Het reinigen van metaalvondsten
Het reinigen van metaalvondsten
Algemeen
Algemeen
Gebruik het liefst geen agressieve reiniging methoden. Probeer het eerst met Olijfolie, laat het voorwerp daarin een dag weken. Daarna laat je het voorwerp drogen en kan je deze verder schoon maken met een zachte doek, wattenstaafje en je kan de nog aanwezige corrosie met een saté-prikker proberen te verwijderen, gebruik nooit een hard voorwerp. Dit proces kan je meerdere keren herhalen, dit is tijdrovend maar de veiligste manier met het beste resultaat.
Gedistilleerd water
Bij het schoonmaken van metaal gebruik je ALTIJD gedistilleerd water. Ook als bestandsdeel van andere schoonmaakmiddelen. Leiding water gekookt of ongekookt bevat schadelijke stoffen die invloed kunnen hebben op het metaal.
Poetsen
Gebruik NOOIT poetsmiddelen of harde voorwerpen bij het schoonmaken van metaalvondsten, deze kunnen het voorwerp beschadigen en of een onnatuurlijke glans geven. Gebruik een (zachte) tandenborstel, nagelborstel of een doekje, maar pas op poets niet te veel en lang op een voorwerp.
Spoelen
Als je een voorwerp reinigt met een reinigingsmiddel. Moet je deze hierna elke keer in gedistilleerd water spoelen om alle resten van het reinigingsmiddel te verwijderen. Het spoelen doe je in een bad met gedistilleerd water, dit doe je ongeveer 30 minuten lang. De voorwerpen mogen hierbij niet op elkaar liggen, en moeten regelmatig worden omgedraaid. Ook moet je tenminste een keer het water verversen. Voor goud en zilver is spoelen voldoende, dit geld echter meestal niet voor de onedele metalen. De reinigingsmiddel dringen vaak diep in deze voorwerpen in. Deze voorwerpen kan je beter neutraliseren.
Neutraliseren
Neutraliseren doe je als je de werking van een bepaalde middel direct wilt opheffen. Een zuur wordt geneutraliseerd met een loog en een loog met een zuur. Een met zuur behandeld voorwerp dompel je onder in een bad met een loog. Hierna moet je het voorwerp weer spoelen om het loog te verwijderen. Voorwerpen die in een zwak zuur middel zijn gereinigd, zoals citroenzuur en fosforzuur kunnen geneutraliseerd worden met natronloog en huishoudsoda. Natronloog kan weer geneutraliseerd worden met citroenzuur en natriumbisulfaat.
Galvanisatie
Gouden voorwerpen kunnen na reiniging nog onnatuurlijke, donkerblauwachtig, vlekken vertonen. Deze kan je proberen te verwijderen door middel van galvanisatie. Neem een stukje aluminiumfolie en bestrooi deze met huishoudsoda. Vervolgens leg je hier het voorwerp op, en bestrooi je deze met nog wat soda. Hierna vouw je het stukje folie dicht en leg je dit pakje 10 tot 20 minuten in warm water, niet kokend maar circa 80 graden. Hierna verwijder je de folie en borstel je het voorwerp af, waarna je deze spoelt en droogt.
Drogen
De gereinigde voorwerpen moeten heel goed gedroogd worden, want vocht zorgt voor oxidatie van het voorwerp. Maak het voorwerp met een zachte doek handdroog, Hierna kan je deze op bijvoorbeeld een met vliegengaas bespannen raamwerk op de kachel of andere warmtebron leggen. Je kan natuurlijk ook een föhn gebruiken, hiermee kan je snel en effectief een voorwerp drogen.
De Metalen
Goud
Hoe kan je zien of iets van goud is? Maak hiervoor een toetswater voor goud. Kras met het voorwerp op een stukje zwart marmer, doe hierop het toetswater. Als het water verdampt en de kras is nog zichtbaar, dan is het een gouden voorwerp.Omdat goud niet oxideert vraagt deze weinig onderhoud. Reinigen van een gouden voorwerp kan je het beste doen met een sopje van niet bijtende zeep. Mocht dit niet werken dan kan het voorwerp laten weken in citroenzuur, maximaal een paar uur, waarna je deze kan reinigen met een zacht borstel. Vervolgens het voorwerp spoelen en drogen. Mocht het voorwerp hierna nog onnatuurlijke, donkerblauwachtig, vlekken vertonen. Kan je deze proberen te verwijderen door middel van galvanisatie.
IJzer
IJzer oxideert, in de vorm van roest, heel snel. Er zijn wel een aantal methoden om het roest te verwijderen. Als eerste kan je proberen de roest voorzichtig met een hamertje er af bikken, of borstelen met een staalborstel. Je kan het voorwerp ook een dag laten staan in een bakje, waarin je een of twee steradent tabletten hebt opgelost. Ook kan je het voorwerp in een petroleum bad laten weken. Dit stinkt wel. Ook kan je het proberen met een bad van citroenzuur of fosforzuur oplossing. Na het gebruiken van zuur moet je het voorwerp wel neutraliseren en drogen. Als een ijzeren voorwerp gereinigd is kan je deze het beste op twee manieren conserveren.
