Miền Tây Tôi Yêu

Những món ăn miền Tây vẫn đậm đà không thể quên...

Măng Khô

Măng khô là sản phẩm bổ dưỡng sức khoẻ thiên nhiên,có tên gọi khác là “thực phẩm màu xanh số một” ,chất non,vị thơm,hàm lượng đường cao,lượng mỡ thấp,dinh dưỡng phong phú,có phốt pho,magie,vôi và một số chất vitamin khác,là chất axit mà cơ thể con người không thể hợp thành.Có tác dụng với các bệnh tiêu khát,lợi tiểu, cao huyết áp..vv.

Cách sử dụng:Dùng nước nóng ngâm và rửa sạch tiếp đó cho vào nồi luộc tầm 1 tiếng sau đó vớt ra ninh chân giò hoặc ăn như món lẩu.

Thịt Kho măng khô

Giò heo hầm măng khô

BÔNG ĐIÊN ĐIỂN

Trước đây không lâu, người nông dân nghèo khổ dùng bông điên điển nấu cháo cầm cự với cơn đói của những tháng ngày không có khả năng kiếm được tiền. Ngày nay, với những người nghèo, bông điên điển giúp họ có thêm thu nhập bên cạnh việc đánh bắt cá, tép trên những cánh đồng trắng xóa một màu nước nổi. Nhưng để trở thành món ngon, cách giản dị nhất là người ta dùng bông điên điển làm dưa. Chỉ cần ngâm bông điên điển đã lặt rửa sạch với giá sống để cho ráo nước rồi ngâm trong nước vo gạo lắng cho trong pha muối có độ mặn vừa chuẩn trong cái vịm hay khạp nhỏ, đậy lá chuối hoặc lá môn, ủ kín chừng ba ngày sau là đã có một dĩa dưa vừa chua vừa giòn vừa đăng đắng, chấm với nước tương giằm ớt ăn đã ngon mà chấm với cá hoặc thịt kho lại càng ngon hơn. Nếu ta cho vào món dưa này bông súng, ngó sen, củ co, xác dừa nạo rồi nêm tỏi đường, muối, bột ngọt thì giòn ngon không chê được. Đây là món ăn thường được dùng ăn ghém với mắm kho lạt hay cá linh kho mía.

Món ăn đượcchế biến từ bông điên điển

Canh chua bông điên điển

Bông điên điển xào thịt

Bông điên điển hấp chả thịt(cá)

Rỏi bông điên điển

...

CÁ LÓC

Lưu dân vùng sông nước hàng ngày phải cặm cụi với công việc đồng áng, phát cỏ, trồng cây, làm đồng, không nòi niêu, bắt cá lên khỏi ruộng chỉ có nướng là dễ nhất, cá nướng trui chắc chắn ra đời trong hoàn cảnh ấy và món ăn này đã chinh phục khẩu vị từ thứ dân có đến hàng quí tộc.

Nướng trui không bao giờ để cá lên vĩ, bên dưới hừng hực than hồng, như nướng những thức ăn khác mà phải nướng lửa. Ngọn lửa rơm, nếu làm khác đi, miếng cá sẽ mất thơm, không còn hương vị cá nướng trui.

Chẻ một que tre tươi, chuốt nhọn một đầu xiên suốt từ miệng đến đuôi cá, cắm đứng thẳng xuống đất, phủ rơm khô trùm lên cá châm lửa đốt. Cái khéo và tay nghề người nướng cá ở chỗ dù nướng bao nhiêu con, tất cả đều chín một lượt, vẫy cá cháy đều đặn, mùi thơm quyến rũ bốc lên sau khi ngọn lửa vừa tàn chừng ấy người ta nhổ dần từng con cá cháy đem đặt vào dĩa, một tay giữ đầu cá, tay kia cằm đủa xẻ dọc lưng cá từ đầu xuống tận đuôi, tách đôi, trải ra, thịt cá trắng bóng, thơm lừng, nguyên bộ lòng cá được kéo ra, cho ngay vào tô nước mắm tỏi ớt dằm me chín, bên trong rổ rau tươi nhiều chủng loại, trước khi xẻ cá, dùng đôi đủa gạt nhẹ khắp mình con cá, những vẩy cháy rơi đi, còn lại làn da vàng lấm tấm đen và mùi thơm “không chịu nổi”.

Việc nướng cá nghe thì tưởng dễ nhưng nếu không phải là tay thành thạo thì nướng sẽ không được ngon! Người nướng cá phải tính trước lượng cá nhiều hay ít, cá lớn, nhỏ cở nào và còn xem thời tiết, gió lớn hay nhẹ, thổi từ hướng nào, trời ui ui hay nắng gắt để liệu tính hướng phủ rơm, lượng rơm đủ chín cá và ngọn lửa không tạt ra ngoài. Cái giỏi của người có tay nghề là rơm phủ chỉ có một lần. Rơm cháy vừa hết thì cá cùng vừa chín đến nơi. Qúa chín thì cá hết ngọt, chưa chín tới cá nhão có mùi tanh, chất nhiều rơm cá khét, rơm thiếu cá sống khúc đầu, đốt thêm lửa, khúc giữa và khúc đuôi khô nước mất ngon.

