Pelgriminsinges (& Profane insignes)

Definities; Religie/ritueel (KNA) Draagteken (PAN Functie) Middeleeuws draagteken: religieus, profaan of decoratief (Pan-typen 02-01) Pelgrimsinsigne

Maar wat is een pelgrimsinsigne? Een pelgrim onderneemt een bedevaart, een tocht naar een heilige plaats en of voorwerp. Er konden verschillende reden zijn voor een bedevaart. Als een opgelegde straf, dan had deze een louterende werking. Je kon ook een gunst of genezing afsmeken, of je kon bedanken voor een verhoord gebed. Vanaf de 12e eeuw werden bedevaarten meer en meer een massafenomeen. Als je in de middeleeuwen een bedevaartstocht maakte kon je als bewijs en of herinnering een pelgrimsinsigne kopen. Het is dus eigenlijk een reissouvenir, met een religieuze waarde. Hier kon wel mee gesjoemeld worden, want je kon de insigne van iemand anders over nemen, zonder dat je de tocht had gemaakt. De insigne had nog twee belangrijke functies, de drager was hiermee te herkennen als pelgrim. En kon dan  soms gebruik maken van aalmoezen en gratis onderdak, het helpen van pelgrims werd als barmhartigheid gezien. Er waren kloosters die speciale hospita bouwden, die als hotels of revalidatiecentra voor de pelgrims dienden. Maar de insignes boden ook bescherming tegen struikrovers, bij een arme pelgrim viel niet veel van waarde te halen. De insignes werden dan ook zo zichtbaar mogelijk bevestigd, bij voorkeur op de brede rand van de pelgrimshoed of op borsthoogte op de kleding.  De meeste insignes zijn in een tin-lood legering met behulp van een mal in grote hoeveelheden gegoten. Hierdoor konden deze goedkoop blijven en waren ze voor de meeste pelgrims betaalbaar, De vroegste insignes waren kleine plaquettes met een afbeelding van de vereerde heilige of zijn attribuut. In de loop van de 14e werden ze opengewerkt en gedetailleerder. En aan het eind van de 15e eeuw werden ze ook wel in koper geslagen. Er waren natuurlijk ook nog duurdere exemplaren van zilver en zelfs goud. In het midden van de 16e eeuw kwam een einde aan het gebruik van pelgrimsinsignes. Dat de tin-lood insignes massaproducten waren weten we ook aan de hand van de Engelweihe insigne, waarvan uit de bronnen bekend is dat er ruim 130.000 exemplaren aan pelgrims zijn verkocht.