XII-77 ten Cate, Herman

biografische aantekeningen

bronnen

lit: Warnaars: "Het geslacht Warnaars" [1920]

lit: C.L. ten Cate; De (van oorsprong doopsgezinde) familie ten C(K)ate uit Borne, Utrecht - 1986;

* 1620, 21-10: fransenmedia: Landgericht Oldenzaal [6-365]: Hendrick Gerritzen toe Borne deur sijnen soon Herman doet sijn verwijn op Coep ter Borch, Johann ten Rouwenhaeve und Bernt Sijverdinck toe Hasseloe volgentz d’anspraecke huiden 8 dagen op d’selve gedaen

* 1630, april: HCO, Landgericht Delden [invnr 11]: Herman ten Cathe to Almelo sprack ahn Johan Wilminck to Azelo vor 19 daler, hercommende van eene verkoffte koe van Ceckens Henrick, darvor g(e)m(e)l(te) comparant borge geworden ende daromme betaelen hefft moeten. Versocht aneijschinge offte verwin nae landrechte, de expensis protesterende. Vocatus non comparuit, ergo contumax (de gedaagde is niet verschenen, dus is hij schuldig)

* 1630, 17-6: HCO, invnr 194 (Spaans Archief): Hermen ten Catte van Almelo op Zwoll 40 stucken linnen, betaelt 24 gld.

* 1641, 1-11: Het geslacht Warnaars p 117: Lucas Janszen gênant Poll Luick en Aele sijn echte huisfrouwe bekanden an guden ganckbaren gelde schuldich tho syn an die E. Johan Schimmelpenninck Geseken Warners sijn huisfr. unnde derselver erffgenamen, die somma van soeven en viertich keisz. gulden ad 20 st. 't stucke unde vififtijn stuver, etc.

* 1642, 17-5: HCO, Stadsgericht Oldenzaal, invnr 65: Compareerde Hermen Hendrix van Borne ende bekent datt hem van sijn broder Lambert van Borne betaelt ende contentement gedaen is van sijn salige vaders en moder geene uijtgesunderde naelaetenschap ende goederen als quoten van landt, huijs, renten, etc. ende sulx voor een somme van hondert rijxdal:s die hij sich goede volencommene betaelinge dede bedancken, cedeerde daeromme alle naelaetenschap van huijs, landt etc, an vorsz sijn broder, desselffs huijsvrouw ende erffgenaemen, daervanne mits desen quiterende onder belofte sulx 't staen wachten ende waeren nae landtrechte, onder verbant rechtens ende renunciatie van alle exceptieën ende privilegiën deses eenichsints contrariërende, insonderheit d'exceptie non numeratae pecuniae ultra dimidium, bedrog etc. In meliori forma.

* 1670, 7-2: Het geslacht Warnaars p 117: "Wij Burghemeesteren Schepen ende Raedt der Stadt Almelo (118) certificeren met desen dat voor ons in persoen is erschenen die Ed. Johan Schimmelpenninck met Geesken Warners Eheluijden, sijnde de vrouw tot desen g'adsisteert met haer gherichtelijcke gecoren ende toegelaeten momberen Johan Swam ende Jan Cremer, sechten ende verclaerden met voorbedachten wille ende rijpen raede, om erheflijcke ende moverende redenen haeren wille te sijn die welcke nae haer doodt sal onveranderlijck achtervolcht worden of per modum codicilli legati vel donationis causa mortis inter vivos of soe ende als 'tselve best bestaen can, namentlijck dat haer Compten soen Johan Schimmelpenninck nae haer overlijden 't huijs daer Compten thegenwoordich in woonen met den hof cum annexis et dependentis, voor andere kinderen of erfgn: sal moegen trecken, hebben ende beholden, mits daervoor utkerende ende betalende duijsent rijxdalers, staende dan vorders ende mede tot de penn. in volle erfnisse pro quota: Indien averst hem Schimmelpenninck sulx niet muchte ghelieven te doen soe sal 't selve huijs ende hof blieven in den ghemenen boedel om 't selve van de erfgen: gelijckelijck geproufiteert ende pro quota te gauderen.

* 1671, 30-6: Het geslacht Warnaars p 118: Wij Burghemeesteren, Schepen en Raedt der Stad Almelo certificeeren cracht desen dat vor ons sijn erschenen die Eer. Geesken Warners wedewe Schimmelpenninck g'adsisteert met haer gecoren ende togelatenen momber in deesen Johan Palthe, voor haer selven, alsmede compareerden Jan Tijlleman met sijn huijsvrouw Judith, Harmen Schimmelpenninck ende Jan Schimmelpenninck elck voor sich ende samentlijck, lijden becanden in een stedijgen ende vasten erfcoop erflijck vercoft te hebben an die Ed. Johan ten Caete ende Judith Willinck eheluyden haer eygendoomlijcke huis geleghen alhijr in Almelo, etc.

