİSİ ALİ GALİP BEY ZAMANINDA 25.000 LİRA BEDELLE KAMULAŞTIRILAN YAPI 1927-1931 YILLARI ARASINDA HÜKÜMET KONAĞI OLARAK, 1931-1937 YILLARI ARASINDA GENEL MÜFETTİŞLİK BİNASI OLARAK KULLANILMIŞTIR. 1937 YILINDA MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI'NA DEVREDİLMİŞTİR, 50 YIL KIZ MESLEK LİSESİ OLARAK FAALİYET GÖSTERMİŞTİR. 1987 YILINDA KÜLTÜR BAKANLIĞI'NA TAHSİS EDİLEN BİNA 1987-2001 YILLARI ARASINDA 13 YIL SÜREN BİR RESTORASYON SONRASI ASLINA UYGUN OLARAK 22 NİSAN 2001 TARİHİNDE TRABZON MÜZESİ OLARAK HİZMETE GİRMİŞTİR, 1500 M2'LİK BİR ALANA SAHİP OLAN MÜZEDE ARKEOLOJİK VE ETNOĞRAFİK ESERLER TEŞHİR EDİLMEKTEDİR.
TRABZONSPOR MÜZESİ;TRABZON'DA Kİ KAHRAMANMARAŞ CADDESİ ÜZERİNDE Kİ HALKEVİ SOKAK ÜZERİNDE BULUNAN SADRİ ŞENER SOSYAL TESİSLERİ BİNASI'NIN 2.KATINDA YER ALMAKTADIR,
İÇİNDE TRABZONSPOR İLE İLGİLİ TARİHİ KUPA VB.BELGELER YER ALMAKTADIR.
AÇIK TÜRBE;KÜÇÜK İMARET MEZARLIĞI'NDA, HAMZAPAŞA CAMİİ'NİN DOĞUSUNDADIR. XV111.YÜZ YIL SONLARINDA YAPILDIĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR, ALTIGEN KÖŞELİDİR. İÇERİSİNDE 3 MEZAR BULUNMAKTADIR, BUNLARDAN H.1148 M.1735 TARHLİ OLANI HAMZAPAŞA'YA AİTTİR.
GÜLBAHAR HATUN TÜRBESİ;BÜYÜK İMARET (HATUNİYE) CAMİSİ'NİN DOĞUSUNDADIR, YAVUZ SULTAN SELİM'İN ANNESİ GÜLBAHAR HATUN İÇİN 1506 YILINDA YAPTIRILMIŞTIR. SARIMSI KESME TAŞLARDAN SEKİZGEN PLANLI OLARAK YAPTIRILMIŞTIR, KUBBESİ KURŞUNLA KAPLIDIR.
AHİ EVREN DEDE TÜRBESİ;BOZTEPE'DE BULUNAN AHİ EVREN DEDE CAMİİ'NİN BİTİŞİĞİNDEDİR, KARA PLANLIDIR. ÜZERİ BİR KUBBE İLE ÖRTÜLÜDÜR, H.1307 M.1887-1888 YILLARI ARASINDA HACI HAKKI BABA TARAFINDAN ONARTILMIŞTIR. TÜRBENİN İÇİNDE, HACI HAKKI BABA VE OĞULLARININDA MEZARI DA YER ALMAKTADIR.
EMİR MEHMET TÜRBESİ;TRABZON LİSESİ'NİN GÜNEYİNDEDİR, 1523 YILINDA EMİR MEHMET İÇİN YAPTIRILMIŞTIR. ANCAK YAKININDA Kİ HATUNCUK CAMİİ-KADİRİ TEKKESİ ŞEYHİ OSMAN BABA'DA 1877 YILINDA BU TÜRBEYE DEFNEDİLMİŞTİR. SEKİZGEN PLANLIDIR, KESME TAŞTAN YAPILMIŞTIR.
GİRİŞİ KUZEY DOĞUDANDIR, MEVCUT 2 PENCERESİ DOĞUYA VE BATIYA AÇILMAKTADIR. KUBBESİ SEKİZGEN BİR KASNAK ÜZERİNDEDİR, KURŞUNLA KAPLIDIR.
