Bijlen

Definities; Nijverheid (KNA) Wapen/gereedschap (PAN Functie) Bijl (Pan-typen 16-01)

De bijl is een van de oudst bekende werktuigen, en gaat terug tot in de vroege steentijd, de oudste is ongeveer 2.5 miljoen jaar oud. Deze oude vroege bijlen werden van steen gemaakt. De mooiste exemplaren zijn de gepolijste stenen bijlen uit de nieuwe steentijd. Bijlen werden vooral als gereedschap gebruikt, maar ook al wapen. De mooie gepolijste exemplaren uit de steentijd hadden waarschijnlijk een symbolische en of rituele functie. De vroege metalen bijlen waren ook een status symbool.

Bijlen van metaal

Deze bijl het is een veelzijdig gereedschap, de hoofdfunctie is het hakken en klieven van hout. De vlakke achterzijde werd gebruikt als hamer, om bijvoorbeeld pallen in de grond te slaan. Maar hij wasook erg geschikt om als wapen te gebruiken.  De eerste metaal bijlen in Europa werden, aan het einde van de nieuwe steentijd en het begin van de bronstijd, gegeten in koper. Het nadeel van koper was dat deze vrij zacht was en niet erg geschikt voor de functie. Om het metaal harder te maken werd rond 3000 v.Chr. Arsenicum toegevoegd. Rond 2000 v.Chr. doet de bronzen bijl zijn intrede, deze was duurzamer en makkelijker te gieten, tot 800 v.Chr. Een bijkomend voordeel van metaal bijlen was, wanneer de bijl versleten was kon deze omgesmolten worden, om hier vervolgens weer een nieuwe van te gieten. We zien nu een geleidelijke verandering in de vormgeving van de (bronzen) bijl. De eerste bronzen bijlen, de zogenaamde “vlakbijl”, leken nog op zijn stenen voorgangers. De bijl krijgt vervolgen s een rand, de “randbijl”, en weer later ook een dwarsrichel, de “hielbijl”. Als laatste ontwikkeling zien we de “kokerbijl” waarbij een steel in de holle bovenzijde van de bijl kon worden bevestigd. Vanaf 800 v.Chr, “de ijzertijd” werden bijlen van smeedijzer en staal gemaakt. Deze waren heel wat sterker en duurzamer dan de bronzen voorgangers. De hoofdfunctie van de bijl veranderede bijna niet, maar wel de vormgeving. Zo ontstonden er verschillende gespecialiseerde vormen. Er ontstonden ook speciale bijlen voor militair gebruik, zoals de werpbijl, en een bijl met aan de achterzijde een punt om een harnas te doorboren. Wat alle vormen gemeen hadden, was de manier van steelbevestiging. Deze werd niet langer meer aan de achterzijde bevestigd, maar via een gat in de bijl zelf. In de 19e eeuw werden er steeds meer gespecialiseerde gereedschappen ontwikkeld, waardoor het gebruik van de bijl afnam.

Door © ArGeoS