- Lijnolie Een dag in een lijnolie bad laten weken. Daarna afvegen en drogen.
- Paraffine Smelt Paraffine korrels in een pan, leg hier het voorwerp in totdat het bruisen ophoudt. Daarna afvegen en drogen. Je kan ook waxinelichtjes laten smelten, en dit gebruiken.
Koper, brons en messing
Deze metalen zijn het moeilijkst te reinigen, door het gebruiken van een te agressieve methoden worden de voorwerpen onherstelbaar beschadigt. Een mooie en egale patina kan je dan ook beter gewoon laten zitten. Is de oxidatie/vervuiling zo dik dat je deze toch wilt reinigen, dan op verschillende manieren reinigen. Eerst reinig je het voorwerp met een zachte borstel, daarna kan je een van de volgende oplossingen en of middelen gebruiken;
De eenvoudigste methoden zijn;
- Soda De eenvoudigste methode is het voorwerp te koken in een soda oplossing. Hierna spoelen en drogen.
- Olijfolie Laat het voorwerp een dag weken in olijfolie. Laat deze vervolgens drogen, waarna je met een doek of zachte borstel het vuil kan verwijderen. Herhaal dit proces eventueel een aantal keer.
- Vaseline (zuurvrije) Lichte vervuiling kan je verwijderen door het voorwerp insmeren met zuurvrije Vaseline. Laat dit een tijdje inwerken, waarna je met een wattenstaafje de vaseline en vuil verwijderd. Doordat er een laagje vaseline achterblijft hoef het voorwerp verder niet te conserveren.
- Zure vloeistof Als er op een voorwerp alleen maar vlekken zitten kan je deze verwijderen door deze in te wrijven met een zure vloeistof. Denk hierbij aan Karnemelk met een beetje keukenzout of Citroensap. Hierna spoelen en drogen.
Andere, agressievere, methoden zijn;
- Soda en Glycerine Laat het voorwerp, afhankelijk van het vuil, een tijdje weken in een soda en Glycerine oplossing. Hierna spoelen en drogen.
- Pasta Wil je het voorwerp nog schoner krijgen, probeer het dan eens met de volgende pasta. Bestaande uit 8 delen gelatine, 150 delen aluminium- of zinkpoeder, 4 delen glycerine en10 delen heet gedistilleerd water. Smeer het voorwerp dik in met deze pasta, en laat deze 24uur inwerken. Daarna los je de pasta op in heet water, dit proces kan je meerdere malen herhalen. Hierna spoelen of neutraliseren en drogen. Pas wel op meestal wordt het oppervlak hierna wat geschonden.
- Azijnzuur Laat het voorwerp weken in een Azijnzuur oplossing. De tijdsduur hangt af van de hoeveelheid vuil. Hierna neutraliseren en drogen.
- Citroenzuur Deze methode is voor koperen voorwerpen vrij agressief. Laat het voorwerp, afhankelijk van het vuil, niet langer dan 30 tot 60 minuten weken in een citroenzuuroplossing. Hierna neutraliseren en drogen.
- Ammoniumcarbonaat Vlekken op Koperen voorwerpen zijn te verwijderen door deze enkele minuten te laten weken in een Ammoniumcarbonaat oplossing. Hierna borstelen, spoelen en opwrijven met een zachte doek. Om het voorwerp te conserveren kan je deze inwrijven met zuurvrije vaseline of witte bijenwas van HG. Gereinigd koper kan je het beste inwrijven met een in petroleum gedrenkte doek.
Mocht je vinden dat het gereinigd voorwerp te schoon en glimmend is geworden, dan kan je kunstmatig een patina aanbrengen. Maak een mengsel van 200cl zaagsel 40gr keukenzout en een flinke scheut ammoniak. Doe het voorwerp hier ongeveer 4uur in hoe langer hoe dikker de patina. Delen die niet hoeven smeer je eerst in met vaseline.
Lood
Je kan het voorwerp ook een dag laten staan in een bakje, waarin je een of twee steradent tabletten hebt opgelost. Ook kan je het insmeren met kaarsvet, en deze gelijk uitpoetsen en verwijden met het vuil. Om het voorwerp te conserveren kan je deze inwrijven met zuurvrije vaseline.
Nikkel en Koper-Nikkel
Nikkel is magnetisch waardoor deze makkelijk is te onderscheiden van zilver of aluminium. Nikkel oxideert niet, en zijn dus bijna nooit voorzien van aanslag. Is er wel een aanslag aanwezig dan is deze eenvoudig te verwijderen met een watje of wattenstaafje gedrenkt in Ammoniak. Hierna spoelen en drogen.