* 1678, 28-8: Historisch Centrum Overijssel 047.1 Landgericht Diepenheim [invnr 2 fol 175]: Erschenen Engelbert Harmsen en Fenneke Harmsen sijn huijsfrouw en hebben bekandt voor haer ende haerer beijder erfgenammen dat sij Comparanten boven een Capitaell van viertien hondert Caroli glds hetwelcke haer zall vader Leephert Harmsen met haere allnoch int leven sijnde moeder Anna Janssen, ende sije eheluijden (176) hijrbevorens tregte Prothocollo in dato den 9 Augusti 1669 opgenommen ende an gereed gelt ontfangen hadden van Zal: Jan Schimmelpenninck residirende tot Almeloe ende Gesken Waermers sijn huijsfrouwe noch schuldigh bint an veelbenoemde Geesken Warnners wed van Zall: Henrick ten Caete [SIC!] ende Schimmelpenninck voernombt ofte haere erffgenaemen eene somma van vierhondert drije <...> viff st: maeckende t Capitael te sammen achtien hondert drije gulden viff st: 't welck Capitaell Comparanten aennemen ende belaven Jaerlix ende alle Jaer <...> op Pinxteren ende geseide wed: Geesken Waenners ofte haere erffgenaemen 't hondert met viff deglicken glds te verrenten sullende daervan die eerste renthe op Pinxteren deses naefolgenden jaers 1679 sijn verschenen [aflosbaar indien een half jaar vantevoren aangekondigd; zij stellen als hypotheek of onderpand hun huis en goederen gelegen in Diepenheim etc] (in de marge staat: actum den 15 sept. 1682 compareerden Jan ten Cate ende Jan Schimmelpenninck en hebben bekant dat aen haer dese capitaele summa met den interesse van dien voldaen ende betaelt is waerdoor dese hier tegenstaende gerechtelijcke verbintenisse wort geanneleer ende gecasseert gelick deselve geannuleert ende gecasseert is mits desen.).

* 1694, 20-12: HCO, familiearchief Schimmelpenninck, Biestkensbijbel: 1694 den 20 dec, is mijnen moeder Gesina Jansen Warnaers in den Heere gerust.

openstaande vragen / discussie

vanaf 1612 treedt er in de gerechtelijke archieven van Enschede ook een Herman ten Kate op. (en ook al eerder trouwens - maar er is een hiaat tussen 1602 en 1612) Ik ga er vooralsnog vanuit dat dat een ander moet zijn. De Herman uit 1612 verklaart in 1618 overigens dat hij 24 of 25 jaar oud is, en moet dus geboren zijn omstreeks 1593.

Rond 1640 is een Herman ten Kate meijer (dwz pachter) van het landgoed Twickel, en treedt in die rol enkele malen op in de Enschedese rechterlijke aktes.

Deze Herman ten Cate blijft een ingewikkeld geval. Volgens de Nederlandsche Leeuw 1989 is Jan Schimmelpenninck in 1634 getrouwd met Geesjen Warnaars, Hermans weduwe. Blijkens de akte, die geciteerd is in Het Geslacht Warnaars zijn Schimmelpenninck en Geesje Warnaars in elk geval voor november 1641 getrouwd.

Maar blijkens de akte uit Oldenzaal is Herman Hendriksz in 1642 nog in leven, en erft hij van zijn vader. Hoe dan ook is Herman overleden voor 1660, wanneer zijn zoon Gerrit ten Cate zich door zijn stiefvader Jan Schimmelpenninck laat assisteren bij zijn ondertrouw met Aaltje Lamberts. Bovendien schrijft Het Geslacht Warnaars dat Geesje uit het eerste huwelijk een dochter had en uit het tweede een zoon - dat is aantoonbaar onjuist.

Ik heb nog geen directe bron ontdekt van deze Herman ten Cate. Ik zie wel dat Geesje Warnaers de moeder is van Jan en Gerrit ten Cate voordat ze met Jan Schimmelpenninck trouwde en ook uit dat huwelijk kinderen kreeg (w.o. Jan Schimmelpenninck). De meest duidelijke aanwijzing komt voort uit de ondertrouwinschrijvingen van de zoon Gerrit ten Cate: in de Almelose inschrijving komt het patroniem Hermsen voor, in de Amsterdamse inschrijving wordt hij geassisteerd door Jan Schimmelpenning, zijn stiefvader.