No5- SiÊu âm 2D đến 5D - và sự thật

Post date: Feb 24, 2017 3:43:22 PM

Hôm nay, có 1 học viên hỏi tôi siêu âm 5D là gì? Thật sự tôi có nghe qua kiểu siêu âm này, nhưng không ngờ nó lại đến với Cần Thơ sớm vậy. Sẵn rãnh rỗi tôi lên mạng và tìm kiếm một số tài liệu và ngộ ra một số thông tin. Xin chia sẻ với quí bạn đọc có quan tâm.

1. Xin được nói sơ lược về các kiểu siêu âm mà các phương tiện truyền thông thường sử dụng.

- Siêu âm 2D: hay còn gọi là siêu âm trắng đen.

- Siêu âm màu: hay còn gọi là siêu âm Doppler.

- Siêu âm 3D: hay còn gọi là siêu âm 3 chiều.

- Siêu âm 4D: hay còn gọi là siêu âm 4 chiều.

- Siêu âm 5D: cái này hay nè … vì nó mới… Thật sự rất ít người biết về nó.

2. Siêu âm 2D: hay siêu âm trắng đen. Gọi là siêu âm trắng đen vì trên màn hình có chí có màu trắng, đen, xám… Nói chung là giống với cái TIVI đen trắng cổ lỗ nhà tôi. Chính vì lẽ này, nhiều ngưới sẽ lầm tưởng siêu âm màu giống cái TIVI màu ??? Gọi là siêu âm 2D vì mỗi hình tôi chỉ đo được 2 chiều trong không gian.

Sai lầm 1: siêu âm 2D chỉ có màu trắng, đen. Sự thật: các nhà sản xuất có sử dụng thêm hệ thống màu đơn sắc (monochrom) để tạo thêm sự tương phản cho hình siêu âm. Như vậy trên hệ thống siêu âm 2D vẫn có thể cho màu đơn sắc (vàng, xanh, đỏ …).

Một số cơ sở sử dụng tính năng trên để lòe bệnh nhân có siêu âm màu, thực chất là màu đơn sắc.

Sai lầm 2: siêu âm 2D không chẩn đoán được hết các bệnh lý. Sự thật: siêu âm 2D là nguyên lý cơ bản của chẩn đoán siêu âm. Nên chỉ cần siêu âm 2D là có thể chẩn đoán được phần lớn các bệnh lý (gần như tất cả). Chỉ kết hợp siêu âm màu trong vài trường hợp cần thiết. Vậy BN chỉ cần siêu âm 2D là đủ (khi cần siêu âm Doppler, bs siêu âm sẽ cho chỉ định thêm).

Sai lầm 3: siêu âm 2D không đủ để chẩn đoán dị tật thai. Sự thật: với siêu âm 2D là đủ cho các khảo sát dị tật thai nhi. Và chắc chắn, một bs muốn chần đoán siêu âm thai tốt thì phải biết thực hiện siêu âm 2D tốt.

3. Siêu âm màu: theo tôi, thực chất nên sử dụng là siêu âm Doppler mới đúng bản chất của kiểu siêu âm này. Sử dụng kiểu siêu âm này trong khảo sát các dòng chảy, đặc biệt là dòng máu.

Sai lầm 1: Siêu âm màu thì phải có màu sắc. Sự thật: hiển thị màu sắc (xanh-đỏ) chỉ là một trong các kiểu hiển thị của siêu âm Doppler. Các kiểu hiển thị của siêu âm Doppler: màu sắc, phổ, âm thanh.

Sai lầm 2: Siêu âm màu giống TIVI màu. Mọi người đều muốn siêu âm màu chỉ vì nghĩ rằng siêu âm màu giống TIVI màu sẽ rõ hơn, sinh động hơn, từ đó chẩn đoán chính xác hơn. Sự thật: đây là một trong hiểu lầm buồn cười nhất của truyền thông, bệnh nhân và cả các nhân viên y tế không biết về siêu âm. Siêu âm Doppler chỉ có màu sắc ở các mạch máu, còn những cơ quan không có dòng chảy thì không có màu (gan, lách, túi mật… đều không có màu). Một số cơ sở sử dụng siêu âm 2D màu đơn sắc để lập lờ siêu âm màu (thật đáng trách)

Sai lầm 3: Siêu âm màu chẩn đoán rõ nhất. Sự thật: như đã phân tích ở trên, nếu chỉ có một mình siêu âm Doppler không thì không thể chẩn đoán bệnh lý. Chẩn đoán phải dựa trên thông tin giải phẫu (siêu âm 2D) kết hợp với thông tin dòng chảy ( siêu âm Doppler). Như vậy, chẩn đoán siêu âm Doppler chỉ cần thiết trong các bệnh lý tim, mạch máu, tưới máu khối u, mô viêm … Ví dụ một số bệnh lý không cần siêu âm Doppler: gan nhiễm mỡ, sỏi thận, sỏi mật ….

Sai lầm 4: Màu xanh là tĩnh mạch. Màu đỏ là động mạch. Sự thật: màu sắc chỉ chiều dòng màu so với đầu dò siêu âm, không phải nói lên động mạch hay tĩnh mạch.

4. Siêu âm 3D: siêu âm có thể giúp thấy được hình ảnh của em bé (trực quan)

Sai lầm 1. Siêu âm 3D chỉ nhìn thấy được bên ngoài em bé. Sự thật: ngoài kiểu hiển thị bề mặt (surface) thì siêu âm 3D có rất nhiều kiểu hiển thị khác (MPR- Multiplanar Reconstruction, Tomography, X ray ..) Trong đó kiểu MPR và kiểu Tomography rất có ích trong chẩn đoán do có thể dựng lại các mặt phẳng mà trên 2D không thực hiện được. Kiểu Tomography rất giống hình CT.