ÇAKIRGÖL YAYLASI;MAÇKA-SÜMELA (MERYEMANA) MANASTIRI YOLU ÜZERİNDEDİR, İLÇEYE 58 KM. UZAKLIKTADIR. ETRAFINDA ARMUTLUK YAYLASI-KIRANTAŞ YAYLASI-AKARSU YAYLASI-AYKARSA YAYLASI-LİVAYDA YAYLASI-KURUGÖL YAYLASI-MESARAŞ YAYLASI-FURNOBA YAYLASI-KASAPOĞLU YAYLASI-CAMİBOĞAZI YAYLASI-ORTAOBA YAYLASI-DEREBOYU YAYLASI YER ALMAKTADIR.
HAÇKA OBASI YAYLASI;DÜZKÖY İLÇESİ'NE 12 KM. UZAKLIKTADIR, TOPRAK BİR YOLA SAHİPTİR. DENİZ SEVİYESİNDEN 1.784 METRE YÜKSEKLİKTEDİR. YAYLADA ELEKTRİK-PTT-ÇEŞME-KASAP-MANAV-FIRIN-PANSİYON MEVCUTTUR.
HARMANTEPE YAYLASI;KÖPRÜBAŞI İLÇESİ'NE BAĞLI YEŞİLYURT KASABASI SINIRLARI İÇERİSİNDEDİR, BURADA 1.DÜNYA SAVAŞI'NDAN KALMA SİPERLER-ŞEHİT MEZARLARI VARDIR. HER YIL 29 HAZİRAN'DA BURADA ANMA GÜNÜ TERTİP EDİLMEKTEDİR, CÖNK TEPESİ GÖRÜLMEYE DEĞER BİR MINTIKASIDIR.
LAPAZAN YAYLASI;MAÇKA İLÇESİ'NE BAĞLI GÜRGENAĞAÇ KÖYÜ'NÜN GÜNEYİNDEDİR, MAÇKA'YA 27 KM. UZAKLIKTADIR VE YOL TOPRAKTIR. YAYLA HİÇ BİR ALT YAPIYA SAHİP DEĞİLDİR, ANCAK UYKU SETİ-YİYECEK-İÇECEKLER GÖTÜRÜLÜRSE BURADA PİKNİK YAPILABİLİR.
SAZALAN YAYLASI;ERİKLİ TURİZM MERKEZİ YOLU ÜZERİNDEN 25 KM. UZAKLIKTADIR, 1850 METRE YÜKSEKLİKTE BULUNAN YAYLADA ALT YAPI HİZMETLERİ MEVCUTTUR.
SİS DAĞI YAYLASI;ERİKLİ TURİZM MERKEZİ YOLU ÜZERİNDEN 25 KM. UZAKLIKTADIR, 1850 METRE YÜKSEKLİKTEDİR VE ALT YAPI HİZMETLERİ MEVCUTTUR.
SULTAN MURAT YAYLASI;ÇAYKARA İLÇESİ'NE 25 KM. UZAKLIKTA BULUNAN AYDINTEPE'NİN 54 KM. KUZEY BATISINDADIR, BURADA WC-ELEKTRİK-İÇME SUYU-1.DÜNYA SAVAŞINDAN KALMA SİPERLER-ŞEHİT MEZARLARI VARDIR.
LAPAZAN YAYLASI;MAÇKA İLÇESİ'NE BAĞLI GÜRGENAĞAÇ KÖYÜ'NÜN GÜNEYİNDEDİR, MAÇKA'YA 27 KM. UZAKLIKTADIR VE YOL TOPRAKTIR. YAYLA HİÇ BİR ALT YAPIYA SAHİP DEĞİLDİR, ANCAK UYKU SETİ-YİYECEK-İÇECEKLER GÖTÜRÜLÜRSE BURADA PİKNİK YAPILABİLİR.
SAZALAN YAYLASI;ERİKLİ TURİZM MERKEZİ YOLU ÜZERİNDEN 25 KM. UZAKLIKTADIR, 1850 METRE YÜKSEKLİKTE BULUNAN YAYLADA ALT YAPI HİZMETLERİ MEVCUTTUR.
SİS DAĞI YAYLASI;ERİKLİ TURİZM MERKEZİ YOLU ÜZERİNDEN 25 KM. UZAKLIKTADIR, 1850 METRE YÜKSEKLİKTEDİR VE ALT YAPI HİZMETLERİ MEVCUTTUR.
SULTAN MURAT YAYLASI;ÇAYKARA İLÇESİ'NE 25 KM. UZAKLIKTA BULUNAN AYDINTEPE'NİN 54 KM. KUZEY BATISINDADIR, BURADA WC-ELEKTRİK-İÇME SUYU-1.DÜNYA SAVAŞINDAN KALMA SİPERLER-ŞEHİT MEZARLARI VARDIR.