Cá lóc nướng trui thường ăn kèm với bún, bánh tráng nhúng nước, rau thơm, các loại để lên bánh tráng, gắp miếng cá đặt giữa lớp rau xanh cuốn lại thành cuộn tròn chấm nước mắm. Nước mắm thường thì là nước mắm tỏi ớt, chanh đường, giấm hoặc nước mắm dầm me.

Rau, trước nhất không thể thiếu rau dấp cá kế đến húng cây, húng lũi, dưa leo, khế chua, chuối chát xắt lát mỏng, đặc biệt các loại đọt non như đọt điều, đọt xoài, đọt cóc kèn …. Miếng cá vừa thơm vừa ngọt, ăn cho đến da cá thì còn phải tốn thêm vài xị rượu đế làng quê, miếng da vừa giòn vừa thơm nếu bỏ đi là người chưa biết thưởng thức “cá lóc nướng trui”. Không phải lúc nào “Đệ nhất nướng trui” cũng được trang trọng giữa bàn tiệc trong nhà, đôi khi “cá lóc nướng trui” cũng bày ra ngay trên bờ đê giữa ruộng lúa vừa gặt xong. Vậy mà người thích “cá lóc nướng trui” lại khó quên kiểu ăn dân dã ấy, bởi vì nướng hơn chiên ở chỗ giữ được mùi thơm riêng biệt đáp ứng khẩu phần hạn chế dầu mỡ.

Món ăn đượcchế biến từ cá lóc

Cá lóc nướng trui

Canh chua cá lóc

Cá lóc chiên

Cá lóc hấp

Cá lóc kho

Khô cá lóc là đặc sản tuyệt vời

...

CÁ LINH

(MÓN CANH CHUA CÁ LINH)

Miền Tây đang mùa nước nổi và là thời điểm cá linh lội đen nước khắp các dòng sông lớn. Cũng lạ một điều là khi có mưa chẳng thấy bóng dáng con nào... Và cứ như thế, câu chuyện về con cá linh mãi như một điệp khúc nghe hoài không chán.

Người lớn giải thích: "Cá linh gặp mưa là tan hết!". Vì sao cá tan, người lớn trả lời đại loại mưa nước sông lạnh nên cá lặn sâu dưới đáy sông trốn cho ấm, ở độ sâu như chài lưới khó mà với tới!

Được biết từ tháng 5 âm lịch, từ Biển Hồ bao la những con cá linh li ti như bọt nước theo dòng phù sa đục ngầu trôi dạt xuống sông rạch. Khi nước nổi phủ trắng ruộng đồng, cá linh rút vào đồng nước trốn sóng gió. Lúc bấy giờ cá cỡ đầu ngón tay út. Tới tháng 10 âm lịch nước rút, cá đã lớn hơn ngón cái theo kênh rạch tuôn ra sông lớn lội xanh mặt nước. Đang lúc trời trở gió rét căm căm, dân nghèo áo phong phanh vẫn hớn hở ra "bến" chài cá. Ngộ cái là thời đó bến nhỏ xíu chưa bằng nửa công đất nhưng càng đông người càng vui, có lẽ sự náo nhiệt đã khiến người ta quên khí trời lạnh buốt! Cứ thế chài này vừa kéo lên chài khác đã vãi, mùa cá rộ, chài trắng cá, gỡ đến mỏi tay.

Các nhà khoa học gọi cá linh là cá di cư, dân quê ít chữ nghĩa gọi chúng là cá của người nghèo hay đặc sản mùa nước nổi. So với các loài cá khác trên sông Mekong, cá linh giá rẻ như bèo nhưng sức hấp dẫn của chúng khiến người ta khó quên. Ngồi điểm danh những món ăn chế biến từ tôm cá chợt giật mình thấy thịt cá linh chế biến bất cứ món ăn gì cũng ngon. Không biết cá linh tới tay các nhà hàng đặc sản qua công phu lửa bếp thành món gì sang trọng nhưng dân quê có muôn vàn cách chế biến thịt cá linh. Đơn giản thì làm cá linh kho quẹt, cá linh nấu canh chua bông súng, canh chua bông so đũa. Món này phải ăn lúc canh nóng hôi hổi, canh nóng quyện mùi lá sống đời thái nhỏ, mùi me chua bốc lên ngào ngạt khiến người ta không cầm lòng ứa nước miếng thèm. Cá linh non kho mía là "sướng" nhất, cá non xương nhừ ăn kèm với bánh mì nhai ráu nghe đã bao tử. Hoặc cá linh kho tộ bỏ ớt vào cay thật là cay, ăn với cơm trắng đã no vẫn còn thấy thòm thèm nơi đầu lưỡi. Có sự ấm cúng nào bằng cảnh ngoài trời gió bấc gào rít, cả nhà đầm ấm quây quần bên ánh đèn dầu, nhóm bếp lửa ngồi chia sẻ tình đời thế sự qua món ăn dân dã. Cá linh trộn mắm đu đủ ăn cũng cực khoái, rạng sáng hay gần trưa mua trái bắp nấu còn nóng hổi ăn kèm mắm đu đủ cá linh, thưởng thức hương vị đồng quê phối hợp này thì kẻ xa quê cũng khó mà quên dòng sông, ruộng lúa yên bình với bao vui buồn một thuở. Kế đến là món chả tốn nhiều công sức, bạn phải bằm cho cá nhuyễn như bột, xong tùy sở thích mà có thể nấu canh hay chiên.