Như vậy, kiểu 3D vẫn có thể nhìn được bên trong em bé. Tuy nhiên lúc này phải sử dụng kiểu MPR hoặc tomography. Lúc này, sự hiển hình ảnh giống kiểu 2D nhưng với nhiều lát hình hơn. Như vậy, chẩn đoán trên 3D MPR cũng giống như chẩn đoán 2D với nhiều lát hình cùng lúc. Nói cách khác, chẩn đoán MPR cũng là nguyên lý chẩn đoán của 2D.

Sai lầm 2. Chỉ 3D mới chẩn đoán chính xác dị tật em bé. Sự thật: Kiểu bề mặt giúp quan sát trực quan dị tật của em bé (người không có chuyên môn vẫn có thể nhận biết được). Tuy nhiên để chẩn đoán dị tật bên trong vẫn phải dùng kiểu MPR, là kiểu chẩn đoán dựa vào nhiều lát cắt 2D.

Sai lầm 3. Siêu âm 3D chỉ dành cho sản khoa. Sự thật: siêu âm 3D sử dụng trong rất nhiều chuyên khoa. Siêu âm 2D được cơ quan nào thì có thể làm 3D được cơ quan đó. Mục địch làm 3D để khảo sát thêm nhiều mặt cắt trong kiểu MPR.

4. Siêu âm 4D: siêu âm này thực chất là 3D live (hay gọi là 3D động). Hình 3D được khảo sát liên tục để tạo hình ảnh động. Để dễ hiễu: 3D là chụp hình. 4D: là quay phim.

Sai lầm 1: Siêu âm màu là siêu âm 3D/4D. Sự thật: Siêu âm màu và 3D/4D là khác nhau hoàn toàn về nguyên lý.

Sai lầm 2: Siêu âm 4D là 3D + Doppler. Sự thật: Có kiểu siêu âm 3D-Doppler riêng, nhưng không phải là 4D. (xem hình)

5. Siêu âm 5D. Đây là kiểu siêu âm mới. Tôi tổng hợp thông tin từ internet.

- Siêu âm 5D là sự phát triển của siêu âm 4D với sự tự động hóa hoàn toàn trong tạo hình các mặt cắt. Hiện tại chỉ có hãng máy Samsung phát triển kỹ thuật này trên máy siêu âm Samsung WS80A Elite dành cho sản-phụ khoa. Hiện samsung đang phát triển các kỹ thuật:

+ 5D CNS (central nervous system): tự động đo các thông số vùng đầu.

+ 5D heart: tự động đo các thông số tim

+ 5D skeletal: tự động đo các thông số về hệ xương.

+ 5D NT: tự động đo thông số độ mờ da gáy.

+ 5D phụ khoa: tự động đo các thông số của nang noãn.

Câu hỏi 1: 5D khác 4D như thế nào? Thực chất việc đo các thông số qua siêu âm 4D MPR đã được thực hiện từ lâu. Tuy nhiên, việc thực hiện là do bs làm nên cần kinh nghiệm và huấn luyện. Đối với kỹ thuật 5D (theo hãng quảng cáo) thì chỉ cần quét khối khảo sát là máy sẽ tự đo các thông số: sẽ chính xác hơn. Không cần bác sĩ có kinh nghiệm. (chỗ này nguy hiểm quá …)

Câu hỏi 2: như vậy bs siêu âm sẽ không cần huấn luyện? Máy sẽ thay thế cho bác sĩ? Thực chất: điều này còn quá xa vời. Bác sĩ vẫn sẽ là người chịu trách nhiệm chẩn đoán chính. Do: (1) Hiện tại chỉ phát triển một số kỹ thuật 5D: chưa chẩn đoán được đầy đủ các dị tật thai. Vd: dạ dày, thận, bàng quang …. Do đó, bác sĩ vẫn phải thực hiện thủ công các chẩn đoán trên (2) Bác sĩ sẽ là người có kiến thức sử dụng thông số đó, và biết khi nào số đo đúng và sai để kiểm tra tính chính xác của số đo. Do đó, bác sĩ vẫn phải được huấn luyện siêu âm sản phụ khoa.

Câu hỏi 3: Cơ sở có máy siêu âm 5D, có thật vậy không? Trả lời: tôi tìm trên mạng Việt nam thấy có 1 số quảng cáo máy 5D có khoảng tầm 300-400 triêu, xuất xứ Trung Quốc. Đọc kỹ cấu hình máy thì chỉ thấy là dạng 3D/4D. Còn tìm trên mạng quốc tế thì thấy chỉ có Samsung là có công nghệ 5D (với các tính năng kể trên). Như vậy phải tỉnh táo, để không phải vào một cơ sở có siêu âm màu đơn sắc mà quảng cáo là siêu âm màu???

KẾT LUẬN: siêu âm 2D với bác sĩ siêu âm có trình độ chuyên môn giỏi là đủ.

TLTK:

https://www.youtube.com/watch?v=D38SCaAxE1o

http://enterpriseultrasound.com/difference-between-2d-3d-4d-and-latest-5d-ultrasound-machines/

http://enterpriseultrasound.com/samsung-medison-ultrasound-machines/

Mọi góp ý xin gửi về: cua6cang@gmail.com