prehistorische geschiedenis

Waarom we zo weinig weten over de IJzertijd in Zuid-Holland (maar meer dan je zou denken)

Evert van Ginkel

Geschiedenis van Zuid Holland:  07 december 2021

Prehistorie - Verhaal van Gelderland

Ontstaan van het landschap

Het verhaal van de prehistorie in en rond het huidige Gelderland gaat zelden over ingrijpende incidenten die gevolgen hebben voor de korte termijn. Veel meer gaat het over grote veranderingen die zich voltrokken gedurende vele eeuwen of millennia. Denk aan het ontstaan van het Gelderse landschap met stuwwallen en rivierdalen. Het Museonder in Nationaal Park De Hoge Veluwe en Museum Min Veertig Celsius in de Achterhoek richten zich op deze langetermijnontwikkeling.

De eerste boeren

Verhaal van Gelderland - Basiskaart_B1_H2_K1_openingskaart

Gelderland van het vroeg-neolithicum t/m de midden-bronstijd (4900-1100 v. Chr.). Sporen van de eerste landbouwers komen in de hele provincie voor. Vooral de clusters grafheuvels op de Veluwse stuwwallen vallen op.

Bron: Marjolein Haars (BCL Archaeological Support), collectie Erfgoed Gelderland (Verhaal van Gelderland boek 1, pagina 52), CC-BY-NC 

Ook de transitie die de jagers en verzamelaars maakten naar een nieuw bestaan in agrarische gemeenschappen is in Gelderland een proces dat vele eeuwen, beter gezegd een millennium, in beslag nam. De eerste sporen van vroege Gelderse boeren vinden we in het Rivierengebied. De Rijn vormde een relatieve scheidslijn als het gaat over de levenswijze en de economie. Overleven in het Rivierengebied stelde andere eisen aan de omgang met de omgeving dan overleven op de hogere zandgronden. Tegenover de nadelen die de vroegere bewoners ondervonden van het leven in een nog niet door dijken beschermd gebied staat het voordeel van een vruchtbaar landschap.

De laat-prehistorische bewoning: interpretatie en conclusies 

De huidige inzichten in de laat-prehistorische bewoningsgeschiedenis komen voort uit het sinds de jaren tachtig door de universiteiten van Amsterdam en Leiden uitgevoerde onderzoeksproject op het gehele dekzandplateau van Zuid-Nederland en Noord-België, ofwel het gebied tussen de rivieren Maas, Demer en Schelde. De voornaamste doelstelling van dit onderzoek is de studie naar langetermijnrelaties tussen mens en landschap in de periode Late Bronstijd tot en met Late Middeleeuwen. Hierbij wordt gekeken naar veranderingen in nederzettingspatronen, agrarische systemen en demografische ontwikkelingen in relatie tot veranderingen in de morfologie van het landschap.1 

prehistorie en oudheid

Welkom op deze website met mijn werk als 3D illustrator, gespecialiseerd in gedetailleerde impressies van onderwerpen uit onder andere de archeologie, 

o.a. Huis en erf in de ijzertijd, Someren, Noord-Brabant. · Begrafenis van een romeinse soldaat, derde eeuw, Someren, Noord-Brabant. · De agora en acropolis van Athene ...

Boeren in Spankeren

Spankeren is een agrarisch dorp waar in 2016 nog volop geboerd wordt. Dat is eigenlijk altijd zo geweest. Al ver voor onze jaartelling, toen deze plek nog geen naam had, is deze agrarische samenleving ontstaan. Rondtrekkende nomaden die er de grond bewerkten waren er al ruim 11.000 voor Christus, maar vanaf ongeveer 4200 voor Christus hebben de vroegste inwoners hun jagers - en verzamelaars bestaan geleidelijk opgegeven om op deze plek te gaan ‘boeren’.

Ontdek de geschiedenis van Friesland

De geschiedenis van de provincie

Friesland kent een bijzondere geschiedenis die zeker de moeite waard is om te ontdekken. De provincie is genoemd naar de Friezen, een Germaans volk dat in de oudheid in het gebied leefde. Sindsdien is Friesland beïnvloed door verschillende culturen en volkeren, wat heeft geleid tot een diverse en interessante geschiedenis.

Prehistorie

De geschiedenis van Friesland begint in de prehistorie, toen de eerste mensen in de provincie vestigden. Archeologen hebben oneindig veel sporen van deze vroege bewoners gevonden, waaronder grafheuvels, nederzettingen en gebruiksvoorwerpen. Een van de meest opmerkelijke vondsten is het zogenaamde "scheepswrak van Lemmer", een 2000 jaar oud schip dat in 2011 werd ontdekt in de buurt van Lemmer.

Romeinse tijd

Tijdens de Romeinse tijd (vanaf de 1e eeuw na Christus) was de provincie onderdeel van het Romeinse Rijk. De Romeinen hebben echter nooit echt voet aan de grond gekregen in het gebied. Wel zijn er enkele Romeinse forten en nederzettingen gevonden, waaronder het fort Flevum bij Velsen en het kamp bij Nijehove.

Middeleeuwen

In de Middeleeuwen werd Friesland bevolkt door de Friezen, die het gebied onderverdeelden in verschillende graafschappen en vorstendommen. Een van de bekendste Friese vorsten is Redbad, die regeerde van 680 tot 719. In deze periode kwamen ook de eerste kloosters naar Friesland, waaronder het klooster van de heilige Bonifatius in Dokkum.

In de 16e eeuw kwam Friesland onder invloed van de Habsburgse Nederlanden en werd het een deel van Nederlands grondgebied. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog speelde Friesland een belangrijke rol in de opstand tegen de Spaanse overheersing. In 1581 werd de Unie van Utrecht ondertekend, waarin de Noordelijke Nederlanden zich verenigden in de strijd tegen de Spanjaarden.

Archeologische vindplaatsen

Een van de meest opmerkelijke vindplaatsen is de terp van Wijnaldum, een terp uit de 7e eeuw die wordt beschouwd als de oudste handelsnederzetting van Nederland. Andere belangrijke archeologische vindplaatsen zijn de zogenaamde "klokbekervindplaatsen" bij Bolsward en de veenlijken die zijn gevonden in het Friese veen.

Fresones

Het is onbegrijpelijk dat historici niet op de hoogte blijken te zijn van veel feiten die de historische Fresones uit het oude Frisia onderscheiden van de huidige Friezen in Friesland. Alle teksten uit het eerste Millennium gaan over de Friezen in het oude Frisia in Vlaanderen. Het nieuwe Frisia (Friesland) ontstond pas in het tweede millennium door migraties vanuit het zuiden naar het noorden. De klassieke schrijvers zoals Tacitus, Plinius en Beda plaatsen het oude Frisia onmiskenbaar in Vlaanderen. Er is geen enkel detail dat op Nederlands Friesland betrekking heeft. Ook wat Plinius schrijft en dat altijd op Friesland is toegepast, past naadloos in de omgeving van St.Omaars, waar 'les îles flottantes' een overbekend begrip is.