Tin
Tin heeft weinig last van oxydatie, deze voorwerpen hoef je dan ook meestal alleen maar wat op te frissen. Dit kan je het beste doen met een Soda of Citroenzuur oplossing. Hierna spoelen en drogen. Niet geverfde voorwerpen kan je met een krijtpapje polijsten, zodat de blauwe kleur weer terug komt.
Zilver
Hoe kan je zien of iets van zilver is? Maak hiervoor toetswater voor zilver. Breng een druppel aan op het voorwerp, deze moet dan rood kleuren, hoe roder hoe hoger het zilver gehalte. Zilveren voorwerpen worden door oxidatie zwart van kleur. Heeft het voorwerp maar een lichte verkleuring, dan kan je deze beter zo laten. Is de oxidatie/vervuiling zo dik dat je deze toch wilt reinigen, dan kan je deze met verschillende oplossingen reinigen. Eerst reinig je het voorwerp met een zachte borstel, daarna kan je een van de volgende oplossingen gebruiken, zie voor de verhoudingen hierboven;
- Ammoniak Het voorwerp ongeveer 30 minuten laten weken in een ammoniak oplossing. Vast zittend vuil kan je proberen met een in ammoniak gedrenkt wattenstaafje te verwijderen. Hierna reinigen met een zachte borstel, en dan spoelen en drogen.
- Citroenzuur Het voorwerp een paar uur tot een dag, hangt van de oxidatie af, laten weken in een citroenzuur oplossing. Hierna reinigen met een zachte borstel, en dan spoelen en drogen. Het proces kan verbeterd worden door reductie, hiervoor leg je een aantal ijzeren spijkers onder in het bad.
- Zure vloeistof Voorwerpen die licht vervuild zijn kunnen met een zure vloeistof gereinigd worden. Dit kan je bijvoorbeeld doen door deze in te wrijven met een rauwe aardappel, of onder te dompelen in warme azijn. Hierna spoelen en drogen.
- Reinigmiddelen Daarnaast zijn een aantal zilver reinig middelen op de markt,bijvoorbeeld silver dip en silver quick. Deze verwijderen sterke aanslag door het voorwerp enkele seconden hierin onder te dompelen. Hierna spoelen en drogen. Nadeel hiervan is dat de oxidatie volledig wordt verwijderd en het voorwerp een te gepoetst uiterlijk krijgt.
Mocht je vinden dat het gereinigd voorwerp te schoon en glimmend is geworden, dan kan je kunstmatig een patina aanbrengen. Wrijf het voorwerp dun in met zwavelbloem, en houd deze boven een gasvlam. Hierdoor vormt zich een kunstmatige patina. Een ander methode is een oplossing van een heel klein beetje kopersulfaat en keukenzout in water. Leg het voorwerp hier 5 tot 15 seconden in, daarna goed spoelen en drogen. Om het voorwerp te conserveren kan je deze inwrijven met zuurvrije vaseline.
Zink
Zink voorwerpen hebben een zilverachtige uiterlijk, maar deze oxideren erg snel waardoor ze grauw en grijs worden. De oxidatie is te verwijderen door het voorwerp 10 tot 20 minuten in een Citroenzuur oplossing te weken. Hierbij moet het voorwerp wel regelmatig omgedraaid worden. Hierna weer neutraliseren, borstelen en drogen. Om het voorwerp te conserveren kan je deze inwrijven met zuurvrije vaseline.
Het maken en gebruiken van een elektrolyse apparaat
Elektrolyse is eigenlijk alleen te gebruiken bij zilveren voorwerpen. Pas wel op als de voorwerpen te lang worden behandeld, kunnen deze koperkleurig worden.
Knip de plug van de adapter eraf en splijt de draden, en deze aan het einde bloot legen. Bevestig aan beide draden een krokodillenbekje, zoek uit welke de plus is en welke de min. Dit is belangrijk omdat de min aan het te reinigingen voorwerp, en de plus aan de lepel bevestigd moet worden. Vul het glas met koud water, en los hierin op een eetlepel zout en paar druppels citroensap. Plaats de lepel met de plus in de beker, laat vervolgens het voorwerp met de min in de oplossing zakken. De lepel en het voorwerp mogen elkaar beslist niet raken. Als het goed is gaat het voorwerp na een paar seconden bruisen en bubbelen. Mocht de lepel gaan bruisen dan zijn de plus en min verkeerd om bevestigd. Na een paar minuten ontstaat er een donkere wolk in de oplossing, die steeds groter word. Normaal gesproken duurt het proces ongeveer 5 minuten, maar je kan de munt er zo nu en dan uithalen om te kijken of hij als schoon genoeg is. Als je denkt dat het proces klaar is, schakel dan de adapter uit. Plaats het voorwerp nu in de soda om de reactie te stoppen. Hierna kan je de munt schoonmaken, spoelen en drogen.