Nhưng nói gì thì nói món cá ngon thì phải nấu bằng củi, than mới bộc phát hết vị độc đáo của cá, còn nấu bằng bếp ga, bếp dầu vẫn ngon đấy nhưng tự nhiên miệng thấy đăng đắng, thiêu thiếu gì đó. Trong loài cá nhỏ như cá linh chẳng có loài cá nào so bì được với nó về lợi ích kinh tế. Không những chế biến món ăn đa dạng mà người dân quê còn tận dụng để làm ra các thứ khác. Chẳng hạn như bắt vài ba con cá linh béo tròn cho vào keo chao ủ, khi cá có mùi thối thì cắt nhỏ làm mồi câu cá lăng, cá sát, cá vồ. Lũ cá có ngạnh mê món cá linh ủ dữ trời, quăng câu một hồi lúc nhúc đầy thùng, còn cá linh sống để nguyên con câu cá lớn vài ký trở lên như cá hú, cá vồ, cá tra, cá lóc... Hồi xưa cái thời thiếu thốn thì đầu và ruột cá linh có giá trị lắm, người ta ủ chúng nấu thành thứ dầu để thắp đèn. Thứ dầu cá này hồi đó được ưa chuộng hơn đèn mù u nhiều. Thế là ven bãi con nít bu đông nghẹt bên đống cá cao như cái gò để cắt đầu cá mướn. Một ngày như vậy cũng được mấy đồng bạc cắc mua kẹo bánh ăn chơi. Đầu cá cắt ra bỏ riêng, còn mình cá để riêng ủ làm nước mắm. Sau này khi có dầu lửa, điện đóm kéo về thì loại đèn dầu cá linh chẳng còn.

Trái với trước đây khi có lũ lớn là cá linh nhiều vô kể. Bây giờ cá linh mỗi ký đã mấy chục ngàn đồng nhưng ít quá, có bao nhiêu là người ta mua bấy nhiêu.

Trước đây, nhà nào cũng có vài ba cái khạp ủ cá linh, mùa cá rộ dân vùng lũ sướng, nhưng diêm dân miệt biển còn mừng hơn. Ủ cá thì phải cần muối cục, thế là vào mùa này diêm dân hồ hởi cho ghe muối đi bán dạo các nơi đầu nguồn lũ. Cá linh bỏ vào khạp ủ khoảng 2 tháng, xác cá thấm muối tan rã từ từ là lúc thắng nước mắm cá. Trong thời gian ủ cá phải thường xuyên vớt dầu cá phụt lên, mỗi ngày phải chịu khó mở nắp khạp cho nắng rọi vào tiêu diệt dòi bọ. Nước mắm cá linh khi nấu bốc mùi hôi khắp xóm nhưng đừng lo, chẳng ai phàn nàn chuyện này bao giờ, sau khi lấy nước cốt (nước nhứt) bạn thấy nước chấm cá linh có màu vàng sậm, mùi thơm thơm khác xa mùi khó ngửi ban đầu. Lấy nước cốt xong người ta tiếp tục nấu lấy nước nhì, nước này thường để kho cá cho ngon chứ không ai làm nước chấm. Thường 2 giạ cá lấy được 40 lít nước cốt, phụ nữ ở quê không biết thắng nước mắm cá linh coi chừng bị bà già chồng, xóm giềng cười mỉa là con gái đểnh đoảng. Vài chai nước mắm cá linh đem tặng bà con, người quen ở các thị thành là một món quà chí tình.

Ngày xưa nước mắm cá linh vị ngon độc đáo không kém gì nước mắm Phú Quốc nhưng mấy ai bỏ công khai thác điểm gây dựng thương hiệu, cho nên nước mắm ngon đấy nhưng chỉ có dân vùng lũ biết mà thôi.

(chưa cập nhật hết...)